Bursa Basın Hayatında Hüdâvendigâr Gazetesi

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 2, 63 - 78, 24.10.2019

Yücel Öztürk

Öz

Sanayi
Devrimi’yle başlayan modernleşme süreci, her alan gibi basın hayatını da
etkilemiştir. 19. Yüzyılın sonlarına, doğru İstanbul başta olmak üzere basım
yayım faaliyetleri ülke genelinde yoğunlaşmıştır. Çalışmanın konusu olan Bursa Basın
hayatı, devlet eliyle Vilayet Matbaası’nın kurulması ve bu matbaada resmi yayın
organı olarak tanımlanan Hüdavendigar gazetesinin 1869 yılında ilk sayısını
çıkarmasıyla başlamıştır.

Bursa
valisi Hacim İzzet Paşa’nın himayesinde çıkmaya başlayan Hüdavendigar; öncelikle
vilayet makamının vatandaşlara duyurmak istediği kararlar, tebliğler, resmi
ilanlar, görevli memurların terfi, tayin ve atamalarını duyurmuştur. Bununla
birlikte sosyal yaşama dair haberlerede kısıtlı olarak yer verilmiştir. Bursa’da
resmi nitelikli de olsa çıkan ilk gazete olması hem de döneminin siyasi, sosyal
ve kültürel hayatına ışık tutması bakımından Hüdavendigar Gazetesi Bursa basın
hayatında önemli bir yere sahip olmuştur.

Bu
çalışmada başlangıcından II. Meşrutiyet yıllarına kadar olan dönemde Bursa
basın hayatından bahsedilecek, Hüdavendigar gazetesi ile ilgili bir şekil ve
muhteva incelemesi yapılmak suretiyle gazetenin yayın politikasına, Bursa
basınındaki yerine ve Bursa kültür hayatına katkılarına değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Bursa Basın Tarihi, Basın Tarihi, Resmi Gazete, Hüdavendigar

Hudavendigar Newspaper in the Press Life of Bursa

Öz

The process of modernization, which started with the industrial revolution, has affected the life of the press like any other field. Towards the end of the 19th century, printing activities increased, especially in Istanbul. Bursa press life, which is the subject of our study, started with the establishment of the state printing press by the state and the first issue of the Hudavendigar Newspaper which was designated as the official publication from this printing press in 1869.

Hudavendigar, the governor of Bursa Hacim İzzet Pasha, came out with the supervision of the provincial authority, announced the decisions, notifications, official announcements, promotions of the officials, appointments and appointments. There is also limited coverage of news on social life. Hudavendigar Newspaper has an important place in the press life in Bursa as it is the first newspaper that has been officially published and also sheds light on the political, social and cultural life of the period.

In this study, the press life of Bursa from the beginning to the second constitutional monarchy will be mentioned and newspaper’s publishing policy of the period will be revealed by means of the press by making a form and content analysis about Hudavendigar Newspaper.

Anahtar Kelimeler

Bursa, Press Date, Official Newspaper, Hudavendigar

Kaynakça

• Akbulut, M. (2002). İbrahim Müteferrika ve ilk Türk matbaası. Ankara.
• Akgün, A. (1992). Osmanlı arşiv belgelerine göre edebiyatçılarımızın hal tercümesi: Ferâizcizâde Mehmed Şâkir. Yedi İklim, 4(33), 80-91.
• Akkılıç, Y. (2002). Bursa ansiklopedisi. İstanbul: Harman Ofset.
• Cengiz, I. (2008). Prusa’dan günümüze Bursa. İstanbul: Elma Basımevi.
• Duman, H. H. (2000). Erzurum basın yayın tarihi (1867-1997). İstanbul: Duyap Yayınları.
• Ertuğ, H. R. (1970). Basın ve yayın hareketleri. İstanbul: İ. Ü. İktisat Fakültesi Yayınları.
• Gençoğlu, M. (2011). 1864 ve 1871 vilayet nizamnamelerine göre Osmanlı taşra idaresinde yeniden yapılanma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(1).
• Gerçek, S. N. (1931). Türk gazeteciliği. İstanbul: İstanbul Matbuat Cemiyeti.
• İnuğur, M. N. (1958). Basın ve yayın tarihi. İstanbul.
• Kocabaşoğlu, Ü, & Birinci, A. (1995). Osmanlı vilayet ve matbaaları üzerine gözlemler. Kebikeç, 2, 101-122.
• Koloğlu, O. (1985). Osmanlı basım, içeriği ve rejimi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Koloğlu, O. (1994). Osmanlıdan günümüze Türkiye’de basın. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kutalmış, M. (2004). Arap ve Ermeni harfli Türkçe Hüdâvendigâr gazetesi. Ermeni Araştırmaları Dergisi, 12(13), 30-44.
• Sapolyo, E. B. (1974). Atatürk ve halk evleri. Atatürkçü düşünce üzerine denemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Sertoğlu, M. (1986). Osmanlı tarih lûgatı. İstanbul: Enderun Kitabevi.
• Shaw, S. J., & Shaw, E. Z. (1983). Osmanlı imparatorluğu ve modern Türkiye (M. Harmancı, Trans.). İstanbul: e Yayınları.
• Tayla, M. (1997). Bursa basını. Bursa: Bursa Gazeteciler Cemiyeti Yayını.
• Üsküdari, F. (1998). Eski Bursa’dan notlar. Bursa: Bursa Ticaret ve Sanayi Odası Yayını.
• Varlık, B. (1985). Tanzimat ve meşrutiyet dergileri. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yazıcı, N. (1994). Tanzimat dönemi basını konusunda bir değerlendirme. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1869), 87, 2.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1869), 89, 3.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1869), 90, 3.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1870), 97, 1.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1906), 987, 4.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1914), 2541, 2.
• Hüdâvendigâr Gazetesi (1923), 3091, 3.