Bir Kültür Aktarım Aracı Olarak Kuzey Makedonya Türk Tiyatrosu

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 2, 105 - 119, 27.10.2024

Selçuk Kürşad Koca , Büşra Yılmaz

https://doi.org/10.52613/ujhc.1493121

Öz

Balkan coğrafyasında farklı milletlerle bir arada yaşayan Kuzey Makedonya Türkleri, bölgeye ilk yerleştikleri zamandan günümüze kadarki süreçte Türk kültürünün geleneksel ögelerini korumuşlardır. Kuzey Makedonya Türklerinin, geçmişte geleneksel Türk tiyatrosu gösterilerini yaşatmalarının yanında modern Türk tiyatrosunun özellikleriyle Türkçe tiyatro oyunları da sahneye koymuşlardır. Sahnelenen Türkçe oyunlara ek olarak yayımlanan oyunların sayısı da oldukça fazladır. Kuzey Makedonya’da Türkçe yayın organlarının başında gelen Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi içerisinde Türkçe tiyatro oyunları tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında İlhami Emin, Süreyya Yusuf, Şerafettin Nebi, Hasan Mercan, Lütfü Seyfullah, Cemail Maksut, Nedim Hamit, İrfan Bellür, Sabit Yusuf, Recep Bilginer, Mustafa Balel, Hüseyin Süleyman ve Mustafa Karahasan adlı yazarların eserleri incelenmiştir. Adı zikredilen yazarlardan yalnızca Kuzey Makedonyalı Türk yazarlar tarafından yazılan oyunlara bakıldığında oyunların içerisinde var olan Türk halk edebiyatı unsurları ve Türk kültür ögelerinden dolayı Kuzey Makedonya Türk tiyatrosunun kültür aktarımı görevi üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Balkanlar, Kuzey Makedonya, Türk halk edebiyatı, Türk tiyatrosu, Türk kültürü

{North Macedonian Turkish Theater as a Culture Peer Tool

Öz

North Macedonia Turks, who live together with different nations in the Balkan geography, have preserved the traditional elements of Turkish culture from the time they first settled in the region until today. In addition to keeping the traditional Turkish theater performances alive in the past, the Turks of North Macedonia have also staged Turkish theater plays with the features of modern Turkish theater. In addition to the staged Turkish plays, the number of published plays is also quite high. Turkish theater plays identified in Sesler Monthly Society and Art Magazine, which is one of the leading Turkish-language publications in North Macedonia, were identified. Within the scope of the research, the works of writers named İlhami Emin, Süreyya Yusuf, Şerafettin Nebi, Hasan Mercan, Lütfü Seyfullah, Cemail Maksut, Nedim Hamit, İrfan Bellür, Sabit Yusuf, Recep Bilginer, Mustafa Balel, Hüseyin Süleyman and Mustafa Karahasan were analyzed. When only the plays written by North Macedonian Turkish writers are examined, the task of culture transfer of North Macedonian Turkish theater is emphasized due to the Turkish folk literature elements and Turkish cultural elements in the plays.

Anahtar Kelimeler

Balkans, North Macedonia, Turkish theater, Turkish culture, Turkish folk literature

Kaynakça

• Artun, E. (2016). Türk halk edebiyatına giriş edebiyat tarihi/metinler. Karahan Kitapevi.
• Bektaş, G. (2015). Üsküp’te Osmanlı tiyatrosu. Mimar I˙st, (3), 78-83.
• Bellür, İ. (1975). Od. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 11(97), 84- 112.
• Bellür, İ. (1981). Memet. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 16(153), 44-98.
• Boratav, P. N. (2014). 100 Soruda Türk halk edebiyatı, BilgeSu: Ankara.
• Emin, İ. (1968). Konuk. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 4(23), 19-24.
• Emin, İ. (1968). Yabancı. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 4(31), 78-110.
• Emin, İ. (1971). Nasrettin. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 6(59), 29-76.
• Emin, İ. (1972). Ana. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 7(69), 23-54.
• Emin, İ. (1977). Güneşi içenlerin türküsü ya da Nˆazım Hikmet pazar günlerini sevmiyordu. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 13(112), 137-153.
• Emin, İ. (1996). Kuş Ahmet. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 31(302), 107-116.
• Engüllü, S. (1997). Makedonya Türk edebiyatı ve Yugoslavya (Kosova) Türk edebiyatı N. Kösoğlu & A. B. Ercilasun (Ed.), Türkiye dışındaki Türk edebiyatı antolojisi: Makedonya’da Türk edebiyatı ve Yugoslavya (Kosova) Türk edebiyatı, (Cilt 7, ss. 59-294). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Karahasan, M. (1969). Şaban hoca. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 4(33-34), 75-79.
• Karahasan, M. (1990) Suzan. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 26(250-251), 63-86.
• Maksut, C. (1972). Mümine. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 7(64), 63-87.
• Mercan, H. (1966). Alınyazısı. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 2(10), 14-26.
• Mercan, H. (1969). Kartallar bayram yapıyordu. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 4(33-34), 97-101.
• Mercan, H. (1970). Dullar evi. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 5(50), 78-87.
• Mercan, H. (1970). Kartallar bayramına elveda. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 5(43), 79-92. Mercan, H. (1971). Aşk yüzünden. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 6(58), 51-63.
• Mercan, H. (1971). Ç içekçi Ali. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 6(54), 51-58.
• Mercan, H. (1972). Deliler. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 7(67), 14-29.
• Mercan, H. (1973). Anne. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 8(79-80-81), 135-148.
• Mercan, H. (1974). Dağ gelini. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 9(85), 49-60.
• Nebi, Ş . (1969). Raşela. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 4(33-34), 88-96.
• Nebi, Ş . (1973). Raşela. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 8(78), 19-29.
• Nebi, Ş . (1974). Raşela. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, (9(87), 38-48.
• Nebi, Ş . (1981) Savaçılar. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 17(155), 79-107.
• Seyfullah, L. (1971). Kamp. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 6(60), 98-108.
• Seyfullah, L. (1991) Yunus bizim Yunus. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 27(260-261), 41- 57.
• Stefanovksi, R. (2009). Türk tiyatrosu monografi, M. Ali (Ç ev.). Üsküp: Milli Kurum Türk Tiyatrosu.
• Süleyman, H. (1989). Aliş. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 25(236), 55-89.
• Uğurlu, S., & Yılmaz, B. (2023). Makedon Türk tiyatrosunda Aliş oyununun folklorik unsurları. UMAY
• Sanat ve Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 28-65.
• Yılmaz, B. (2023). Kuzey Makedonya ve Kosova Türk tiyatrosunda kadın merkezli folklorik bir inceleme, [Yüksek Lisans Tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi].
• Yusuf, S. (1968). Düş ve gerçek. Sesler Aylık Toplum Dergisi, 4(27), 34-42.
• Yusuf, S. (1969). Ömrümün tek rüyası. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 4(33-34), 80-87.
• Yusuf, S. (1973). Kahpe Dünya. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 8(79-80), 154-163.
• Yusuf, S. (1976). Züleyha. Sesler Aylık Toplum Sanat Dergisi, 12(110), 40-60.