The Transformation of Lake Van into a Cultural Symbol

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 2, 158 - 180, 14.10.2025

Artum Dinç

https://doi.org/10.52613/ujhc.1686093

Öz

This study investigates how Lake Van, the largest lake in Türkiye, has been transformed from a physical landscape into a cultural symbol imbued with shared meaning. It asks how and why Lake Van’s symbolism evolved and identifies the socio-cultural processes driving this change. Adopting an interpretive qualitative approach in cultural sociology, the research draws on Émile Durkheim’s theory of collective representations, Clifford Geertz’s interpretive anthropology, and Jeffrey C. Alexander’s strong program as a theoretical framework. The analysis centers on diverse narratives and practices surrounding Lake Van – including the Van Lake Monster legend, the Akdamar Island love story, the endemic pearl mullet’s annual migration, local conservation efforts, and media/tourism representations – to understand how cultural narratives endow the natural environment with significance. The findings reveal that these collective narratives have elevated Lake Van to the status of a sublime symbol of regional identity. This symbolic transformation has strengthened social cohesion and local pride, while also spurring cultural tourism and bolstering environmental stewardship. Ultimately, Lake Van’s case exemplifies the dynamic interplay between cultural narrative and social reality in the making of collective symbols.

Anahtar Kelimeler

Collective memory , Cultural symbol , Effect of symbol , Lake Van , Symbol construction

Kaynakça

• Alexander, J. C. (2003). The meanings of social life: A cultural sociology. Oxford University Press.
• Alexander, J. C., & Smith, P. (2003). The strong program in cultural sociology: Elements of a structural hermeneutics. In J. C. Alexander, The meanings of social life: A cultural sociology (pp. 11–26). Oxford University Press. https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780195160840.003.0011
• Alexander, J. C. (2010). Iconic consciousness: The material feeling of meaning. Thesis Eleven, 103(1), 10–25. https://doi.org/10.1177/0725513610381369
• Avşar, A. (2021). “Van Gölü havzasında Selçuklu izleri” belgeseli ışığında Selçuklu çağında Anadolu’da Uygur izleri. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, 18, 107–127. https://doi.org/10.46400/uygur.1020824
• Aykaç, Ö. A., & Karaduman, E. (2023). Efsaneler, mitler ve macera turizmi: Van Gölü Canavarı örneği. The Journal of Academic Social Science Studies, 16(95), 169–180. https://doi.org/10.29228/JASSS.68739
• Bardakcı Şener, B., Tıraşın, E. M., & Ünluoğlu, A. (2021). The influence of lake level fluctuations on fisheries in Lake Van. Journal of Limnology and Freshwater Fisheries Research, 7(2), 157–165. https://doi.org/10.17216/limnofish.798273
• Bekmez Yelen, A. (2023). Van Gölü çevresindeki kadın türbeleri. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 13, 1561–1590. https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1394923
• Beydiz, M. G. (2022). İdea ve gerçeklik dikotomisinde canavar ikonografisinden “Van Gölü Canavarı”nın mitsel paradigmasına. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(40), 1356–1371. https://doi.org/10.12981/mahder.1187155
• Bingöl, S, & Çakır, P. G. (2020). Van Gölü kıyılarını ziyaret eden kırsal turistlerin özellikleri. Gastroia: Journal of Gastronomy and Travel Research, 4(1), 106–120. https://doi.org/10.32958/gastoria.698955
• Bourdieu, P. (1986). The forms of capital. In J. G. Richardson (Ed.), Handbook of theory and research for the sociology of education (pp. 241–258). Greenwood.
• Demir, B. (2024). Efsaneden ilham alan edebiyat: “Ah Tamara” efsanesinin modern Türk edebiyatına yansımaları. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 8(3), 1271–1295. https://doi.org/10.34083/akaded.1569721
• Durkheim, E. (1995). The elementary forms of religious life (K. E. Fields, Trans.). Free Press.
• Ecevit, B. (2005). Bir şeyler olacak yarın – Tüm şiirler (3. baskı). Doğan Kitap.
• Eren, M. (2010). Van Gölü havzası ölüm gelenekleri ve Türk kültür ekolojisi içerisindeki yeri [Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi].
• Ergöz, R. (2023). Van Gölü havzası halk inanışlarında kapı ve eşik. Folklor Akademi Dergisi, 6(3), 1208–1230. https://doi.org/10.55666/folklor.1383977
• Geertz, C. (1973). The interpretation of cultures. Basic Books.
• Geertz, C. (1983). Local knowledge: Further essays in interpretive anthropology. Basic Books.
• Geyikoğlu, H. (2008). Kara-Koyunlular’ın Van Gölü çevresindeki faaliyetleri ve günümüze ulaşabilen kültürel mirasları. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 38, 207–226.
• Gökçe, B., Kuvanç, R., & Genç, B. (2021). Lake Van basin Urartian period road routes survey: First preliminary report (2017–2018): Muradiye and Tuşba districts. Tarih İncelemeleri Dergisi, 36(1), 137–162. https://doi.org/10.18513/egetid.974598
• Gürbüz, O. (1997). Van Gölü çevresinin turizm coğrafyası. Coğrafya Dergisi, 5, 103–137. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iucografya/issue/25054/264514
• Halbwachs, M. (1992). On collective memory (L. A. Coser, Ed. & Trans.). University of Chicago Press.
• Kaplan, İ. (2010). Van Gölü çevresinde Şamanizm izleri [Yüksek lisans tezi, Fırat Üniversitesi].
• Keleş Eriçok, A. (2019). Van Gölü Havzası’nda kültür rotası önerisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 45, 173–199.
• Koyuncu, B., & Karakılçık, Y. (2018). Van Gölü Havzası’nın sosyo-kültürel yapısı. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(61), 916–922. https://doi.org/10.17719/jisr.2018.2984
• Koyuncu, B., & Karakılçık, Y. (2019). Van Gölü havzasının yönetsel sorunları üzerine teorik bir inceleme. Mehmet Akif Ersoy University Journal of Social Sciences Institute, 11(27), 170–187. https://doi.org/10.20875/makusobed.515600
• Lukes, S. (1975). Emile Durkheim: His life and work. Penguin.
• Musalı, N. (2014). Hacı Zeynel Abidin Şirvâni seyahatnamelerinde Van Gölü havzası. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 1(2), 1–13.
• Nora, P. (1989). Between memory and history: Les lieux de mémoire. Representations, 26, 7–24. https://doi.org/10.2307/2928520
• Olgun, N. (2025). Volcanic ash–alkaline (soda) lake water interactions: Biogeochemical effects in Lake Van as a model system. Water, 17(15), 2171. https://doi.org/10.3390/w17152171
• Öztürk, A. O. (2020). Van Gölü canavarının folklorik yönü üzerine. In M. Ozan (Ed.), Halkbilim dolayları: Masal – efsane – menkıbe – hikâye – türkü – fıkra – bayram – nazar (pp. 307–320). Hiperyayın.
• Piegsa-Quischotte, I. (2010, October). Nessie and friends: 7 lake monsters around the world. BootsnAll. https://www.bootsnall.com/articles/7-lakes-and-their-monsters.html
• Sarı, M. (2008). Threatened fishes of the world: Chalcalburnus tarichi (Pallas 1811) (Cyprinidae) living in the highly alkaline Lake Van, Turkey. Environmental Biology of Fishes, 81, 21–23. https://doi.org/10.1007/s10641-006-9154-9
• Saylan, U. (2021). Turistik tren yolculukları ve sosyal medya etkileşimi: Van Gölü Ekspresi hakkındaki YouTube paylaşım videosunun analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (Van Özel Sayısı), 803–830. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyusbed/issue/61920/927923
• Sevinçli, V. (2018). Dede Korkut hikâyelerinde Van Gölü havzası söz varlığı. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(40), 91–106. https://doi.org/10.31795/baunsobed.493034
• Schwartz-Shea, P., & Yanow, D. (2012). Interpretive research design: Concepts and processes. Routledge.
• Strang, V. (2004). The meaning of water. Routledge.
• T.C. Ç evre, Şehircilik ve İIklim Değişikliği Bakanlığı. (2022, August 10). Van Gölü doğal sit-sürdürülebilir koruma ve kontrollü kullanım alanı olarak tescil edildi. https://bitlis.csb.gov.tr/van-golu-dogal-sit---surdurulebilir-koruma-ve-kontrollu-kullanim-alani-olarak-tescil-edildi-haber-272454
• Uçar, H. (2020). Bir kültün özellikleri: Türklerde su kültü. Kültür Araştırmaları Dergisi, 7, 24–47. https://doi.org/10.46250/kulturder.779430
• Uğurlu, S. B. (2007). Van’ı ve Van Gölü’nü konu alan şiirler üzerine bir inceleme. In O. Belli (Ed.), II. Van Gölü Havzası Sempozyumu: 04–07 Eylül 2006, Bitlis (pp. 368–377). Bitlis Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Kültür Yayınları.
• Yılmaz, B., & Aşur, F. (2019). Sürdürülebilir kıyı turizmi ve rekreasyonel kullanımda peyzaj tasarımı önerisi: Van Gölü kıyısından bir örnek. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 275–290.
• Yiğitler, Ş. Ş. (2023). Yenileşme dönemi Türk gezi edebiyatında Van Gölü ve çevresi. Türkbilig, 46, 117–140. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/3618003