HELAL TURİZM KAVRAMI VE GELİŞİMİ ÜZERİNE GENEL BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 82 - 98, 31.01.2017

Hüseyin Pamukçu Mehmet Sarıışık

Öz

Turistik ürün veya hizmet satın alan tüketicilerin
istek ve ihtiyaçlarına yön veren önemli etkenlerden biri olan dini inanışlar,
kültürel bir etmen olarak insanların değerleri, alışkanlıkları ve tutumları ile
birlikte yaşam biçimleri üzerinde de önemli derecede etkili olur. Bu etki
turizm hareketlerine katılan tüketicilerin satın alma sürecini, satın alma
davranışını önemli ölçüde etkiler. Bu doğrultuda gelişen güncel turizm
türlerinden biri helal turizmdir. Helal turizm, konaklama, seyahat, rekreasyon,
ulaşım vb. turizm faaliyetlerinden doğan ihtiyaçların İslami kural ve
inanışlara uygun şekilde karşılanması ile ilgili faaliyetlerdir. Bu araştırmanın
amacı, Türkiye’nin mevcut kültürü ve dini boyutu itibariyle öncelik
verilebilecek turistik ürünlerden biri olan helal turizmin Dünyadaki durumunu
incelemek, helal turizm uygulamalarının olduğu ülkelerin stratejilerini ve
güçlü yanlarını irdelemektir. Bu amaç doğrultusunda helal turizm literatürü
derinlemesine taranmış ve helal turizmin genel yapısı ortaya konmuştur. İlgili
alan doğrultusunda yapılan yazın taraması sonucunda, gayrimüslim ülkelerde dahi
helal turizm pazarına yönelik stratejiler uygulanırken ülkemizde bu pazara
yönelik stratejilerin henüz belirlenmediği sonucuna varılmıştır. Bu doğrultuda
Helal turizmin bir turizm politikası olarak ele alınması ve Türkiye'nin 2023
vizyonuna uyarlanması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Helal Turizm, Turistik Ürün, Strateji

Kaynakça

• Adnan Ö. (2004). Bir Turistik Ürün Çeşidi Olarak Termal Turizm ve Ege Bölgesi Açısından Değerlendirme, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Turizm işletmeciliği Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Akgöz, E., Göral, R. ve Gürsoy, Y. (2014). Yenilik Kapsamında Turistik Ürün Çeşitlendirmesi ve Kurban Bayramı Örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31: 1-12.
• Akova İ. ( 2000). Alternatif turizm olanaklarımız. İstanbul: Coğrafya dergisi. 8, 71- 84.
• Arpacı, Ö. (2015). Helal Konseptli Otel İşletmelerinin Sezonlara Göre Algılanan Hizmet Kalitesinin Müşteri Sadakati ve Müşteri Değeri Üzerine Etkisi, Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bardakoğlu, Ö. (2011). Turistik Ürün Bakımından Destinasyon Planlaması ve Pazarlaması Kapsamında İzmir Turizminin Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesine Yönelik Bir Model Çalışması, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE Turizm İşletmeciliği Anabilim Dalı Turizm İşletmeciliği Programı Doktora Tezi, İzmir.
• Batman, O. ve Arpacı, Ö. (2016). Helal Turizmin Felsefesi Teorisi Uygulaması, OmniScriptum GmbH & Co.KG:Türkiye Alim Kitaplari , Saarbrücken- Deutschland.
• Bhuıyan, A. H., Sıwar, C., Ismaıl, S. M. ve Islam, R. (2011).“Potenatials of Islamic Tourism: A Case Study of Malaysia on East Coastal Economic Region”, Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 5 (6): 1333-1340.
• Boğan, E., Batman, O. ve Sarıışık, M. (2016). Helal Turizmin Kavramsal Çerçevesi ve Türkiye’deki Uygulamalar Üzerine Bir Değerlendirme, 3rd International Congress of Tourism & Management Researches.
• Buluç, G. T .(1997). Turistik Ürün Pazarlama Politikası ve Planlaması ve Bir Pazarlama Stratejisi Olarak Turistik Ürün Çeşitlendirmesi. Anatolia Dergisi. 1-2.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cankül, D. (2011). Otel Seçimine Etki Eden Faktörlerden Biri Olarak Dini Hayat Tarzlarının Etkisi Üzerine Bir Alan Araştırması, Gazi Üniversitesi EBE Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara
• Cengiz, F. (2012). Üçüncü Yaş Turistlere Yönelik Turistik Ürün Analizi: Alanya uygulaması, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Antalya.
• Chookaew, S., Chanın, O., Charatarawat, J., Srıprasert, P. ve Nımpaya, S. (2015). "Increasing Halal Tourism Potential at Andaman Gulf in Thailand for Muslim Country", Journal of Economics, Business and Management, 3 (7): 739-741.
• COMCEC, (2016). Muslim Friendly Tourism (MFT) Understanding the demand and supply sides in the OIC Member Countries, Standing Committee for Economicand Commercial Cooperation of the Organization of Islamic Cooperation (COMCEC) Coordination Office, Ankara.
• Çolak, O. (2009). Turistik Ürün Çeşitlendirme Kapsaminda Kirsal Turizm ve Kirsal Turizm İşletmeciliği: Şirince Örneği, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm Ana Bilim Dali Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• Din, K. H. (1989). Islam and Tourism: Patterns, Issues, and Options. Annals of Tourism Research, 16 (4): 542-563.
• Dinar Standard (2015), Halal Tourism – An Overview, WHTS15: The World Halal Travel Summit and exhibition), Abu Dhabi, UAE.
• Doğan, M. (2008). Konaklama İşletmeleri Bağlamında “İslami Turizmin” Gelişimi: 2002-2007 Türkiye, IV. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi: 23–27 Nisan 2008, Belek, Antalya,
• Duman, T. (2011). "Value of Islamic Tourism Offering: Perspectives from the Turkish Experience", World Islamic Tourism Forum, Global Islamic Tourism Organization, (GITO) & International Institute of Advanced Islamic Studies (IAIS), Kuala Lumpur, Malezya. Temmuz 12-13.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş, Anı Yayıncılık, Ankara.
• GİMDES, (2015). Helal Otel ve Konaklama Hizmeti Genel Şartname, İstanbul.
• Güzel, Ö., F. (2010). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi Kapsamında Yeni Bir Dinamik: İnanç Turizmi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 2 (2): 87-100.
• Hacıoğlu N. ve Avcıkurt C., (2008). Turistik Ürün Çeşitlendirmesi, Nobel Yayın-Dağıtım, Ankara.
• Hacıoğlu, N. (2000). Turizm Pazarlaması, Vipaş A.Ş., Bursa.
• Henderson, J. C. (2010). "Sharia-Compliant Hotels", Tourism and Hospitality Research, 10 (3): 246-254.
• Hodgson, P. (1990). New Tourism Product Development, Current Issues. Tourism Management, 2 (1): 123-145.
• Hussein T. A. ve Saç, F. (2008). Genel Turizm Gelişimi - Geleceği. Siyasal Kitabevi.
• İstanbul Ticaret Odası, (2007). Türkiye’de Turizm Ekonomisi. İstanbul Ticaret Odası.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kılıç, B. ve Kurnaz, A. (2010). “Alternatif Turizm ve Ürün Çeşitliliği Oluşturmada Ekolojik Çiftlikler: Pastoral Vadi Örneği”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 2 (4): 39-56.
• Kızılgöl, Ö. Erbaykal, E. (2013). Türkiye’de Turizm Gelirleri ile Ekonomik Büyüme İlişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13: 351-360.
• Kotler, P., Bowen, J. And Makens, J. (2006). Marketing for Hospitality and Tourism. Third Edition. Pearson Education, INC. New Jersey.
• Kozak, N. (2008). Turizm Pazarlaması, Detay Yayıncılık. Ankara.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı, (2007). Türkiye Turizm Stratejisi 2023 Eylem Planı 2007-2013, Ankara.
• MdSalleh, N. Z., AbdulHamıd, A. B., Hashım, N. H. ve Omaın, S. Z. (2014). "The Practice of Shariah-Compliant Hotel in Malaysia", International Journal of Trade, Economics and Finance, 5 (1): 26-30.
• Met, Ö., Özdemir, M. ve Aydemir, B. (2013). İslami Otellerin Ürün Nitelikleri: Türkiye Örneği, International Conference on Religious Tourism and Tolerance, 09-12 Mayıs Konya.
• Mucuk, İ. (2001). Pazarlama İlkeleri. 13. Basım, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Oflaz, M. (2016). Turistik Ürün Çeşidi Olarak Helal Turizm Konsepti Uygulayan Konaklama Tesislerinde Müşteri Algıları, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
• Özdemir, H. (2015). Muhafazakâr Otel Müşterilerinin Otel İşletmelerinde Aradıkları Özelliklerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma, Gazi Üniversitesi EBE Turizm İşletmeciliği Eğitimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
• Poon, A. (1993). Tourism, Technology and Competitive Strategies. England: CAB İnternational.
• Rosenberg, P. ve Choufany, H. M. (2009). "Spiritual Lodging-The Shariah Compliant Hotel Concept", HVS Global Hospitality Services, 1-6.
• Sahida, W., Abrahman, S., Awang, K. ve Che M. Y. (2011). "The Implementation of Shariah Compliance. Concept Hotel: De Palma Hotel Ampang, Malaysia". 2.nd International Conference on Humanities, Historical and Social Sciences, IACSIT Press, Singapore.
• Shuriye, A. O. ve Daud, M. R. (2014). "Hospitality and Leisure between Religious Maxims and Modern Facilities", Mediterranean Journal of Social Sciences, 5 (27): 1127-1135.
• Stephenson, M. L. (2014). "Deciphering 'Islamic Hospitality': Developments Challenges and Opportunities", Tourism Management, 40: 155-164.
• Şimşek, H. (2009). “Eğitim Tarihi Araştırmalarında Yöntem Sorunu”. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42 (1): 33-51.
• Tekin, Ö. A. (2014), İslami Turizm, Türkiye’deki ve Dünyadaki Genel Durumu Üzerine bir İnceleme, “Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi”, 7 (29): 750-766.
• Tekin, Ö. A. (2016), İslami Turizm Konseptinde Hizmet Veren Konaklama İşletmeleri Üzerine Bir İnceleme, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9 (42): 2046-2058.
• Uğuz Ç., S. (2011). Sürdürülebilir Turizm Kapsamında Burhaniye'nin Alternatif Turizm Potansiyeli. Marmara Coğrafya Dergisi. 24, 332-353.
• Usta, Ö. (2008). Turizm Genel ve Yapısal Yaklaşım, Detay Yayıncılık, Ankara.
• Yeşiltaş, M., Cankül, D. ve Temizkan, R. (2012). Otel Seçiminde Dini Hayat Tarzlarının Etkisi, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (39): 193-217.
• Yıldırım, A. ve Şimşek H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Yıldız Z., Kaygısız D. A., ve Memişoğlu D. (2014). Göller Bölgesi ve Prizren Bölgesi İçin Bölgesel Dengesizlikleri Gidermede Alternatif Turizm Potansiyelinin Araştırılması, Kararlaştırılması ve Modelleştirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 19 (2): 159-177.
• Yılmaz, L. ve Güler, E. M. (2012). Türkiye’de Muhafazakâr Değerler Bağlamında Turizm ve Tatil Algısındaki Değişme, II. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongresi: 367-378, 12 – 15 Nisan 2012, Kemer, Antalya.
• Zailani, S., Omar, A. ve Kopong, S. (2011). "An Exploratory Study on the Factors Influencing the Non-Compliance to Halal among Hoteliers in Malaysia", International Business Management, 5 (1): 1-12.
• Zulkharnain, A., Jamal, S.A. (2012). Muslim Guest Perception of Value towards Syariah Concept Hotel. A. Zainal, S.M. Radzi, R. Hashim, C.T. Chik, R. Abu (Eds.), Current Issues in Hospitality and Tourism, Research and Innovations (337-340) Taylor & Francis Group. London, UK.