Bir Müsteşrik Olarak Joseph Schacht’ın İslam Hukuku Hakkındaki Yanılgıları I

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 173 - 196, 31.12.2020

Arif Atalay

Öz

15 Mart 1902’de o zaman Almanya’nın Yukarı Silesia bölgesinde dünyaya geldi. 1920’de Breslau Üniversitesi’nde teoloji dalında lisans öğrenimine başladı ve Sami dilleri alanında uzmanlaştı. 1927’de doçent, 1929’da Almanya’nın o zamana kadarki en genç profesörü oldu. Tatillerde Suriye, Mısır ve Türkiye gibi Müslüman ülkelere seyahat ederek buralardaki yazma eser kütüphanelerinde araştırmalar yaptı. Uzun süre Mısır Üniversitesi'nde ders verdi, bu esnada İslam hukuku üzerine yapmakta olduğu çalışmasının malzemesini hazırladı. Sosyal kurumların teşekkülü, gelişimi ve etkileşimi konusunda Batı’da ortaya çıkan sosyal bilimci gözlemleri İslam hukuk kurumlarının gelişimine uygulayan Schacht, VII ve VIII. yüzyıllarda İslami kurumların teşekkülünün arka planını Roma ve İran siyasal ve sosyal kurumları yanında Yahudilik, Hıristiyanlık gibi dinlerin etkisiyle açıklamaya çalışmış, böylece İslam hukukunun İslam öncesi Antik kültürlerin İslamileştirilmesi yoluyla doğduğunu iddia etmiştir.
Joseph Schact “An Introduction to Islamic Law” isimli eserinde İslam hukukuna dair güzel tespitlerde bulunmakla birlikte birtakım asılsız iddialarını da görmemiz mümkündür. Bu iddialarını önemli tespitleri arasında verdiği için dikkatli olarak okumayan ve İslam hukukunun alanında yeterince bilgisi olmayan kimseler tarafından ilk bakışta fark edilmeyebilir. Okuyan kimse tarafından fark edilmeyen bu iddiaların genel kabul görmesi mümkündür. Schact’ın dayanağı olmayan birçok iddia arasında makalemize konu olarak aldığımız hususları şunlardır: “İslam hukukunda kaidelere uygun düşen bir fiilin hukuki sonuçlarının zikredilmemesi, İslam hukukunun gelişmesinin hiçbir noktasında bir bütünlük arz etmediği, Hicri I. yüzyılın büyük bir kısmında İslam hukukunun teknik anlamda vücut bulmaması ve peygamber zamanında olduğu gibi hukukun dini sahanın dışında kalmış olduğu, şeriatın nüfuzunun en zayıf olduğu yerler; ceza hukuku, anayasa hukuku ve savaş hukuku gibi sahalar olması, Roma hukukunun opinio prudentium kavramının icmaya kaynak teşkil etmiş olması.”

Anahtar Kelimeler

Müsteşrik, Oryantalist,, İslam Hukuku, Joseph Schacth

Kaynakça

• Zeylaî, bû Muhammed Cemaleddin Abdullah b. Yusuf b. Muhammed, Nasbu’rrâye, İstanbul 2013.