COVID-19 DÖNEMİNDE İLAÇ DEPOSU YERİ SEÇİMİ: MERSİN ÖRNEĞİ

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 5 - 27, 29.06.2021

Ayhan Demirci , Özgür Uğur Arıkan

https://doi.org/10.29131/uiibd.891190

Cited By: 3

Öz

Depo yönetimi, tedarik zinciri yönetiminin en kritik konularından biridir. Geleceğin doğru öngörülmesi ve deponun yerinin ve teknolojisinin doğru seçimi, firmanın rakiplerine göre rekabetçi bir pozisyon elde etmesini sağlayabilecektir. COVID 19 pandemisi neticesinde artan ilaç talebi, ilaç depolarının önemini göstermiştir. Bu nedenle çalışmada, ihtiyaç olarak öne çıkan ilaç depolarının yer seçimine ilişkin Mersin ili özelinde önerilerde bulunulması amaçlanmıştır. Bu çerçevede literatür araştırması sonucunda belirlenen on kriter, üç uzman görüşü ile değerlendirilmiş ve SWARA yöntemi ile ağırlıklandırılmıştır. Daha sonra 10 farklı alternatif yerleşke yeri, belirlenen kriter ve kriter ağırlıkları dikkate alınarak, çok kriterli karar verme tekniklerinden MOORA ve OCRA ile analiz edilmiştir. En uygun ilaç deposu yerleşke yeri probleminin çözümlendiği çalışma sonucunda her iki yöntemin de benzer sonuçlar ürettiği gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid 19, sağlık endüstrisi, ilaç deposu, SWARA, MOORA, OCRA

Kaynakça

• Acatech, (2013). Acatech: Recommendations for Implementing the Strategic Initiative Industrie 4.0. Final Report of the Industry 4.0 Working Group. www.acatech.de/fileadmin/user_upload/Baumstruktur_nach_Website/Acatech/root/de/Material_fuer_Sonderseiten/Industrie_4.0/Final_report__Industrie_4.0_accessible.pdf
• Acar, Y. (2020). “Yeni Koronavirüs (COVID-19) Salgını ve Turizm Faaliyetlerine Etkisi”, Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 7-21. DOI: 10.32572/guntad.703410
• Aghdaie, M.H., Zolfani, Z.H. ve Zavadskas, E.K. (2014). “Synergies of Data Mining and Multiple Attribute Decision Making”, Contemporary Issues in Business, Management and Education 2013, Procedia - Social and Behavioral Sciences 110, ss. 767-776.
• Aladağ, Z. (2016). Yöneylem Araştırması, Umuttepe Yayın No.: 171, Mühendislik Dizisi: 22, Umuttepe Yayınları, Kocaeli.
• Akkoç, İ., Çalışkan, A. ve Turunç, Ö. (2012). Örgüt Kültürünün Girişimciliğe Etkisinde Öz Yeterliliğin Düzenleyici Rolü. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 14:3, 19-42.
• Aktepe, A. ve Ersöz, S. (2014). AHP-VIKOR ve MOORA yöntemlerinin depo yeri seçim probleminde uygulanması. Endüstri Mühendişliği Dergisi. 25(1-2). 2-15.
• Ansoff, I., (1965). Corporate Strategy. McGraw Hill. New York.
• Aydın, H. Ayvaz, B. ve Küçükaşçı, E.Ş. (2017). Afet yönetiminde lojistik depo seçimi problemi: Maltepe ilçesi örneği. Journal of Yasar University, 2017, 12 (Özel Sayı), 1-13.
• Brahimi, N. ve Khan, S. A., (2014). Warehouse location with production, inventory, and distribution decisions: a case study in the lube oil industry. A Quarterly Journal of Operation Resaerch, 12(2): 175–197.
• Brauers, W.K.M. ve Zavadskas, E.K. (2006). “The MOORA Method and Its Application to Privatization in a Transition Economy”, Control and Sybernetics, 35 (2), ss. 445-469.
• Brauers, W.K.M. (2013). “Multi-Objective Seaport Planning by MOORA Decision Making”, Annual Operational Research, 206, ss. 39-58.
• Brauers, W.K.M., Kildienė, S., Zavadskas, E.K. ve Kaklauskas, A. (2013). “The Construction Sector in Twenty European Countries During the Recession 2008-2009; Country Ranking by MULTIMOORA”, International Journal of Strategic Property Management, 17:1, ss. 58-78.
• Chalekaee, A., Turskis, Z., Khanzadi, M., Amiri, G.G. ve Kersuliene, V. (2019). “A New Hybrid MCDM Model with Grey Numbers for the Construction Delay Change Response Problem”, Sustainability, 11/776, ss. 1-16.
• Chen, S. M. ve Lee, L. W. (2010). Fuzzy multiple attributes group decision-making based on the ranking values and the arithmetic operations of interval type-2 fuzzy sets. Expert Systems with Applications, 37(1), 824-833. https://doi.org/10.1016/j.eswa.2009.06.094
• Coşkun, E. ve Özcan, A. (2016). “Finansal Sıkıntı Sürecinde Şirketlerin Etkinlik Düzeylerinin Belirlenmesi”, EconWorld Working Paper Series, No: 2016-001.
• Çaka, E. (2012). Tedarik zinciri yönetiminde CHOQUET integral yöntemi ile depo yeri seçimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Teknik Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Çalık, A. (2020). Depo yeri seçimi için aralık tip-2 bulanık ÇKKV tabanlı hibrit bir yaklaşım. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(1). 101-114.
• Çalışkan, A. (2018), “Dönüşümcü Liderliğin İş Performansına Etkisi: Lider Üye Etkileşimi Ve Örgütsel Bağlılığın Aracılık Rolü”, Toros Üniversitesi İİSBF Sosyal Bilimler Dergisi, 5(8), ss.104-140.
• Çalışkan, A., & Pekkan, N.Ü. (2019). Sağlık Sektörü Çalışanlarında Tükenmişlik Duygusunun A. İşten Ayrılma Niyetine Etkisi Kişi Örgüt Uyumunun Aracılık Rolü. Business and Economics Research Journal, 10 (2), 469-481.
• Çalışkan, A. ve Pekkan, N.Ü. (2016). Örgütsel sessizliğin iş performansına etkisi: etik ikliminin aracılık rolü. Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 2(1), 1-19.
• Danışman, E. (2019). “Tehlikeli Madde Lojistiğinde Risk Faktörlerinin Değerlendirilerek Depo Yerinin Seçimi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı. Aydın.
• Demi̇rci̇, A. (2019). Kuruluş yeri seçiminde analitik hiyerarşik süreç yöntemi: sağlik kurumlarinda bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5 (1) , 39-55 . DOI: 10.29131/uiibd.539058
• Dey, B., Bairagi, B., Sarkar, B. ve Sanyal, S. K. (2016). Warehouse location selection by fuzzy multi-criteria decision making methodologies based on subjective and objective criteria. International Journal of Management Science and Engineering Management, 11(4), 262-278. https://doi.org/10.1080/17509653.2015.1086964
• Dixit, A., Routroy, S. ve Dubey, S.K. (2020), "Measuring performance of government-supported drug warehouses using DEA to improve quality of drug distribution", Journal of Advances in Management Research, Vol. 17 No. 4, pp. 567-581. https://doi.org/10.1108/JAMR-12-2019-0227
• Ehsanifar, M., Wood, D.A. ve Babaie, A. (2020). UTASTAR method and its application in multi-criteria warehouse location selection. Operations Management Research. https://doi.org/10.1007/s12063-020-00169-6
• Erdal, H. (2018). “Lojistik Strateji Oluşturulmasına Etki Eden Faktörler”, İçinde Erdal, H. (Ed.), Lojistik Stratejiler (Yalın, Çevik, İşbirlikli), Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Ergün, M., Korucuk, S. ve Memiş, S. (2020). Sürdürülebilir afet lojistiğine yönelik ideal afet depo yeri seçimi: Giresun ili örneği. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 6(1): 144-165.
• Görçün, Ö. F. (2010). Örnek Olay ve Uygulamalarla Tedarik Zinciri Yönetimi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Hashemkhani Zolfani, S., Hossein Esfahani, M., Bitarafan, M., Zavadskas, E.K. ve Lale Arefi, S. (2013). “Developing a New Hybrid MCDM Method for Selection of the Optimal Alternative of Mechanical Longitudinal Ventilation of Tunnel Pollutants During Automobile Accidents”, Transport, Volume: 28 (1), ss. 89-96.
• Jeong, W. S., Chang, S., JeongWook S. ve Yi, J. S. (2016). BIM-Integrated Construction Operation Simulation for Just-In-Time Production Management, Sustainability, 8: 1106
• Johnson, A. ve McGinnis, L. (2011). “Performance Measurement in The Warehousing Industry”, IIE Transactions, 43(3), 220-230.
• Kalibatas, D. ve Turskis, Z. (2008). “Multicriteria Evaluation of Inner Climate by Using MOORA Method”, Information Technology and Control, Vol.: 37, No.: 1, ss. 79-83.
• Karande, P. ve Chakraborty, S. (2012). “Application of Multi-Objective Optimization on the Basis of Ratio Analysis (MOORA) Method for Materials Selection”, Materials and Design, 37, ss. 317-324.
• Karmaker, C.L. ve Saha, M. (2015). Optimization of warehouse location through fuzzy multi-criteria decision making methods. Decision Science Letters 4: 315–334.
• Kersuliene, V., Zavadskas, E.K. ve Turskis, Z. (2010). “Selection of Rational Dispute Resolution Method by Applying New Step‐Wise Weight Assessment Ratio Analysis (SWARA)”, Journal of Business Economic and Management, Volume: 11:2, ss. 243-258.
• Kersuliene, V. ve Turskis, Z. (2011). “Integrated Fuzzy Multiple Criteria Decision Making Model for Architect Selection”, Technological and Economic Development of Economy, Volume: 17 (4), ss. 645-666.
• Madić, M., Antucheviciene, J, Radovanovic, M. ve Petkovic, D. (2016). “Determination of Manufacturing Process Conditions by Using MCDM Methods: Application in Laser Cutting”, Inzinerine Ekonomika-Engineering Economics, 27(2), ss. 144-150.
• Marco, A.D. ve Mangano, G. (2011), “Relationship between logistic service and maintenance costs of warehouses”, Facilities, 29 (9/10), 411-421.
• Mete, H. O. ve Zabinsky, Z. B. (2010). "Stochastic Optimization of Medical Supply Location and Distribution in Disaster Management", International Journal of Production Economics, 126(1), 76–84. doi:10.1016/j.ijpe.2009.10.004
• Onursal, F. S., Birgün, S., ve Yazıcı, S. (2018). Soğuk Zincir Zayiat Problemlerinin Çözümü İçin Kısıtlar Teorisi. International Conference On Eurasian Economies, 18-20 June 2018, Tashkent-Uzbekistan: Eurasian Economists Association & Tashkent State University of Economics, 332-342.
• Orhon, O. Z. (2003). Dünya‟da ve Türkiye‟de Lojistik Sektörünün Gelişimi. İTO, İstanbul.
• Önay, O. (2015), “MOORA”, İçinde Yıldırım, B.F. ve Önder, E. (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
• Özbek, A. (2017). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü, Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Ankara.
• Özbek, A. ve Erol, E. (2016). COPRAS ve MOORA yöntemlerinin depo yeri seçim problemine uygulanması. Ekonomi İşletme Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Dergisi, 2 (1), 23-42.
• Özdemir, M. (2015), “TOPSIS”, İçinde Yıldırım, B.F. ve Önder, E. (Ed.), Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri, Dora Basın Yayın Dağıtım, Bursa.
• Özkan, O, Bayın, G. ve Yeşi̇laydın, G. (2015). “Sağlık Sektöründe Yalın Tedarik Zinciri Yönetimi”. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 6 (18), 71-94. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ajit-e/issue/54436/740925
• Parkan, C. (1994). “Operational Competitiveness Ratings of Production Units”, Managerial and Decision Economics, Vol. 15, ss. 201-221.
• Parkan, C. ve Wu, M. (1999). “Decision-Making and Performance Measurement Models With Applications to Robot Selection”, Computers & Industrial Engineering, Vol. 36, ss. 503-523.
• Parkan, C. ve Wu, M. (2000). “Comparison of Three Modern Multicriteria Decision-Making Tools”, International Journal of Systems Science, Vol. 31, No. 4, ss. 497-517.
• Parkan, C. (2004). “On OCRA: Response to Comments by Wang (2004)”, European Journal of Operational Research, 169, ss. 332-337.
• Parkan, C. (2006). “Verifying OCRA’s Economic Sense: Response to Agrell and West (2001)”, International Journal of Production Economics, 107, ss. 274-278.
• Parkan, C. (2007). “A Further Clarification of OCRA and Its Properties in Response to Wang and Wang (2005)”, Managerial and Decision Economics, 28, ss. 161-168.
• Pisuchpen, R. (2012). “Integration of JIT Flexible Manufacturing, Assembly and Disassembly Using a Simulation Approach”, Emerald Insight, 32(1), 51-61.
• Raut, R. D., Narkhede, B. E., Gardas, B. B., ve Raut, V. (2017). Multi-criteria decision making approach: a sustainable warehouse location selection problem. International Journal of Management Concepts and Philosophy, 10(3), 260. doi:10.1504/ijmcp.2017.085834
• Ricardo, D. (1971). Principles of Political Economy and Taxation, Ed. R.M. Hartwell, GB, Penguin Books.
• Sağnak, M. (2020). Depo yeri seçimi: Perakende sektöründe melez çok kriterli karar verme uygulaması. Journal of Yaşar University. 15(59): 615-623.
• Sert, M. ve Kesen, S. (2019). "Tam Zamanında Üretim Felsefine Dayalı Bir Seri Üretim Hattının Simülasyon Tekniğiyle Performans Analizi", Selçuk Üniversitesi Mühendislik, Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7 (1), 115-134. DOI: 10.15317/Scitech.2019.186
• Shotton, R. (2018). Karar Fabrikası (Çev:Ümit Şensoy). Mediacat Kitapları
• Stanujkic, D., Zavadskas, E.K., Karabasevic, D., Turskis, Z. ve Kersuliene, V. (a) (2017). “New Group Decision-Making ARCAS Approach Based on the Integration of the SWARA and the ARAS Methods Adapted for Negotiations”, Journal of Business Economics and Management, Volume: 18 (4), ss. 599-618.
• Su, Y., ve Yang, C. (2010a). ”Why Are Enterprise Resource Planning Systems Indispensable To Supply Chain Management?”, European Journal of Operational Research, 203(1), 81–94. doi:10.1016/j.ejor.2009.07.003
• Su, Y., ve Yang, C. (2010b). "A Structural Equation Model for Analyzing The Impact of ERP on SCM", Expert Systems with Applications, 37(1), 456-469.
• Şeker, Ö. ve Alakaş, H.M. (2019). Bir lojistik firması için çok ölçütlü karar verme yöntemleri ile İç Anadolu bölgesinde depo yeri seçimi. Engineering and Science 22-24 November 2019) https://doi.org/10.33793/acperpro.02.03.93
• Tengilimoğlu, D., ve Yiğit, V. (2013). Sağlık İşletmelerinde Tedarik Zinciri ve Malzeme Yönetimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Tuncalı Yaman, T. ve Akkartal, G. R. (2020). Warehouse location selection decision systems for medical sector. World Conference on Smart Trends in Systems, Security and Sustainability, WS4 içinde (208-213. ss.). London, United Kingdom, 27-28 July 2020. https://dx.doi.org/10.1109/WorldS450073.2020.9210406
• Wang, Y., Xu, G., Zhang, W., ve Zhou, Z. (2019). “Location Analysis of Earthquake Relief Warehouses: Evaluating the Efficiency of Location Combinations by DEA”, Emerging Markets Finance and Trade, 1–13. doi:10.1080/1540496x.2019.1663167
• Wee, H. M., ve Wu, S. (2009). Lean supply chain and its effect on product cost and quality: a case study on Ford Motor Company, Supply Chain Management: An International Journal,14 (5), 335-341.
• WHO World Health Report, (2010). The world health report: health systems financing: the path to universal coverage. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data. ISBN 978 92 4 068480 5
• Womack, J.P., Jones, D.T. ve Roos, D. (1991), The Machine that Changed the World, Harper Perennial, London.
• Yaman, T. T. ve Akkartal, G. R. (2020). "Warehouse Location Selection Decision Systems for Medical Sector," 2020 Fourth World Conference on Smart Trends in Systems, Security and Sustainability (WorldS4), London, United Kingdom, 208-213, doi: 10.1109/WorldS450073.2020.9210406.
• Yapıcı, S., Yumuşak, R. ve Eren, T. (2020). “Çok kriterli karar verme yöntemleri ile medikal depo yeri seçimi”. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (2) , 203-221 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyaiibf/issue/58472/746821
• Yavuz, O. (2018). Depo Yeri seçimi probleminde gri sistem teorisi ve VIKOR yönteminin karşılaştırmalı analizi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5, (1), 169-191.
• Yazıcı, S. (2020). "COVİD-19’UN Soğuk Zincir Lojistiğine Etkisi”, Journal of Awareness , 5(3), 391-400 . DOI: 10.26809/joa.5.029
• [1] https://theconversation.com/coronavirus-vaccine-understanding-trial-results-roll-out-and-what-happens-next-an-expert-guide-151971 (E.T.: 02.02.2021)
• [2] https://www.europeanpharmaceuticalreview.com/news/109107/over-250-drug-list-prices-increased-in-2020-says-new-report/ (E.T.: 03.02.2021)
• [3] https://www.marketwatch.com/story/drug-prices-rise-58-on-average-in-2020-2020-01-02 (E.T.: 05.02.2021)
• [4] https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/vaccines/recommendations.html (E.T.: 02.02.2021)
• [5] https://www.cfr.org/backgrounder/guide-global-covid-19-vaccine-efforts (E.T.: 02.02.2021)
• [6] https://www.novartis.com/news/media-releases/novartis-signs-initial-agreement-provide-manufacturing-capacity-pfizer-biontech-covid-19-vaccine (E.T.: 02.02.2021)
• [7] https://www.pharmaceutical-technology.com/news/novartis-pfizer-vaccine-production/
• [8] https://www.who.int/initiatives/act-accelerator/covax (E.T.: 07.02.2021)
• [9] https://www.sciencemag.org/news/2020/09/who-unveils-global-plan-fairly-distribute-covid-19-vaccine-challenges-await (E.T.: 26.01.2021)
• [10] https://docplayer.biz.tr/142307794-Kamu-hastaneleri-genel-mudurlugu-tedarik-planlama-stok-ve-lojistik-yonetimi-daire-baskanligi-medikal-depo-ve-stok-yonetimi-2019.html (E.T.: 26.01.2021)
• [11] https://www.aljazeera.com/news/2020/12/21/which-countries-have-closed-borders-over-new-covid-strain (E.T.: 22.01.2021)
• [12] https://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/en/news/european-green-deal-call (E.T.: 28.01.2021)