Orta Çağ Anadolu’sunda Kadının Toplum Hayatındaki Yeri ve Önemi

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 1, 41 - 57, 30.04.2025

Tunay Karakök

https://doi.org/10.52613/ujhc.1626740

Öz

Bu makale, Orta Çağ Anadolu’sunda kadının toplum hayatındaki yerini ve önemini incelemektedir. Dönemin sosyal, kültürel, dini ve hukuki yapıları, kadınların toplumsal statülerini şekillendiren başlıca etmenlerdir. İslam’ın Anadolu’daki yayılmasıyla birlikte, kadınların dini, ekonomik ve toplumsal rollerindeki değişim gözlemlenmiştir. Kadınlar, özellikle Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde, ev içindeki geleneksel rollerinin yanı sıra vakıf kurma, dini hizmetlerde bulunma ve eğitim alanlarında da önemli görevler üstlenmişlerdir. Kadınların hukuki hakları, özellikle miras, mülk edinme ve boşanma gibi temel haklar üzerinden şekillenmiş, bu hakların kullanımı toplumsal yapıya bağlı olarak farklılık göstermiştir. Orta Çağ Anadolu’sunda kadının dini hayattaki rolü de dikkate değerdir. Kadınlar, İslam ve Hristiyanlık inançlarına bağlı olarak farklı dini topluluklarda yer almakta, dini vecibelerini yerine getirmekle birlikte toplumsal alanda da etkin bir şekilde görev almışlardır. Kadınların vakıf kurarak toplumsal hizmetlerde bulunmaları, Orta Çağ Anadolu’sunda kadınların toplumsal hayatındaki etkinliğini artıran önemli bir faktördür. Makale, kadınların toplumsal statülerinin zaman içinde nasıl şekillendiğini, kadının toplum içindeki rolünü ve kadının sosyal, hukuki ve dini alandaki katkılarını detaylı bir şekilde ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hukuki Durum, Kadın, Orta Çağ Anadolusu, Sosyal Statü, Toplum Hayatı

The Role and Importance of Women in the Social Life of Medieval Anatolia

Öz

This article examines the role and importance of women in the social life of Medieval Anatolia. The social, cultural, religious, and legal structures of the period are the main factors that shaped women's social status. With the spread of Islam in Anatolia, changes in women's religious, economic, and social roles were observed. Particularly during the Seljuk and Ottoman periods, women took on important responsibilities not only in traditional domestic roles but also in establishing foundations, providing religious services, and engaging in educational activities. Women's legal rights, particularly in terms of inheritance, property acquisition, and divorce, were shaped by these fundamental rights, and their use varied depending on the social structure. The role of women in religious life in Medieval Anatolia is also noteworthy. Women, depending on their affiliation with Islam or Christianity, participated in different religious communities, fulfilling their religious duties while also actively engaging in social life. Women's involvement in social services through the establishment of foundations was a significant factor in increasing their presence in the social life of Medieval Anatolia. This article provides a detailed analysis of how women's social status evolved over time, their role in society, and their contributions in social, legal, and religious fields.

Anahtar Kelimeler

Legal Status, Middle Ages Anatolia, Social Life, Social Status, Women

Kaynakça

• Arslan, F. (2017). Selçuklu dönemi hukukunda kadın hakları. Ankara: Selçuk Üniversitesi Yayınları.
• Büken, A. (2018). Ortaçağ Anadolu’sunda kadın ve İslam dini. İstanbul: İlahiyat Fakültesi Yayınları.
• Ertürk, K. (2018). The role of women in Anatolian Seljuk society: Religious and social contributions. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gürkan, M. (2019). Kadın hakları ve Osmanlı'da uygulanan hukuki düzenlemeler. İstanbul: Kadın Araştırmaları Enstitüsü.
• Harris, J. (2017). Medieval women in the Near East: A cross-cultural perspective. New York: Routledge.
• Kafadar, C. (2019). Ottoman women and law: A study of legal texts and practices. Istanbul: Istanbul University Press.
• Kuşçu, Y. (2018). Ortaçağ Anadolu’sunda kadının toplumsal yaşamındaki rolü. İstanbul: Akademik Yayınlar.
• Mango, C. (2013). Byzantine women: Their role in society and the church. London: Palgrave Macmillan.
• Öztürk, H. (2020). Selçuklu döneminde kadınların ekonomik yaşamda rolü. Selçuklu Araştırmaları Dergisi, 5(2), 45-60.
• Shahin, F. (2011). Women and society in the medieval İslamic world. Cambridge: Cambridge University Press.
• Ward, D. (2015). Women in medieval Anatolia: A historical perspective. Oxford: Oxford University Press.
• Yıldırım, S. (2021). Ortaçağ Anadolu’sunda kadın ve vakıf kurumları. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.