Rantiye Devlet Kuramı ve Arap Ayaklanmaları: Bir Değerlendirme

Yıl 2014, Cilt: 11 Sayı: 42, 75 - 91, 01.09.2014

Meliha Benli Altunışık

https://doi.org/10.33458/uidergisi.553301

Cited By: 4

Öz

Bu makale Arap ayaklanmalarının Rantiye Devlet Kuramı (RDK) açısından sonuçlarını analiz

etmektedir. RDK öncelikle petrol gelirlerinin petrol üreten ükelerin ekonomileri, devlet yapıları

ve devlet-toplum ilişkileri üzerinde yaptığı etkileri incelemiştir. Ancak özellikle 2000’li yıllarda

araştırmalar büyük ölçüde rantiye devlet-demokrasi ilişkisi üzerine yoğunlaşmış ve literatürün

önemli bir kısmında rantiye devletlerin demokratikleşemeyeceği iddiası öne sürülmüştür. Az

sayıda bazı çalışma ise bu iddiaya karşı çıkmıştır. Arap ayaklanmaları RDK’nin iddaialarını

tekrar gözden geçirmeyi zorunlu kılmıştır. Rantiye devletlerin sadece ikisinde, Bahreyn ve

Libya’da, geniş anlamda ayaklanmalar gerçekleşmiştir. Bu iki ayaklanma da dış müdahale

ile sonuçlanmıştır. Bahreyn’de dış müdahale ayaklanmayı bastırmaya yönelikken, Libya’da

ayaklanmayı desteklemek üzere dış müdahale gerçekleşmiştir. Diğer rantiye devletlerde ise

sadece çok sınırlı protestolar olmuştur. O halde bu durum iki soruyu gündeme getirmektedir:

Öncelikle, iki rantiye devletteki ayaklanmalar bize neyi söylemektedir? Öte yandan, bu iki

istisna dışında, rantiye devletlerde istikrarın korunması nasıl açıklanabilir?

Anahtar Kelimeler

Rantiye Devlet Kuramı, Arap Ayaklanmaları, Petrol ve Siyaset, Ortadoğu’nun Siyasi İktisadı

Rentier State Theory and the Arab Uprisings: An Appraisal

Öz

This article aims to analyze the implications of the Arab uprisings on the Rentier State Theory

(RST). Initial conceptualization of rentier state was based on the impact of externally generated

oil revenues on the economic development as well as the nature of the state and state-society

relations. Especially since 2000s the literature has been largely dominated by the study of

relationship between rentier states and democratization. Based on the observations of the earlier

literature, most of the studies argued that there was a strong correlation between rentierism and

lack of democracy. There were also few studies that challenged this argument. The Arab uprisings

should lead to the revisiting of the arguments of the RST. In only two of the rentier states,

namely Bahrain and Libya, has there been a widespread uprising. Both ended through outside

intervention, one in support of the regime, the other against it. In other rentier states, limited

protests did not lead to uprisings. Therefore, the question is twofold: First, what do the full-scale

uprisings in two rentier states tell us? Second, what does it tell us that with the exception of these

two states, all other rentier states have been able to maintain stability?

Anahtar Kelimeler

Rentier State Theory, Arab Uprisings, Oil and Politics, Political Economy of the Middle East

Kaynakça

• .....