İŞ-AİLE VE AİLE-İŞ YAŞAMI ÇATIŞMASI İLE İŞGÖREN PERFORMANSI ARASINDAKİ İLİŞKİ: OTEL İŞLETMELERİNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2017, Cilt: 3 Sayı: 1, 114 - 130, 31.01.2017

Murat Kızanlıklı , Hakan Koç

Öz

Örgütlerin
etkinlik ve verimliliklerinin artmasında en önemli değişken olan işgören
davranışları, birçok faktör tarafından olumlu ya da olumsuz yönde etkilenmektedir.
Bu faktörlerden olumluları motivasyon, tatmin, bağlılık, güven gibi örgütsel
davranış konuları iken, iş stresi, tükenmişlik, psikolojik şiddet, çatışma gibi
faktörler de işgörenleri ve örgütleri olumsuz yönde etkileyen değişkenlerdir. Bu araştırmanın amacı, işgörenleri olumsuz yönde etkilediği düşünülen faktörlerden
birisi olan iş-aile ve aile-iş yaşamı çatışma
durumu ile iş performansı algısının, bireysel özelliklere göre farklılık
gösterip göstermediğini belirlemek, iş-aile ve aile-iş çatışma durumu ile iş
performansı algısı arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya koymaktır. Araştırma Ankara ilinde faaliyet
gösteren 5 yıldızlı otel işletmelerinde çalışanlar üzerinde
gerçekleştirilmiştir. Verilerin analizinde betimsel analizler (yüzde ve frekans
analizi), faktör analizi, t testi, Anova testi ve Tukey testlerinden
yararlanılmıştır. İş-aile ve aile-iş çatışma durumu
ile iş performansı algısı arasındaki ilişkiyi test edebilmek için ise basit
korelasyon analizi yapılmış ve değişkenler arasındaki korelasyon katsayısı (r)
hesaplanmıştır.  Elde edilen bulgulara
göre aile-iş çatışması ile iş performansı algısı arasında negatif yönlü orta
düzeyde; iş-aile çatışması ile performans algısı arasında da negatif yönlü
zayıf bir ilişki tespit edilmiştir. Elde edilen bulgu ve
geliştirilen önerilerin turizm sektöründeki insan kaynağının daha iyi
anlaşılabilmesi ve daha etkin yönetilebilmesine katkı sağlayacağı
düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması, İşgören Performansı, Otel İşletmeleri

Kaynakça

• Akgül, A. ve Çevik, O. (2003). İstatistiksel Analiz Teknikleri, SPSS’te İşletme Yönetimi Uygulamaları. Ankara: Emek Ofset Ltd. Şti.
• Aktaş, H. ve Gürkan, G.Ç. (2015). İş-Aile ve Aile-İş Çatışması ile Bireysel Performans Etkileşiminde Mesleki Bağlılığın Aracılık Rolü: Hemşireler Üzerinde Bir Araştırma, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16 (2): 139-154.
• Allen, T. D., Herst, D. E., Bruck, C. S. and Sutton, M. (2000). Consequences associated with work-to-family conflict: a review and agenda for future research. Journal of Occupational Health Psychology, 5(2), 278.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2010). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri: SPSS Uygulamalı. Sakarya: Sakarya Yayıncılık.
• Bardakoğlu, Ö., Akgündüz, Y. ve Alkan, C. E. (2014). Seyahat Acentesi Çalışanlarının İş-Aile ve Aile-İş Yaşamı Çatışmalarının İşten Ayrılma Niyetlerine ve Duygusal Tükenmişliklerine Etkisi. 15. Ulusal Turizm Kongresi Bildiriler Kitabı: 1056-1069.
• Bingöl, D. (2003). İnsan Kaynakları Yönetimi. Beta Basın Yayım Dağıtım: İstanbul.
• Boyar, S. L., Maertz, C. P., Jr., Pearson, A. W., and Keough, S. (2003). Work–family conflict: A model of linkages between work and family domain variables and turnover intentions. Journal of Managerial Issues, 15: 175–190.
• Cinamon, R. G. and Rich, Y. (2005). Work-Family Conflict Among Female Teachers, Teaching and Teacher Education, 21 (4): 365-378.
• Ceyhun, G.Ç. (2014). Güvenlik İklimi ve İş-Aile Çatışmasının Yorgunluğa Etkileri: Türk Kılavuz Kaptanlar Üzerinde Bir Araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 6 (2): 91-105.
• Cullati, S. (2014). “The Influence of Work-Family Conflict Trajectories on Self-Rated Health Trajectories in Switzerland: A Life Course Approach”, Social Science & Medicine, 113: 23-33.
• Çarıkçı, İ. H. ve Çelikkol, Ö. (2009). İş-Aile Çatışmasının Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009/1 (9): 153-170.
• Çelik, M. ve Turunç, Ö. (2010). Lider Desteğinin Çalışanların İş-Aile Yaşam Çatışması ve İş Performansına Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14 (1): 19-41.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal Bilimler İçin Çok Değişkenli İstatistik: SPSS ve Lisrel Uygulamaları. Ankara: Pegem Akademi.
• Eby, L. T., Casper, W. J., Lockwood, A., Bordeaux, C., and Brinley, A. (2005). Work and family research in IO/OB: Content analysis and review of the literature (1980–2002). Journal of Vocational Behavior, 66: 124–197.
• Erdem, H. ve Erkan, G. K. (2015). Kamu Çalışanlarının Yaşadıkları İş-Aile ve Aile-İş Çatışmasının İş Tatminsizliğine olan Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracılık Rolü, International Journal of Social Science, 37: 351-369.
• Eren, E. (2010). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. (12. Baskı) Beta Basım Yayın, İstanbul.
• Frone, M. R. and Cooper, M. L. (1992). Prevalence of Work-Family Conflict: Are Work and Family Boundraies Asymmetrically Permeable? Journal of Organizational Behavior, 13 (7): 723-729.
• Gilboa, S., Shirom, A., Fried, Y. and Cooper, C. (2008), A meta-analysis of work demand stressors and job performance: examining main and moderating effects. Personnel Psychology, 61 (2): 227-271
• Greenhaus, J.H. and Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles, Academy of Management Review, 10 (1): 76-88.
• Huang, Y.-H., Hammer, L. B., Neal, M. B., and Perrin, N. A. (2004). The relationship between work-to-family conflict and family-to-work conflict: A longitudinal study. Journal of Family and Economic Issues, 25: 79–100.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. (2. Baskı) Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karabay, M. E. (2015). Sağlık Personelinin İş Stresi, İş-Aile Çatışması ve İş-Aile-Hayat Tatminlerine Yönelik Algılarının İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Yönetim Bilimleri Dergisi, 13 (26): 113-134.
• Karatepe, O. M. (2013). The effects of work overload and work-family conflict on job embeddedness and job performance The mediation of emotional exhaustion. International Journal of Contemporary Hospitality Management 25 (4): 614-634
• Karatepe, O. M. (2008), Work-family conflict and facilitation: implications for hospitality researchers, in Tesone, D. (Ed.), Handbook of Hospitality Human Resources Management, Butterworth, Heinemann, Elsevier, Oxford: 237-264.
• Karatepe, O. M. and Magaji, A. B. (2008). Work-Family Conflict and Facilitation in the Hotel Industry. Cornell Hospitality Quarterly, 49 (4): 395-412.
• Karatepe, O. M. and Kilic, H. (2007). Relationships of supervisor support and conflicts in the work–family interface with the selected job outcomes of frontline employees. Tourism Management, 28, 238–252
• Karatepe, O. M. and Baddar, L. (2006). An empirical study of the selected consequences of frontline employees’ work–family conflict and family–work conflict. Tourism Management, 27: 1017-1028.
• Keser, A. (2005). İş Doyumu ve Yaşam Doyumu İlişkisi: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama, Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, 4 (7): 77 - 95.
• Kinnunen, U., Geurts, S. and Mauno, S. (2004). Work-to-Family Conflict and Its Relationship With Satisfaction and Well-Being: A One-Year Longitudinal Study on Gender Differences, Work & Stres, January-March, 18(1): 1-22.
• Kozak, A. M. (1997). Konaklama endüstrisinde kadın yöneticilerin yönetsel davranışları ve etkinlik algılamaları analizi. Turizmde Seçme Makaleler: 27, TUGEV Yayınları, No:41.
• Linehan, M. and Walsh, J.S. (2000). Work-Family Conflict and The Senior Female International Manager, British Journal of Management, 11: 49-58.
• Lingard, H. and Francis, V. (2006). Does A Supportive Work Environment Moderate The Relationship Between Work-Family Conflict and Burnout Among Construction Professionals?, Construction Management and Economics, 24 (2): 185-196.
• Namasivayam, K. and Zhao, X. (2007). An investigation of the moderating effects of organizational commitment on the relationships between work–family conflict and job satisfaction among hospitality employees in India. Tourism Management, 28: 1212-1223.
• Netemeyer, R. G., Brashear-Alejandro, T. and Boles, J. S. (2004). A crossnational model of job-related outcomes of work role and family role variables: A retail sales context. Journal of the Academy of Marketing Science, 32(1): 49–60.
• Netemeyer, R. G., Boles, J. S. and McMurrian, R. (1996). Development and validation of work–family conflict and family– work conflict scales. Journal of Applied Psychology, 81(4): 400–410.
• O’Driscoll, M. P., Brough, P. and Kalliath, T. J. (2004). Work/family conflict, psychological well-being, satisfaction and social support: A longitudinal study in New Zealand. Equal Opportunities International, 23(1/2): 36–56.
• Özdevecioğlu, M. ve Aktaş, A. (2007). Kariyer Bağlılığı, Mesleki Bağlılık ve Örgütsel Bağlılığın Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisi: İş-Aile Çatışmasının Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28: 1-20.
• Özdevecioğlu, M. ve Doruk, N.Ç. (2009). Organizasyonlarda İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Çalışanların İş ve Yaşam Tatmini Üzerine Etkisi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33: 47-67.
• Parasuraman, S. and C. A. Simmers. (2001). Type of employment, work–family conflict and well‐being: a comparative study. Journal of Organizational Behavior, 22 (5): 551-568.
• Sharma, J., Dhar, R. L. and Tyagi, A. (2015). Stress As A Mediator Between Work-Family Conflict and Psychological Health Among The Nursing Staff: Moderating Role of Emotional Intelligence, Applied Nursing Research, 30: 268-275.
• Tekingündüz, S, Kurtuldu, A. ve Öksüz, S. (2015). İş-Aile Yaşam Çatışması, İş Tatmini ve İş Stresi Arasındaki İlişkiler. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 3 (4): 27-42.
• Ural, A. ve Kılıç, İ. (2006). Bilimsel Araştırma Süreci ve SPSS ile Veri Analizi. (2. Baskı). Ankara: Detay Yayıncılık.
• Voydanoff, P. (2004). The Effects of Work Demands and Resources and Work-to-Family Conflict and Facilitation, Journal of Marriage and Family, 66 (2): 398-412.
• Wayne, J. H., Nicholas, M. and William, F. (2004). Considering the role of personality in the work–family experience: Relationships of the big five to work–family conflict and facilitation. Journal of Vocational Behavior, 64 (1): 108-130.
• Zhao, X., and Namasivayam, K. (2012). The Relationship of Chronic Regulatory Focus to Work Family Conflict and Job Satisfaction, International Journal of Hopitality Management, (31): 458-467.