Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımının Kadınların Emek Piyasasına Katılımına Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 12 - 33, 19.06.2021

Yağmur Okay

Öz

Bu çalışmada toplumsal cinsiyet kavramının kadınların iş hayatına katılımlarındaki etkileri, kadınların iş hayatı içindeki rolleri, karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunların çözümüne ilişkin düzenlemeler incelenmiştir. Ardından ülkemizde iş-aile hayatı dengesini kurmaya ilişkin uygulamalar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kadın işgücü , toplumsal cinsiyet , çalışma hayatında kadın , toplumsal cinsiyet rolleri.

Kaynakça

• Acar Savran, G., Tura Demiryontan, N. (2016). Kadının Görünmeyen Emeği. İstanbul: Yordam Yayınları.
• Acar, A.C. (1992). Kadınların İşletmelerde İstihdamı ve Kadınların Çalışmasına Karşı Tutumlarla İlgili Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Akkaş, İ. (2019). Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet Kavramları Çerçevesinde Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Ayrımcılığı. Ekev Akademi Dergisi, ICOAEF Özel Sayısı, 97-118.
• Alp, A. (2007). Yeni Çalışma Biçimleri ve Değişen Aile Yapısı Bağlamında Çalışan Kadınlar. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Alparslan, A., Bozkurt, Ö., Özgöz, A. (2015). İşletmelerde Cinsiyet Ayrımcılığı ve Kadın Çalışanların Sorunları. Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(3), 66-81.
• Arslan, A. (2004). Medyanın Birey, Toplum ve Kültür Üzerine Etkileri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 26 Eylül 2014, http://www.insanbilimleri.com/makaleler/sosyoloji/Medyanin_Birey_Toplu m.htm.
• Aydın, U., Demirkaya, S. (2017). Çalışma Yaşamında Aile Dostu İş Hukuku Uygulamaları. İş ve Hayat, 3 (6), 72-104.
• Baykal, B. (2014). Çalışma Saatleri İş–Aile Çatışması Açısından Belirleyici Midir? Erkek Çalışanlar Açısından Bir İnceleme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5 (2), 10-23.
• Belek Erşen, U. (2006). Birleşmiş Milletler Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi ve Denetim Mekanizması. (Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü. Ankara.
• Bolcan, A.E. (2006). Avrupa Birliği’ne Uyum Sürecinde Türkiye’de Çalışma Hayatında Kadının Yeri ve Kadın İşsizliği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Bora, A. (2018). Kadınların Sınıfı, Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Boylu, A., Bilgin, İ., Ayan, H. (2016). Toplumsal Cinsiyet ve Ev Teknolojilerinin Kullanımına Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 5(4), 955- 965.
• Brooks, I. (2003). Organizational Behavior: Individuals, Groups and Organization. 2nd Ed., Prentice Hall, UK.
• Bulutay, T. (2000). Kadın İstihdamı, İstihdam ve Eğitim Projesi İşgücü Piyasası Bilgisi, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Bütün, M. (2010). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Perspektifinden Çocuk Bakım Hizmetleri: Farklı Ülke Uygulamaları, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Cam, E. (2003). Türk İstihdam Politikasında Çalışan Kadınlar ve Uygulanan Politikalar. Çelik İş Sendikası Yayın Organı. 11.
• Ceylan Ataman, B. (2014). Çalışma Ekonomisi Teori ve Politikalar. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Ceylan, G. (2011). Aile Dostu Uygulamaların İş-Özel Yaşam Dengesi Üzerindeki Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Clark, S. C. (2000). Work/Family Border Theory: A New Theory Of Work/Family Balance. Human Relations, 53(6), 747–770.
• Çitçi, O. (1982). Kadın Sorunu ve Türkiye’de Kamu Görevlisi Kadınlar. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları.
• Çolak, F., Altan, Ş. (2003). Sex Discrimination In The Banking Sector: The Case Of Turkey, Kamu-İş İş Hukuku ve İktisat Dergisi, 7(2), 1–12.
• Dalkıranoğlu, T. (2006). Çalışma Yaşamında Kadın İşgücü ve Cinsiyet Ayrımcılığı: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Dalkıranoğlu, T. ve F. G. Çetinel (2008). Konaklama İşletmelerinde Kadın ve Erkek Yöneticilerin Cinsiyet Ayrımcılığına Karşı Tutumlarının Karşılaştırılması. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 277- 298.
• Dedeoğlu, S., Elveren, A.Y. (2012). Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Demir, N., Arısoy, İ.A. (2007). Avrupa Birliği Sosyal Hukukunda Ayrımcılıkla Mücadele Kapsamında Kadın Erkek Eşitliği. Ege Akademik Bakış Dergisi, 7 (2).
• Demirbilek, S. (2007). Cinsiyet Ayrımcılığının Sosyolojik Açıdan İncelenmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 44(511), 12-27.
• Dökmen, Y.Z. (2004). Toplumsal Cinsiyet Sosyal Psikolojik Açıklamalar. Ankara: Sistem Yayıncılık.
• Ecevit, Y. (2003). Toplumsal Cinsiyetle Yoksulluk İlişkisi Nasıl Kurulabilir? Bu İlişki Nasıl Çatışabilir? Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(4), 83-88.
• Ecevit, Y., Ayata, A. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisine Başlangıç ve Siyaset ve Katılım. Sy. 2-29 ve 64-82 içinde Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, edt. Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Erben, G., Ötken, A. (2014). Paternalist Liderlik ve İşe Bağlı Mutluluk İlişkisinde İş-Yaşam Dengesinin Rolü. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 12 (22), 103-121.
• Ergüder, B. (2006). Türkiye’de Kadın Emeği’nin Değişen Yapısı: Enformel Kesimde Kadın Emeği ve Kadın Emeğine Talep. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ergüneş, N., (2010). “Kadın İstihdamının Geliştirilmesine Yönelik İstihdam Politikaları”. İktisat, 48-54.
• Eroğlu, K., Vefikuluçay, D., Zeyneloğlu, S., Taşkın, L. (2007). Kafkas Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Bakış Açıları. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 26–38.
• Gökdemir, A. (1992). Türkiye’de Kadın İşgücü. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Gürdal, D. (2006). Kadın Yöneticileri Motive ve Demotive Eden Faktörlerin Tespitine Yönelik Bir Araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Hekimler, A. (2009). İnsan Hakları Evrensel Beyannamesinin Kabul Edilişinin 60. Yıldönümünde Taşıdığı Anlam ve Önemi. Sosyal Bilimler Metinleri Dergisi.
• İmamoğlu, E. O. (1991). Aile İçinde Kadın-Erkek Rolleri. Türk Aile Ansiklopedisi. Ankara: Cilt 3, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı.
• Kablay, S, Elma, Y. (2018). İş-Aile Yaşamı Dengesi ve Bunu Sağlamaya Yönelik Ülkemizdeki Uygulamalar. Politik Ekonomik Kuram Dergisi, 2 (2), 77-94.
• Kablay, S. (2018). Yaşama Verilen Değerin Bileşik Göstergesi Çerçevesinde Ülkemizde Çalışma Hakkı Açısından Durum. G. Fişek ve E. Karadoğan (Ed.), Prof. Dr. Gürhan Fişek’in İzinde Ortak Emek ve Ortak Eylem içinde. Kızılay, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, Bacılar ve Yurttaşlar, Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler. Aksu Bora vd. (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Karadoğan, E. (2009). Mesleksel Gelişimi Hedefleyen Eşler. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 64 (4), 138-152.
• Kaya, G. (2012). Avrupa Birliği İş Hukuku’nda Cinsiyet Ayrımcılığı. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü. İzmir.
• Kaya, P.A. (2014). Çalışma Hukukunda Eşitlik ve Ayrımcılık, Karşılaştırmalı Teorik Bir Bakış. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kaypak, Ş. (2014). Toplumsal Cinsiyet Bakış Açısından Kente Bakmak. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 344-357.
• Kendirli, H., Karali, R. (2018). Kadınların Çalışması, Çorum’da İmalat Sektöründe Çalışan Kadınların Çalışma Hayatında Yaşadığı Sorunların Verimliliğe Etkisi. İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Kılıç, D. ve S. Öztürk (2014) “Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı Önündeki Engeller ve Çözüm Yolları: Bir Ampirik Uygulama” Amme İdaresi Dergisi, Cilt 47, Sayı 1, Mart 2014, 107-130.
• Kırel, Ç. (1999). Esnek Çalısma Saatleri Uygulamalarında Cinsiyet, İş Tatmini ve İş Bağlılığı İlişkisi. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 28 (2), 115-136.
• Kocacık, F., Gökkaya, V.B. (2005). Türkiye’de Çalışan Kadınlar ve Sorunları. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (1).
• Koray, M., Demirbilek, S., Demirbilek, T. (1999). Gıda İşkollarında Çalışan Kadınların Koşulları ve Geleceği, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Aralık 1999.
• Kumaş, H, Fidan, F. (2010). Akademisyen ve Tekstil İşçileri Karşılaştırması Örneğinde Çalışan Kadınların Çalışma Olgusuna Bakışları. 50, 507-532.
• Küçükalp, D. (2000). Anlamlandıran Bir Varlık Olarak İnsan. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 2 (1).
• Küçükusta, D. (2007). Konaklama İşletmelerinde İş-Yaşam Dengesinin Çalışma Yaşamı Kalitesi Üzerindeki Etkisi. (Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Lordoğlu K., Özkaplan N. ve Törüner M. (1999). Çalışma İktisadı. İstanbul: Beta Yayınları.
• Nurdoğan, A.K. (2018). Uluslararası Çalışma Örgütünün (UÇÖ-ILO) Yüzüncü Yıl Dönümü ve Türkiye İlişkileri. Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, 3 (4), 78-95.
• Önel, N. (2006). İş-Aile Çatışmasının Çalışan Kadının Aile İçi İlişkileri Üzerine Etkileri. (Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Özçer, S. (2003). İş-Özel Yaşam Dengesi. HR Dergisi.
• Özen Kapız, S. (2002). İş-Aile Yaşamı Dengesi ve Dengeye Yönelik Yeni Bir Yaklaşım; Sınır Teorisi. Dokuz Eylül Dergisi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(3), 139- 153.
• Palaz, S. (2008). Türkiye’de Cinsiyet Ayrımcılığı Analizinde Neo Klasik Yaklaşıma Karşı Kurumcu Yaklaşım: Eşitliği Sağlayıcı Politika Önerileri. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 87-109.
• Pur, N. (1999). Türkiye’de Kadın İşgücü ve Sorunları, Kadın ve Sosyal Ekonomik Gelişme, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Roesch, R. (2007). Yoğun İnsanlar İçin Zaman Yönetimi. (S. Yeniçeri, Çev.). İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Samsum, N. (2017). Çalışmanın Değişen Anlamı ve Güncel Durumuna İlişkin Tartışmalar. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi. 3(3), 160‐210.
• Sarı, M. (2017). Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Ayrımcılığın Kadının Çalışma ve Siyasal Yaşamdaki Yerine Etkisi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(2), 1189-120.
• Soysal, T. (2006). Uluslararası Sözleşmeler Işığında 4857 Sayılı İş Kanunu’nda Kadın İşçiyi Koruyan Hükümler. Kamu-İş Dergisi, 8 (4).
• Süral, N. (2002). Avrupa Topluluğunun Çalışma Yaşamında Kadın Erkek Eşitliğine Dair Düzenlemeleri ve Türkiye. Ankara, T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü.
• Tan, E. (1979). Kadın Ekonomik Yaşamı ve Eğitimi. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Taşkent, S. (1995). İnsan Haklarının Uluslararası Dayanakları. İstanbul: Basisen Eğitim ve Kültür Yayınları.
• Terzioğlu, F., Taşkın, L. (2008). Kadının Toplumsal Cinsiyet Rolünün Liderlik Davranışlarına ve Hemşirelik Mesleğine Yansımaları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(2), 62-67.
• Tınar, M.Y. (1996). Çalışma Psikolojisi. İzmir: Necdet Bükey Baskı.
• Topgül, S. (2016). İş ve Aile Yaşamı Dengesi(zliği)nin Kadın Çalışanlar Üzerindeki Etkileri. Yönetim ve Ekonomi, 23 (1), 217-231.
• Turan, B. (2005). Türk Çalışma Hayatında Esneklik Tartışmaları ve 4857 Sayılı İş Kanununa Yansımaları. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), İşgücü İstatistikleri, 2021.
• Uluocak, Ş., Gökulu G., Bilir, O., E. Karacık, N., Özbay, D., (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği ve Kadına Yönelik Şiddet. Ankara: Paradigma Akademi Yayınları.
• Ünlütürk Ulutaş, Ç. (2015). İş ve Aile Yaşamını Uzlaştırma Politikaları: Türkiye’de Yeni Politika Arayışları, SBF Dergisi, 70 (3), 723–750.
• Wirth, L. (2001). Breaking Through The Glass Ceiling: Women in Management. Geneva: International Labour Office.
• Yıldırak, N., Gülçubuk, B., Gün, S., Olhan, E., Kılıç, M. (2003). Türkiye’de Gezici ve Geçici Kadın Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşulları ve Sorunları, Tarım-İş, Ankara, Temmuz.
• Yılmaz, S. (2018). Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Günlük Hayattaki Yansımaları: Çorum/Alaca Örneği. İmgelem Dergisi. 2, 1-21.
• Zeybekoğlu Dündar, Ö. (2012). Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Televizyon Reklamlarına Yansıması. ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 5(1), 121-136.
• Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik. (2013). T.C. Resmî Gazete, 28737, 16.09.2013.
• 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu. (1999). T.C. Resmî Gazete, 23810, 08.09.1999.
• 4857 Sayılı İş Kanunu. (2003). T.C. Resmî Gazete, 25134, 22.05.2003.
• 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu. (2006). T.C. Resmî Gazete, 26200, 31.05.2006.
• 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu. (1965). T.C. Resmî Gazete, 12056, 14.07.1965.
• 6637 Sayılı Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2015). T.C. Resmî Gazete, 29319, 27.03.2015.
• 6645 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. (2015). T.C. Resmî Gazete, 29335, 04.04.2015.
• 111 No’lu Ayırımcılık (İş ve Meslek) Sözleşmesi. (1958). T.C. Resmî Gazete, 12705, 21.09.1967.
• 122 No’lu İstihdam Politikası Sözleşmesi. (1964). T.C. Resmî Gazete, 16093, 23.10.1977.
• Amsterdam Antlaşması. (1997). 02.11.1997.
• Avrupa Sosyal Şartı. (1961). T.C. Resmî Gazete, 20312, 14.10.1989.
• Birleşmiş Milletler Antlaşması. (1945). T.C. Resmî Gazete, 4801, 24.08.1945.
• Ekonomik, Kültürel ve Sosyal Haklara Ait Uluslararası Sözleşme. (1966). T.C. Resmî Gazete, 25142, 04.06.2003.
• İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi. (1948). T.C. Resmî Gazete, 7217, 27.05.1949.
• Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Sözleşmesi. (1981). T.C. Resmî Gazete, 18898, 14.10.1985. Kişisel ve Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi. (1966). T.C. Resmî Gazete, 25175, 21.07.2003.
• Roma Antlaşması. Avrupa Ekonomik Topluluğu (1957). 25.03.1957.