1982 Anayasası'nda Verginin Yasallığı İlkesi ve İstisnaları

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 46 - 54, 23.12.2024

Erdinç Alp

Öz

Vergi, devletlerin en önemli kamu finansman aracı ve gelir kaynağıdır. Verginin kişilerden alınabilmesi vergiyi sınırsız bir güç haline getirmekte ve bu sebeple kişilerin mülkiyet hakkı başta olmak üzere temel hak ve özgürlüklerini müdahaleye açık hale getirmektedir. Verginin yasallığı ilkesi vergilendirme yetkisine sahip olan yasama organının bu yetkiyi nasıl kullanacağını açıklayan bir ilke konumundadır.
Çalışmada; verginin yasallığı ilkesi, vergilendirme yetkisi çerçevesinde 1982 Anayasası’nda yazan maddeler ile incelenmiştir. Anayasa’da verginin yasallığı ilkesinin istisnalarının bulunması ve bu istisnalarda sınırların belirlenmemesi ilkenin ihlali anlamına gelmekte ve kişilerin hukuk sistemine olan güvenini sarsmaktadır. Bu sebepten çalışma ile; verginin yasallığı ilkesinin uygulanması ile ilgili istisnaların belirgin olmaması vurgulanmış ve yasa koyucuya ilkenin daha belirgin hale gelmesi ile ilgili öneride bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Verginin Yasallığı , Vergilendirme Yetkisi , Vergi Hukuku

The Principle of Legality of Taxes and Exceptions in the 1982 Constitution

Öz

Tax is the most important public financing tool and source of income of states. The fact that tax can be levied on individuals makes tax an unlimited power and therefore renders the fundamental rights and freedoms of individuals, especially the right to property, open to interference. The principle of legality of taxation is a principle that explains how the legislature, which has the power of taxation, will use this power.
In this study, the principle of legality of taxation is analysed with the articles in the 1982 Constitution within the framework of taxation authority. The existence of exceptions to the principle of the legality of taxation in the Constitution and the lack of limits in these exceptions means a violation of the principle and undermines people's confidence in the legal system. For this reason, the study emphasised the lack of clarity of the exceptions related to the application of the principle of legality of the tax and made a suggestion to the legislator to make the principle more clear.

Anahtar Kelimeler

Legality of Tax , Taxation Authority , Tax Law

Kaynakça

• Aliefendioğlu, Y. (1983). Vergilendirme Yetkisi ve 1980 Sonrası Türk Vergi Politikası. Danıştay Dergisi, 13(50-51), 60-80.
• Arıkan, Z. (1996/1997). Vergilendirme Yetkisi ve Kullanımı. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırmaları Konferansları, (37), 269-281.
• Avcı, O. (2020). Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Vergilerin Kanuniliği İlkesinin Değerlendirilmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, (42) 67-93.
• Başaran Yavaşlar, F. (2015). Hukuki Güvenlik İlkesinin Bir Alt İlkesi Olarak Vergi Hukukunda Yasallık İlkesi. Göztepe, E. (Ed.). “Kamu Hukukçuları Platformu: Hukuk Güvenliği” içinde. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları Yayın No:277, 189-238.
• Çağan, N. (1982). Vergilendirme Yetkisi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları.
• Doğrusöz, A.B. (1985). Vergilendirme Yetkisinin Yasama ve Yürütme Organları Arasında Bölüşümü. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 6(1-3), 65-76.
• Doğrusöz, A.B. (2012). Mükellef Hakları ve Anayasal Beklentiler: Gelecek İçin Birkaç Not. Feridun Yenisey, Gülsen Güneş ve Z. Ertunç Şirin (Dü.), “Anayasadan Mali ve Vergisel Beklentiler” içinde. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 316-323.
• Güneş, G. (2011). Verginin Yasallığı İlkesi (3. Baskı). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık A.Ş.
• Karakoç, Y. (2013). Anayasal Vergileme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(Özel Sayı), 1259-1308.
• Kaya, A. (2020). Vergilendirme Yetkisi ve Verginin Yasallığı. “Prof. Dr. Nami Çağan Anısına Armağan” içinde. Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları Yayın No:63, 383-388.
• Kaneti, S. (1986/1987). Vergi Hukuku. İstanbul: Özdem Kardeşler Matbaası.
• Öz, E. (2004). Tarihi Perspektiften Osmanlı'da Vergi. Mevzuat Dergisi, 7(84), https://www.mevzuatdergisi.com/2004/12a/08.html , (Erişim Tarihi: 26 Nisan 2024).
• Saraçoğlu, F. (2003). Vergilendirme Yetkisi ve Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, Gazi Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, (3), 175-189.
• Şişman, G. (2014). Katma Değer Vergisinde Vergiyi Doğuran Olay. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Taylar, Y. (2021). Vergi Hukukunda Vergiyi Doğuran Olay. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık A.Ş.