The Gender Construction of Science Instituted by Patriarch and Capitalism Relationship and a Woman Research Assistant in the Academy

Yıl 2020, Cilt: 2 Sayı: 2, 104 - 130, 30.10.2020

Sibel Ezgin Ağıllı Ebru Açık Turguter

Öz

Sexism is part of a systematic and deep-rooted exploitation system based on material foundations, and at the same time, it is discursively reconstructed in the social sphere by creating perceptions of femininity and masculinity. Sexism establishes the female body as a form of construction, dominates it and strengthens power relations by reinforcing male domination. Reproduced through various practices over women and nurtured by patriarchal discourse, sexism affects everyone, especially women academicians, in the university and academic field as in every part of daily life. With the mind-emotion duality, which is a manifestation of the male-female duality, the woman is identified with the emotion and the man with the mind. Since the scientific field is nourished by the duality of mind and emotion, men occupy a dominant position in the field as rational researchers. Female academics with different titles in the academic field where power relations exist are associated with everything feminine. Facing competitive and sexist practices every day, women are restricted to the areas they are said to belong to and the ways they work, and are barred from areas specific to men. In this sense, women are coded as maternal, friendly, nurturing, compassionate, laboratory or classroom-centred employees, sharing, meticulous colleagues. This study was designed to focus on the relationship between femininity and academia, which are encoded in academic relations and to reveal the sexist structure of this relationship. The study focuses on the experiences of female academicians who started their professions as research assistants at different universities, in other words, from the bottom. To this end, in-depth interviews were conducted with nine female participants and the data obtained were analyzed with the thematic analysis technique and field experiences on the basis of the themes of the structure of the academic field, women's experiences, thoughts on women's positioning in education, science and academia and forms of resistance. In the study, it was revealed that the sexist discourses in the academic structure are in circulation, and that female academicians display certain stances and forms of resistance in the face of attempts made to hide exclusion and subordination with scientific discourses.  

Anahtar Kelimeler

Gender, Woman Academicians, University, Science

Patriyarka ve Kapitalizm İlişkiselliği ile Örülmüş Bilimin Cinsiyetçi Yapısı ve Akademide Kadın Asistan Olmak

Öz

Cinsiyetçilik, maddi temellere dayanan sistematik ve köklü bir sömürü düzeninin parçası olup aynı zamanda kadınlık ve erkeklik algılarını oluşturarak toplumsal alanda söylemsel olarak yeniden inşa edilir. Cinsiyetçilik bir kurgulanış biçimi olarak kadın bedenini kurar, onu tahakküm altına alır ve erkek egemenliğini pekiştirerek iktidar ilişkilerini kuvvetlendirir. Çeşitli pratiklerle kadınlar üzerinden yeniden üretilen ve ataerkil söylemden beslenen cinsiyetçilik, gündelik yaşamın her yerinde olduğu gibi üniversite ve akademik alanda herkesi, özellikle de kadın akademisyenleri etkiler. Kadın-erkek ikiliğinin bir tezahürü olan akıl-duygu ikiliğiyle kadın duygu; erkek ise akıl ile özdeşleştirilir. Bilimsel alan da akıl-duygu ikiliğinden beslendiği için erkekler akıl sahibi araştırmacılar olarak söz konusu alana hakim bir konumda yer alırlar. İktidar ilişkilerinin var olduğu akademik alanda farklı unvanlara sahip kadın akademisyenler ise kadınsal olan her şey ile ilişkilendirilirler. Rekabetçi ve cinsiyetçi uygulamalarla her gün karşılaşan kadınlar, onlara ait olduğu söylenen alanlarda ve çalışma biçimleriyle sınırlandırılmakta; erkeklere has alanlardan men edilmektedirler. Bu anlamda kadınlar anaç, güler yüzlü, besleyen-doyuran, merhamet sahibi, laboratuvar ya da sınıf merkezli çalışan, paylaşımcı, titiz çalışma arkadaşları olarak kodlanırlar. Söz konusu bu çalışma, akademik ilişkilere kodlanmış olan kadınlık halleri ile akademi ilişkisine odaklanarak bu ilişkinin cinsiyetçi yapılanmasını ortaya koymak üzere tasarlanmıştır. Çalışmada, farklı üniversitelerde mesleklerine araştırma görevlisi olarak yani deyim yerindeyse en alttan başlayan kadın akademisyenlerin deneyimlerine odaklanılmıştır. Bu amaçla dokuz kadın katılımcı ile derinlemesine görüşmeler yapılmış ve elde edilen veriler akademik alanın yapısı; kadınlık deneyimleri; eğitim, bilim ve akademik alanlardaki konumlanmalara dair düşünceler ve direniş biçimleri} temalarından hareketle tematik analiz tekniği ve saha deneyimleriyle analiz edilmiştir. Çalışmada, akademik yapılanmadaki cinsiyetçi söylemlerin dolaşımda olduğu, dışlanmanın ve ikincilleştirmenin bilimsel söylemlerle gizlenmeye çalışılması karşısında kadın akademisyenlerin belirli duruşlar sergileyip direniş biçimleri ortaya koyduğu ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Cinsiyet, Kadın Akademisyenler, Üniversite, Bilim

Kaynakça

• Acar, F. (1998). Türkiye üniversitelerinde kadın öğretim üyeleri. In A. B. Hacımirzaoğlu (Ed.), 75 yılda kadınlar ve erkekler (p. 313-321). İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• Acar Savran, G. (2013). Beden emek tarih. İstanbul: Pusula Yayıncılık.
• Adak, N. (2018). Akademide kadınlar: Yükseköğrenime giriş ve kariyerde ilerleme. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(1), 23-38.
• Aldırmaz, Y. (2020). Türkiye’de akademide cinsiyet eşit(siz)liği raporu. Retrieved 2020-08-30, from https://www.researchgate.net/publication/342511353 Turkiye%27de Akademide Cinsiyet Esitsizligi Raporu 2020 Gender Inequality Report at the Academy in Turkey 2020.
• Ayan, S., & S¸ ahbudak, E. (2012). Üniversitelerde asistanlara yönelik psikolojik taciz: Gazi, Kocaeli ve Cumhuriyet Üniversitesi örneği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 4(1), 297-310.
• Barreto, M., Ryan, M., & Schmitt, M. (2009). The glass ceiling in the 21st century: Understanding barriers to gender equality. Washington, DC: American Psychological Association.
• Barrett, M. (1995). Günümüzde kadına yönelik baskı: Marksist feminist çözümlemede sorunlar. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Belkıs, Ö. (2016). Anneliğin akademik kariyer gelişimine etkileri üzerine nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 250-263.
• Berktay, F. (2012). Tarihin cinsiyeti. İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Bora, A. (2010). Kadınların sınıfı: Ücretli ev emeği ve kadın öznelliğinin inşası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Delphy, C. (2012). Bas¸ düşman. In G. S. Acar & N. Tura (Eds.), Kadının görünmeyen emeği (p. 89-115). İstanbul: Yordam Kitap.
• Ecevit, Y. (2008). İşgücüne katılım ve istihdam. In K. İstanbul: Tüsiad (Ed.), Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitsizliği: Sorunlar, öncelikler ve çözüm önerileri (p. 113-199). İstanbul: Yordam Kitap.
• Ehtiyar, R., Solmaz, C., & Üst Can, Ç . (2019). "Kadın akademisyen” olmak: Turizm alanındaki kadın akademisyenlere yönelik bir metafor çalışması. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(2), 296-318.
• Eldemir, P. (2020). Akademideki sorunlar vi, uni-versus.org. Retrieved from https://uni-versus.org/2020/05/10/pinar-eldemir-yazdi-omzuma-bacagima-bir-keresinde-de-kalcama-dokunmustu-kimse-yokken-akademideki-sorunlar-vi/
• Elliott, J., & Smith, R. (2004). Race, gender, and workplace power. American Sociological Review, 69, 365-386.
• Ergöl, Ş., Koç, G., Eroğlu, K., & Taşkın, L. (2012). Türkiye’de kadın araştırma görevlilerinin ev ve iş yaşamlarında karşılaştıkları güçlükler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2.
• Günlük Şenesen, G. (2012). Üniversite üst yönetiminde kadınların konumu: Türkiye’de 1990’lardan 2000’lere ne değişti? In A. M. G. Toksöz (Ed.), Geçmişten günümüze Türkiye’de kadın emeği. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Goff, J. (2006). Ortaçağda entelektüeller (M. A. Kılıc¸bay, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Hartmann, H. (2012). Marksizmle feminizmin mutsuz evliliği. In G. Acar Savran and N Tura (Ed.), Kadının görünmeyen emeği (p. 157-199). İstanbul: Yordam Kitap.
• Hochschild, A., & Machung, A. (2003). The second shift. United States of America: Penguin Books.
• Kandiyoti, D. (2013). Cariyeler, bacılar, yurttaşlar. İstanbul: Metis Kadın Araştırmaları Yayınları.
• Keller, E. (2007). Toplumsal cinsiyet ve bilim (F. Aydar, Trans.). İstanbul: İstanbul: Metis.
• Köker, E. (1988). Türkiye’de kadın, eğitim ve siyaset: Yükseköğrenim kurumlarında kadının durumu üzerine inceleme. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Mies, M. (2014). Cinsiyete dayalı iş bölümünün toplumsal kökenleri. In B. Akyıl (Ed.), Son sömürge: Kadınlar (p. 101-138). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özbilgin, M., & Healy, G. (2004). The gendered nature of career development of university professors: The case of Turkey. Journal of Vocational Behavior, 64(2), 358 - 371.
• Özbudun, S. (2007). Kadınların ‘vaadedilmiş topraklar’ı: Üniversiteler. In S. Özbudun, C. Sarı, & T. Demirer (Eds.), Küreselleşme, kadın ve yeni ataerki (p. 179-188). Ankara: Ütopya Yayınları.
• Öztan, E., & Doğan, S. (2015). Akademinin cinsiyeti: Yıldız Teknik Üniversitesi örneği üzerinden üniversite ve toplumsal cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 3, 191-212.
• Poyraz, B. (2013). Akademi kadınların cenneti mi? Ankara UÜniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4.
• Sancar, S. (1992). Türk modernleşmesinin cinsiyeti. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Şentürk, B. (2015). Çokuz ama yokuz: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. Vira Verita E Dergi, 2, 2149-3081.
• Thomsen, V. (2014). Kadın emeğinin gelece˘gi ve kadına yönelik şiddet. In B. Akyıl (Ed.), Son sömürge: Kadınlar (p. 177-199). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Thorne, B., & Hochschild, A. (1997). Feeling at home at work: Life in academic departments. Qualitative Sociology, 20(4), 517-520.
• Tuncer, S. (2019). Cinsiyetlendirilmiş bir kurum olarak akademi: Türkiye’de akademinin cinsiyet kültürüne bakmak. Kültür ve İletişim Dergisi, 22(2), 173-208.
• U.S. Glass Ceiling Commission. (1995). Good for business: Making full use of the nation’s human capital. Retrieved 1995-01-03, from https://digitalcommons.ilr.cornell.edu/ key workplace/116/
• Walby, S. (2016). Patriyarka kuramı (H. Osmanağaoğlu, Trans.). Ankara: Dipnot Yayınları.
• Williams, J. (2004). Hitting the maternal wall-before they reach a “glass ceiling” in their careers, women faculty may hit a “maternal wall”. Academe Bulletin of the American Association of University Professors. Retrieved from http://repository.uchastings.edu/ faculty scholarship/1202
• Williams, J. (2005). The glass ceiling and the maternal wall in academia. New Directıons For Higher Education, 130, 91-105.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yönden Pehlivan, E. (2016). Kamu emek sürecinin kapitalist meta üretim niteliği kazanması: Akademik emek süreci örneği. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara