Foreign Language Acquisition and Learning of Late Ottoman Ambassadors and Consuls (1885-1910)

Yıl 2025, , 1 - 19

Ayda Bektaş

https://doi.org/10.33458/uidergisi.1616749

Öz

The Ottoman Foreign Ministry underwent profound adjustments and transformations during the institutionalization process in the late Ottoman Empire. These developments significantly influenced the training of diplomats within the Ministry of Foreign Affairs, particularly from the latter half of the nineteenth century onwards, enhancing the professional competence and training of Ottoman diplomats. In this sense, this article aims to thoroughly examine the impact of institutionalization process within the Ottoman Foreign Ministry on diplomats’ acquisition and learning of foreign languages. The primary source for this study will be the registry files (sicill-i ahval) from the Ottoman Archives. Employing a prosopographic approach, the study will analyze the foreign language proficiency of late Ottoman ambassadors and consuls, along with their methods of language acquisition. By doing so, this article seeks to advance our understanding of the process of professionalization and specialization within Ottoman diplomacy.

Anahtar Kelimeler

Ambassador, consul, foreign language education, modern education, Ottoman diplomats

Kaynakça

• Acun, Ramazan. 2002. Towards a Prosopography of the Ottoman Empire: Generalising From a Project on the Students Reading for Higher Degrees Abroads. IXth International Congress of Economic and Social History of Turkey. Dubrovnik-Croatia, 20-23 August. Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları: 385-391.
• Ahıshalı, Recep. 2007. “Reisülküttab.” TDV İslam Ansiklopedisi 34. İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 546-549.
• Akyıldız, Ali. 1993. Tanzimat Dönemi Osmanlı Merkez Teşkilatında Reform (1836-1856). Istanbul, Eren Yayınları.
• Akyüz, Yahya. 2007. Türk Eğitim Tarihi (M. Ö. 1000-M. S. 2007). Ankara, Pegem Yayınları.
• Ayhan, İsmail. 2021. Eğitim Amacıyla Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler (1908-1922): Prosopografik Bir Çalışma Örneği. Ph.D. Diss., Hacettepe University.
• Balcı, Sezai. 2008. Osmanlı Devleti’nde Modernleşme Girişimlerine Bir Örnek: Lisan Mektebi. Tarih Araştırmaları Dergisi 27,44: 77-98.
• Bostan, Zeynep. 2021. Osmanlı Hariciyesinin Modern Temelleri: II. Abdülhamid Döneminde Diplomasi. İstanbul, Kitap Yayınları.
• Chambers, Richard L. 1968. “Notes on the Mekteb-i Osmani in Paris, 1857-1874.” in Beginnings of Modernization in the Middle East: The Nineteenth Century, ed. William R. Polk. Chicago, University of Chicago Press: 313-329.
• Çakır, İsmail. 2007. Osmanlıdan Günümüze Yabancı Dil Eğitim Süreci. Nüsha: Şarkiyat Araştırmaları Dergisi VII, 24: 37-45.
• Dahiliye Defterler (DH. SAİDd.): 2/1006.
• Dahiliye Mektûbî Kalemi (DH. MKT.): 51/37.
• Davison, Roderic. 1995. On Dokuzuncu Yüzyıl Osmanlı Reformlarına Araç Olarak Fransız Dili. Çiğdem Erkal İpek (çev.), Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi II, 4-5: 171-188.
• Davison, Roderic. 1999. Nineteenth Century Ottoman Diplomacy and Reforms. Istanbul, Isis Press.
• Demiryürek, Mehmet. 2013. Türkiye’de Yabancı Dil Olarak Fransızca Öğretiminin Tarihi Gelişimi Üzerine Bir Değerlendirme (1891-1928). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 28,1: 130-140.
• Dölen, Emre. 2008. II. Meşrutiyet Döneminde Darülfünun. Osmanlı Bilimi Araştırmaları X, I: 1-46.
• Dönmez, Ahmet. 2006. Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinin Yeniden Tesisi 1832-1841. MA Thesis. Selçuk University.
• Engin, Vahdettin. 2016. Mekteb-i Sultani. Istanbul, Yeditepe Yayınları.
• Erdem, Gökhan. 2008. Osmanlı İmparatorluğu’nda Sürekli Diplomasiye Geçiş Süreci. Ph.D. Diss., Ankara University.
• Erdoğan, Aynur. 2009. Türkiye’de Yurtdışına Öğrenci Gönderme Olgusunun Sosyolojik Çözümlemesi. MA Thesis, Istanbul University.
• Erdoğan, Aynur. 2013. Yurt Dışı Eğitim ve Türk Modernleşmesi. Ph.D. Diss., Istanbul University.
• Ergin, Osman. 1977. Türkiye Maarif Tarihi, 1-4. Istanbul, Eser Yayınları.
• Findley, Carter Vaughn. 1941. Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: the Sublime Porte, 1789-1922. Princeton, Princeton University Press.
• Findley, Carter Vaughn. 1970. The Legacy of Tradition to Reform: Origins of the Ottoman Foreign Ministry. International Journal of Middle East Studies 1,4: 334-357.
• Findley, Carter Vaughn. 1972. The Foundation of the Ottoman Foreign Ministry, The Beginnings of Bureaucratic Reform Under Selim III and Mahmut II. International Journal of Middle East Studies 3: 388-416.
• Findley, Carter Vaughn. 2008. The Tanzimat. In The Cambridge History of Turkey, ed. Reşad Kasaba. Cambridge, Cambridge University Press.
• Gençoğlu, Mustafa. 2014. Sultan II. Abdülhamid’in Yurt Dışı Eğitim Politikası. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi IV, II: 33-73.
• Gürpınar, Doğan. 2014. Ottoman Imperial Diplomacy: A Political, Social and Cultural History. London, I. B. Tauris.
• Hariciye Nezareti Sicill-i Ahval İdare-i Umumiyyesi Müdiriyeti (HR. SAİD.): 12/14; 5/14; 2/11; 22/23; 12/10; 12/16; 13/1; 9/2; 16/2; 1/17; 1/11; 13/4; 2/8; 3/6; 6/14; 8/25; 21/4; 13/7; 4/4; 4/14; 10/11; 14/1; 2/3; 1/29; 13/8; 21/8; 3/6; 16/16; 1/18; 22/24; 15/34; 13/1; 9/2; 14/17; 16/15; 16/22; 4/15; 9/7; 4/13; 7/16; 1/29; 22/27; 22/21; 24/3; 10/15; 1/17; 1/29; 11/1; 16/16; 24/3; 9/11; 16/25; 16/6; 20/1; 21/3; 22/23; 10/15; 11/1; 14/12; 15/35; 16/15; 18/20; 4/15; 7/23; 9/20; 13/8; 17/19; 21/8; 3/2; 3/6; 3/12; 6/14; 7/16; 8/25; 20/4; 15/28; 13/3; 1/24; 1/18; 3/25; 4/1; 5/30; 3/9; 4/4; 10/22; 4/10; 8/27; 3/27; 23/6; 13/5; 12/5; 8/8; 8/16; 12/9; 4/1; 5/30; 5/28; 14/4; 16/2; 15/28.
• Heper, Metin. 1985. 19. Yüzyılda Devlet Yapısı ve Yönetimi: Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi. Istanbul, İletişim Yayınları.
• Hurewitz, J. C. Spring 1961. Ottoman Diplomacy and the European State System. Middle East Journal 15,2: 141-152.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. 1992. Tanzimat Öncesi ve Tanzimat Dönemi Osmanlı Bilim ve Eğitim Anlayışı. In 150. Yılında Tanzimat, ed. H. Dursun Yıldız. Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları: 335-395.
• İhsanoğlu, Ekmeleddin. 1993. “Darülfünun.” TDV İslam Ansiklopedisi 8. Istanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 521-525.
• İpşirli, Mehmet. 1992. “Elçi.” TDV İslam Ansiklopedisi 6. İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları: 78-79.
• Kaçar, Mustafa. 2009. Türkiye’de Modernleşmenin Öncü Kurumları. Sosyoloji Dergisi 3, 19: 127-149.
• Kuneralp, Sinan. 1997. “Tanzimat Sonrası Osmanlı Sefirleri”. Çağdaş Türk Diplomasisi: 200 Yıllık Süreç- Ankara 15-17 Ekim 1997 Sempozyuma Sunulan Bildiriler. Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları: 113-126.
• Kuran, Ercümend. 1988. Avrupa’da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Elçilerin Siyasi Faaliyetleri. Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları.
• Kurtaran, Uğur. 2015. Osmanlı Prusya İlişkilerinin Gelişiminde Prusya Elçisi Karl Adolf Von Rexin’in Faaliyetleri (1755-1761). Uluslararası İlişkiler 12,47: 115-131.
• Kütükoğlu, Mübahat. 1988. “Sicill-i Ahvâl Defterleri’ni Tamamlayan Arşiv Kayıtları.” GDAAD 12: 141-157.
• Lalor, Bernard A. 1972. Promotion Patterns of Ottoman Bureaucratic Statesman from the Lale Devri until the Tanzimat. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi 1:77-92.
• Lewis, Bernard. 2002. The Emergence of Modern Turkey. New York, Oxford University Press.
• Mercan, Mehmet. 1998. Sadrazam Ahmed Cevad Paşa. Ph.D. Diss., Marmara University.
• Mert, Talip. 2000. Sicill-i Ahval Defterleri ve Buna Dair Yayınlanan Nizamnameler I. Arşiv Araştırmaları Dergisi 2: 97-111.
• Özkul, Ahmet Sait. 2017. Ticaret Mektebinde Verilen Eğitim Üzerine Bir İnceleme: Usûl-i Ticaret Dönemi (1883-1916). Yönetim ve Organizasyon Araştırmaları Dergisi 2,2: 541.
• Polat Haydaroğlu, İlknur. 1993. Osmanlı İmparatorluğu’nda Yabancı Okullar. Ankara, Ocak Yayınları.
• Polatcı, Türkan. 2009. Osmanlı Devletinde Sefaret Tercümanları. Ph.D. Diss., On Dokuz Mayıs University.
• Salname-i Nezaret-i Hariciye (Hariciye Salnamesi): 1301-1302 (1885); 1306 (1889).
• Salname-i Nezaret-i Maarif (Maarif Salnamesi): 1316 (1898).
• Sarıyıldız, Gülden. 2002. Osmanlı Bürokrasisinde Kâtip Yetiştirmek İçin Açılan Modern Bir Eğitim Kurumu: Mekteb-i Maarif-i Aklam (Mahrec-i Aklam). Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 6: 249-267.
• Sarıyıldız, Gülden. 2004. Sicill-i Ahvâl Komisyonunun Kuruluşu ve İşlevi, 1879-1909. İstanbul, Der Yayınları.
• Sarıyıldız, Gülden. 2009. “Sicill-i Ahvâl Defterleri.” TDV İslam Ansiklopedisi 37. İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı : 134-136.
• Soysal, İsmail. 4-8 Ekim 1999. Osmanlı Devleti’nin Çağdaş Diplomasiyi Benimseme Süreci. Paper presented at the XIII. Türk Tarih Kongresi, October 4-8, Ankara, Turkey.
• Stone, Lawrence. 1971. “Prosopography.” Daedalus 100,1: 46-79.
• Szyliowicz, Joseph S. 1971. Elite Recruitment in Turkey: The Role of the Mülkiye. World Politics 23,3: 371-398.
• Şencan- Gürtunca, Elif Evrim. 2019. Robert Kolej ve Türk Öğrencileri, (1863-1971). Istanbul, Libra Yayınları.
• Şişman, Adnan. 1986. “Mekteb-i Osmani (1857-1864).” Osmanlı Araştırmaları V: 83-160.
• Şişman, Adnan. 1989. Galatasaray Mekteb-i Sultanisi’nin Kuruluşu ve İlk Eğitim Yılları (1868-1871). Istanbul, Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Şişman, Adnan. 2004. Tanzimat Dönemi’nde Fransa’ya Gönderilen Osmanlı Öğrencileri (1839-1876). Ankara, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Tanin Newspaper
• Topaktaş, Hacer. 2014. Polonya’nın Türkiye’deki İlk Daimi Elçiliğinin Kurulma Süreci: Tarihsel Dinamikler. Uluslararası İlişkiler 11,43: 105-125.
• Tuncer, Hüner. 2010. Osmanlı Diplomasisi ve Sefaretnameler. Istanbul, Kaynak Yayınları.
• Unat, Faik Reşit. 1964. Türk Eğitim Sisteminin Gelişmesine Tarihi Bir Bakış 1899-1964. Ankara, MEB Yayınları.
• Verboven, Koenread, Myriam Carlier and Jan Dumolyn. 2007. A Short Manual to the Art of Prosopography. In Prosopography Approaches and Applications: A Handbook: 35-69.
• Washburn, George. 2011. Robert Koleji Hatıraları: İstanbul’da Elli Yıl. T. Kaya (trans.). Istanbul: Meydan Yayınları.
• Yıldırım, Seyfi. 2005. Eğitim Amacıyla Yurt Dışına Gönderilen Öğrenciler (1940-1970): Prosopografik Bir Çalışma Örneği. Ph.D. Diss., Hacettepe University.
• Yıldız Resmi Maruzat (Y. A. RES.): 73/6.
• Yıldız Esas Evrakı (Y. EE.): 113/13.