Musarrât Hadisi Bağlamında Fıkhî Ekollerin Görüşleri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 309 - 330, 31.12.2020

Mehmet Ümütli

Öz

İslam alimlerinin çoğunluğu sünnetin, dinî alanda Kur’ân’dan sonra ikinci kaynak olduğu hususunda görüş birliği içindedirler. Bu sepeple sünnetle ilgili rivayetler bazı özel ilkeler temelinde titiz bir şekilde incelemeye tabi tutulmuştur. Sünnet nasslarının çoğunluğu haber-i vâhid türü rivayetlerden oluşmaktadır. İslam hukukunda bu tür rivayetlerin kabul edilebilmesi ve delil değeri taşıyabilmesi için İslam hukukçuları tarafından bazı genel kriterlerin tespit edildiği görülmektedir. Diğer taraftan bu genel şartların dışında bazı ilave şartlar da fıkıh usulü geleneği içerisinde ileri sürülmüştür. Bu tür rivayetlerden biri de musarrât hadisi olarak bilinen rivayettir. İslam hukukçuları bu rivayet özelinde farklı yakşalımlar ortaya koymuşlar ve görüşlerini desteklemek için çeşitli deliller ileri sürmüşlerdir. Bu çalışmada farklı fıkıh ekollerinin musarrât rivayeti bağlamındaki görüş ve yaklaşımlarının teorik arkaplanının tespit edilmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Fkıh, Fıkıh usulü, Musarrât hadisi, Haber-i vâhid, Kıyas

Kaynakça

• Cemâlüddîn Ebû Muhammed Ali b. Ebî Yahya Zekeriyya b. Mes’ud el-Ensârî el-Hazrecî. el-Lübab fi’l-Cem’i Beyne’s-Sünne ve’l-Kitab. 2. Baskı, II Cilt. Dimeşk: Dâru’l-Kalem, 1414/1994.
• Ebû Saîd el-Berâziî. et-Tehzîb fi’htisâri’l-Müdevvene. 1. Baskı, IV Cilt. Dubai: Darü İhyai't-Turâsi'l-Arabî, 1423.
• Ebü’l-Hasan Ali İbn Saîd er-Recrâcî. Menahîcu’t-tahsîl ve Netâicu Letâifi’t-Te’vil fi şerhi’l-Müdevvene ve helli Meşakilehâ. 10 Cilt. B.y., Dâru ibn Hazm, 1428.
• Ebü’l-Kâsım Ömer b. Hüseyn b. Abdillâh Hırakî. el-Muhtasar. B.y., Dâru’s-sahâbeti li’t-turâs, 1413.
• Ebu Muhammed Muvaffakuddin Abdullah b. Ahmed İbn Kudâme el-Makdisî. el-Kâfi fi Fıkhi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel. 1. Baskı, IV Cilt. Beyrût: Dârü'l-Kutubi'l-İmiyye, 1414.
• İbn Manzûr. Lisânu’l-Arab. 3. Baskı, XV Cilt. Beyrût: Dâru’s-sâdır, 1414.
• Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî el-Maverdî. el-Hâvi’l-Kebîr. thk. Şeyh Ali Muhammed Muavvaz. 1. Baskı, XIX Cilt. Beyrut: Dârul-Kutubi’-ilmiyye, 1419.
• Ebû Abdullah Muhammed b. Ali b. Ömer et-Temîmî Mâzerî. Şerhu’t-Telkîn. thk. Semahetü’ş-Şeyh Muhammed el-Muhtar es-Selâmî. 1. Baskı, V Cilt. Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2008.
• Ebû Muhammed Muvaffakuddîn Abdullah b. Ahmed b. Muhammed b. Kudâme el-Cemmâîlî el-Makdisî. el-Muğnî. X Cilt. Kahire: Mektebü’l-Kahire, 1388.
• Ebû İbrâhîm İsmâîl b. Yahyâ b. İsmâîl Müzenî. el-Muhtasar. 1 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1410.
• Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-Serahsî, el-Mebsut. XXX Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1414.
• Zekiyünddin Şâban. İslam Hukuk İlminin Esasları. Trc. İbrahim Kâfi Dönmez. Ankara: Türk Diyanet Vakfı, 2017.
• Cârullah Ebû’l-Kasım Muhammed Ömer ez-Zemahşerî, Esâsü’l-belâğa. thk. Muhammed Bâsil Uyûn el-Sûd. 1. Baskı. Beyrût: Dârül-Kutub'i-lmiyye, 1419.