"Kocanın, Çocuğun Kendisine Ait Olmadığını İma Etmesi" Hadisini Temellendirme Çalışması

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 1, 53 - 77, 20.09.2019

Anas Al Kahwaji

Öz

Bu calışma, her zaman ve her yerde olabilecek olan ve sahabe döneminde evli bir adamın başına gelen bir olay dolayısıyla ortaya çıkan "neseb" ile ilgili önemli fikhi bir meseleyi ele almaktadır. Hadis kitaplarında da geçen bu mesele, "kocanın, çocuğun kendisine ait olmadığını îmâ etmesi"yle ilgili olan hadistir. Çalışmanın problematiği, muhaddis ile usûlcü olan fakih arasındaki farkı ortaya koyma noktasındadır. Zira muhaddis, habere ve onun sıhhatine yoğunlaşırken, usûlcü olan fakih ise haberi, delil olup olmayacağı yönünden tasnif edip şer'î delillerden biri olan Sünnet-i Şerife icmâlî delilinden, tafsilî delil olarak itibar ettiği haberin lafızlarını açıkladıktan sonra o haberden usulle ilgili hükümler ve fıkhi kaideler çıkarır. Çalışma, hadisin sened ve metnini muhaddis yöntemine göre değil; usûlcü olan fakihin yöntemine göre incelemektedir. Çalışmanın birinci gayesi, modern dönemde karşılaştırmalı usul-i fıkıh ekolü çerçevesinde hadis-i şerifin incelenmesi için bir yöntem ya da pratik bir uygulama ortaya koymaktır. Ikinci olarak, bu hadis-i şeriften çıkarılan fıkıh ve usûl ile ilgili hükümleri açıklayıp ortaya koymaktır. Üçüncü olarak da, metin ile metni anlama (fikhu'n-nass) arasındaki farkı ortaya çıkarmaktır. Bu mevzuyu ortaya koyarken de, bütünlüğü sağlamak ve dini doğru anlamak için başta Sahih-i Buhari olmak üzere Sünnet'in metinlerinin bulunduğu kaynaklara müracaat etmenin ve aynı zamanda fikıh kitapları ve usûlcülerin çeşitli şerhleri gibi, bu metinleri anlamaya ilişkin kaynaklara başvurmanın önemini açıklamaktadır. 

Anahtar Kelimeler

tariz, Nesep, fıkhi hüküm, usulün beyanı, buhari sahihi

Kaynakça

• AHMED b. HANBEL, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî (ö. 241/855), el-Müsned,THK; Der el Resala,1416/1996.1
• Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübra. Riyad: Mektebetü’r-Reşîd, 1425.
• Cevherî, İsma‘il b. Ḥammâd, es-Ṣıhah Tacü'l-Lüğa ve Ṣıḥaḥu'l-‘Arabiyye, thk., Ahmed ‘Abdulğafur ‘Attar, Beyrut, Daru'l-‘Ilm li'l-Melâyîn,19871-6.
• Ebû Dâvûd.Sunen. Thk. Muhammed Nasır el-Din el-Arnavuti. Riyad: Kütüphane Saad Al-Rashed, 1417.
• Ebû el-Hüseyin Muhammed ibn Ali el-Tayyib el-Basrî, elMu'tezilî.el-Mutemed. Thk. Halil el-Meyıs. Beyrut: Dar el-Kuttab elAlami, 1403.
• el Esnawi, Cemaliddin. Nihayatu’l-seul. Beyrut: y.y., 1420/1999.
• el-Amadi, Seyfüddin.El-Ihkam.,Thk. Şeyh Abdul Razzaq El-AfifiDar Al-Samai'i-Riyad: y.y., 1424/2003.
• el-Bayhaki. Es-Sunan’ü-l Kubra. Riyad: Daru’l Reşhid, 1425.
• el-Buhari,Abdul Aziz. Kaşfü’l-Esrar an usulü’l-Pezdevi.Thk.Abdullah Mahmoud Omar. Beyrut: Dar Kutub’l-İlmiyye,1418/1997.
• el-Buhari.Sahih.2.Baskı.Thk.:Dr.MustafaAl-Buga.Şam:Dar elBeşair,1413/1993.
• el-Ezherî,Ebu Manṣur Muḥammed b.Aḥmed,Tehẕîbu’l-Luğa,(Thk. Muḥammed ‘Avaḍ Mu‘rıb), Beyrut 2001, 1. baskı, 1-8.
• el-Fettuhi, Takiyuddin.El kevkeb el munir. 2. Baskı. Thk. Muhammed el-Zuhayli, Nazih Hammad, Riyad: Daru’l Obeikan, 1418/1997.
• el-Gazali. el-Mustasfa. Şam: Dar el-Fikr, ts.
• el-Hın, Mustafa Said. Eseru’l-İhtilaf fi’l-Gavaidü’l-Usuliyye. 2 Baskı, Beyrut: Dar el-Resale, 1424/2003.
• el-İsfahanî, er-Ragib. Mufredat Garibu’l-Kur'an. 3. Bbaskı. Thk. Safwan Daoudi. Şam: -Dar Kalem, 1423/2002.
• el-Karafi. el Furuk. 2 Baskı. Mekke ve Riyad: Merkez Mustafa AlBaz, 1418.
• el-KĀRÎ, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî b. Sultân Muhammed el-Kārî el-Herevî (ö. 1014/1605), Mirkātü’l-mefâtîh,Der-lFiker, Beyrut,1422/2002,1,
• el-Makdisi, Ebu Şama., Muhtasar el Muamel. Thk: Salahuddin Makobol Ahmed. – Kuveyt: İslami Uyanış Merkezi, 1403.
• el-Makdisi, İbn Kudama. Ravdatu’n-Nazır ve Cennatu’l-Munazer. 2. Baskı. Thk. Abdul Aziz Abdul Rahman Al-Saeed. Riyad: İmam Muhammed Bin Saud Üniversitesi, 1399.
• en-Nesaî,es-Sunan ElKubra.Thk.HassanShalabi.Beyrut:elResalaVakfı, 1421/2001.
• er-Râzî Fahreddin. el-Mahsûl. 3. Baskı. Thk. Taha Jaber AlAlwani. Beyrut: Mektebel-Vakfiyye, 1418/1997.
• es-Samaani, Ebu El-Muzaffar. Kavatiu’l-Edille. Thk. Mohamed Hassan Mohamed, Hassan İsmail. Beyrut: Mektebetü’l-Safii, 1418/1999.
• es-Subki, Taceddin. Rafu elhajeb en İbn-el Hac. Thk. Ali Moawad, Adel Abdul-Mukeem- Beyrut: Daru’d-Dünya, 1419/1999.
• es-suyuti,celelddin , el-itkan. Thk:mohamed ebu elfadel (Dımaşk: Daru’l-Kalam Tayyib, 1426/2005)
• eş-Şâtıbî. El-Muvafakat. 5. Baskı. Thk. Abdullah Darras. Beyrut: Dar Al-Maarefa, 1422/2015. Es-Serahsî. Usul al-Sarahasi. Thk. Abu al-Wafa. Beyrut: Daru’lİlmiyye,1414 /1993. eş-Şîrâzî, Ebû İshâk. Al-muhazeb. 3. Baskı. Thk. Mohieddin Mesto, Yousef Badawi. Şam: Dar İbn Katheer, 1423/2002.
• et-Tahâvî, Ebû Ca‘fer. Şerhu Meanil Asar. Thk. Mohammed Zuhri Najjar. Beyrut: Kutubü’l-İlmiyye, 1399/1979.
• ez-Zerkeşi, Muhammed Bin Bahader. El Bahru’l-muhit. Thk. Mohammad Tamer. Beyrut: Daru’l-kutubu’l-Alami,1421/2000.
• Ḫalîl b. Aḥmed, Ebu ‘Abdurraḥmân el-Ferâhîdî, Kitabu’l-‘Ayn, (Thk. Mehdi el-Maḫzûmî-İbrahim es-Sâmerrâî), Daru ve Mektebetu’l-Hilal trs., 1-8.
• İbn Abdibarr. Camii Byani’l-İlim. Thk. Ebu Abdul Rahman Fawaz Ahmad Zmorli – Riyad: Dar İbn Hazm, 1424.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir İbn Âşûr’un (ö. 1973), et-TAHRÎR ve’t-TENVÎR, mekasedélşerıaa, Tunus,1405/1984
• İbn Cerîr et-Taberî’nin (ö. 310/923), Kur’ân-ı Kerîm tefsiri(CÂMİU’l-BEYÂN an TE’VÎLİ ÂYİ’l-KUR’ÂN), (thk,Ahmet Şaker), Daru’r-Risale, Beyrut,1420/2000.1.
• İBN CÜZEY, Ebü’l-Kāsım Muhammed b. Ahmed b. Muhammed el-Kelbî el-Gırnâtî (ö. 741/1340), el TESHÎL li-ulumıttanzıl, (Thk. ‘Abdullah Elhalid’), Der el-arkam, Beyrut 1416/1996, 1.
• İbn Ebi Şeybe. el-Musannef. thk. Mohammed Awama. 2. Baskı. (Beyrut: Dar Cordoba, 1427/2006)
• İbn Hacer, El Askalani. Fetu’l-Bari Serh-i Sahih-i Buhari. Thk. Fouad Abdel-Baqi, Mısır: Dar Egypt, ts.
• İbn Hazm, Endulusî. El ehkam fi usul elahkam, Thk. Ahmed Shaker. Beyrut: Dar Afaq, ts.
• İbn Kayyim al-Cevziyye. Ilam el muvakkeiin en Rabi’l-Alemin. Thk. Beşir Uyun – Şam: Dar Al Bayan, 1421.
• İBN KESÎR, Ebü’l-Fidâ, İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’ b. Kesîr el-Kureşî ed-Dımaşkī (ö. 774/1373), Tefsîrü’l-Ḳurʾâni’l-ʿazîm,thk;sami selama, Der Taıba,Dımaşk,1420/1999.2.
• İbn Manẓûr, Muḥammed b. Mukrim b. ‘Ali, Lisânu’l-‘Arab, Beyrut 1414, 3. baskı, 1-15.
• İbn Teymiyye. Masouda, Thk. D. Ahmad Al-Tharawi. Riyad: Dar Al-Fadila, 1422 /2001.
• İmam Şafii. El-umm. Thk. Ahmed Shaker. Beyrut: Dar Al-Kuttab Al-Ulmia, ts.
• İmam Şafii. Er-Risale. Thk. Ahmed Shaker. Beyrut: Dar Al-Kuttab Al-Ulmia, ts.
• İṣfahânî, Râğıb Ebu’l-Ḳasım Ḥuseyn b. Muḥammed, el-Müfredât fî Ğaribi’l-Ḳur’an, (Thk. Ṣafvân ‘Adnân ed-Dâvûdî), Daru’l-Ḳalem – ed-Dâru’ş-Şâmiyye, 1. Baskı, 1412 h.
• Ḳurtubî, Ebu ‘Abdullah Muḥammed b. Aḥmed, el-Câmi‘ li Aḥkâmi’l-Ḳur’an, Thk. Aḥmed el-Berdûnî-İbrahim Eṭfeyyiş), Ḳâhire 1384-1964, 1-20 (10 ciltte).
• Müslim, b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahih-i Müslim, Riyad: Dar Bint Efkar, 1419.
• Nesâî, es-Sunenü’l-kübra. thk. Hassan Şelebi (Beyrut: er-Risâle, 1421/2001)
• Râzî, Faḫruddin Ebû ‘Abdullah Muḥammed b. ‘Omer, Mefâtîḥu’l-Ğayb = et-Tefsîru’l-Kebîr, Daru İḥyâi’t-Türâṡi’l-‘Arabî, Beyrut, 1420, 1-32.
• Şafii,er-Risâle.thk.Ahmed Şakir.(Beyrut:Daru’l-Kuttabel-İlmiye, ts.)
• Taftâzânî, Sadettin. et-Telvih. Thk. Muhammed Ali Sabeeh, Kahire: y.y. 1377/1957.
• Tirmizî’nin, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre et-Tirmizî(Ö. 279/892) , el-CÂMİU’l-KEBÎR Sünenü’t-Tirmiẕî,Der-l Gerb ulıslami,thk;başar Avvad, . Beyrut,1419/1998.2
• Zemaḫşerî, Ebu’l-Ḳâsım Maḥmûd b. ‘Omer, el-Keşşâf ‘an Ḥakâiḳ Ğavâmizi’t-Tenzîl, Dâru’l-Kitabi’l-‘Arabî, Beyrut, 3. Baskı, 1407 h. 1-4.
• Zuhayli, Vehbe, el fıkeh el ıslamı ve addllatu, Şam: Dar el-Fikr,1418/1997.2.