Mind-Heart Relationship in the Context of Rationality of Faith in the History of Thought

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 95 - 124, 30.06.2024

Ümmünur Yurtsev

https://doi.org/10.56108/ujte.1461043

Öz

The belief in God and the meaning of existence has been a subject of significant interest throughout the history of thought. While questioning the source and purpose of existence, there have been those who associate it with a divine being and those who focus on the physical world and do not need a transcendent being. This article will discuss the meanings attributed to the mind and heart in the history of thought regarding the association of the source of existence with the belief in God. The relationship between the mind and the heart plays an important role in the formation and development of belief systems. Belief is sometimes defined as an emotional affirmation in the heart and sometimes as a rational process through reason. The fact that the heart is a symbol of the soul, emotion, reason and faith, in addition to being the organ that provides blood circulation, has placed it at the centre of discussions about belief in God. It is imperative to investigate this issue in order to gain insight into the cognitive functions attributed to the heart in sacred texts and the role of the heart and mind in the justification of belief in God. This study analyses the concepts of mind and heart philosophically in the context of Jewish, Christian and Islamic thought. This framework allows for the discussion of the role of the mind and heart as the responsible centre in matters requiring will, such as faith and some philosophical problems that arise in the justification of belief in God. Consequently, throughout the history of thought, the relationship between reason and belief in God has been interpreted from a variety of perspectives, including those that view the relationship as harmonious, conflicting, or independent. In Judaism, the mind and heart are understood to work in concert, with the mind taking precedence over the heart. In contrast, Christianity has experienced a variety of shifts over time. With the advent of the Enlightenment period in Western Christian thought, the importance of reason was emphasised, and the necessity of placing the belief in God on a rational basis was defended. During this period, the relationship between the mind and the heart was discussed in the context of the rationalism and fideism movements. In Islamic thought, although philosophers put forward different arguments about the justification of belief in God, the main debates were about the definition of faith. The debates have developed around the concepts of assent, assent and deeds. Consequently, the rationality of faith has emerged with the effort to ensure the balance between reason and emotion.

Anahtar Kelimeler

Belief, Faith, Mind, Heart, Rationalism

Düşünce Tarihinde İnancın Rasyonelliği Bağlamında Akıl-Kalp İlişkisi

Öz

Tanrı inancı ve varoluşun anlamı, düşünce tarihi boyunca üzerinde önemle durulan bir konu olmuştur. Varoluşun kaynağı ve amacını sorgularken bunu kutsal bir varlıkla ilişkilendirenler ve fiziksel âleme odaklanarak aşkın bir varlığa ihtiyaç duymayanlar da olmuştur. Bu makalede varoşun kaynağının Tanrı inancı ile ilişkilendirilmesine dair düşünce tarihinde akıl ve kalbe yüklenen anlamlar ele alınmıştır. Akıl-kalp arasındaki ilişki, inanç sistemlerinin oluşumunda ve gelişiminde önemli bir rol oynar. İnanç, bazen duygusal bir tasdik olarak kalpte bazen de akıl yoluyla rasyonel bir süreç olarak tanımlanır. Kalbin kan deveranını sağlayan organ olmasının yanında ruhun, duygunun, aklın ve inancın sembolü olması onu Tanrı inancı ile ilgili tartışmaların merkezine koymuştur. Bu konunun araştırılması kutsal metinlerde kalbe atfedilen bilişsel işlevler ve Tanrı inancının temellendirilmesinde aklın ve kalbin rolünün anlaşılabilmesi için gereklidir. Çalışmamızda akıl ve kalp kavramları Yahudi, Hıristiyan ve İslam düşüncesi bağlamında felsefi bir analizle incelenmiştir. Bu çerçevede aklın ve kalbin iman gibi irade gerektiren konularda sorumlu merkez olması ve Tanrı inancının temellendirilmesinde ortaya çıkan bazı felsefi problemler ele alınmıştır. Sonuç olarak düşünce tarihi boyunca aklın Tanrı inancı ile ilişkisi uyumlu, çatışmacı ve bağımsız görüşler olmak üzere çeşitli bakış açılarıyla yorumlanmıştır. Yahudilikte akıl ve kalp birlikte çalışır ve akıl kalbi önceler. Hıristiyanlıkta ise dönem dönem farklılıklar yaşanmıştır. Batı Hıristiyan düşüncesinde aydınlanma dönemiyle birlikte aklın önemi vurgulanmış ve Tanrı inancının rasyonel bir temele oturtulması gerekliliği savunulmuştur. Bu dönemde akıl-kalp arasındaki ilişki rasyonalizm ve fideizm akımları adı altında tartışılmıştır. İslam düşüncesinde ise Tanrı inancının temellendirilmesi hakkında filozoflar farklı argümanlar ortaya koysa da asıl tartışmalar imanın tanımı konusunda yaşanmıştır. Tartışmalar tasdik, ikrar ve amel kavramları etrafında gelişmiştir. Dolayısıyla inancın rasyonelliği, akıl ile duygu arasındaki dengeyi sağlama çabasıyla ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

İnanç, İman, Akıl, Kalp, Rasyonalizm.

Kaynakça

• Acar, Rahim vd. Din Felsefesi El Kitabı. ed. Recep Kılıç - Mehmet Sait Reçber. Ankara: Grafiker Yayınları, 4. Basım, 2019.
• Alıcı, Mustafa. “Eerıe Resonance veya İnsanlık Adına Dehşet Verici Yankı: Yahudi Aklı”. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi 9/23 (10 Ocak 2021), 61-86. https://doi.org/10.31126/akrajournal.832218
• Altuncu, Abdullah. “Haskala Sırasında Din-Bilim Çatışması: Onay Belgeleri, Bilim Kitapları ve Rabbani Din Adamları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 59/2 (2018), 113-138. https://doi.org/10.1501/Ilhfak_0000001501
• Ay, Mahmut. “Kelam’da Akıl İman İlişkisi: Temel Teolojik Yaklaşımlar”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 52/1 (2011), 49-68.
• Aziz Augustinus. İtiraflar. çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2010.
• Berlin, Adele - Grossman, Maxine. “Intellect”. The Oxford Dictionary of the Jewish Religion. Erişim 21 Aralık 2021. https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/acref/9780199730049.001.0001/acref-9780199730049-e-1561
• Bolay, Süleyman Hayri. Felsefe Doktrinleri ve Terimleri Sözlüğü. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2013.
• Bravo, Hamdi. “Augustinus’un Varlık ve Bilgi Görüşleri”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 15 (2007), 111-128.
• Buhari, Muhammed b. İsmâîl. “İman”. çev. Mehmet Sofuoğlu. el-Camiü’s-Sahih. İstanbul: Ötüken Neşriyat, 2004.
• Buijs, Joseph. “Religion and Philosophy in Maimonides, Averroes, and Aquinas”. ed. Ryan Szpiech. Brill 8/2-3 (2002), 163-183. https://doi.org/10.1163/1570670260497033
• Calvin, John. Institutes of the Christian Religion. ed. John T. McNeill. çev. Ford Lewis Battles. USA: The Westminster Press, 1960.
• Cengiz, Yunus. Kâdî Abdülcebbâr’ın Eylem Teorisi. Ankara: Ankara Üniversitesi, 2010.
• Cevizci, Ahmet. Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayıncılık, 2013.
• Clifford, William Kingdon. “İnanç Ahlakı”. çev. Ferit Uslu. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5/9 (2006), 125-136.
• Copleslon, Frederick. “Ön-Sokratikler ve Sokrates”. çev. Aziz Yardımlı. Felsefe Tarihi, Yunan ve Roma Felsefesi. İstanbul: İdea Yayınları, 1986.
• Demirci, Kürşat. Bir Hıristiyan Mezhebi Olarak Ortodoksluğun Teolojisi. İstanbul: Ayışığı Kitapları, 2018.
• Demirtaş, Mehmet. “Kant’ın ‘İnanca Yer Açmak İçin Bilgiyi İnkâr Ettim’ Sözünün İman ve Bilgi Açısından Değerlendirilmesi”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/1 (2013), 289-303.
• Deniz, Osman Murat. “John Calvin’in Vahiy ve Kutsal Kitap Anlayışı” 13 (2018), 143-172.
• Durusoy, Ali. “İbn Sina”. TDV İslam Ansiklopedisi. 20/322-331. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999. Efil, Şahin. “Pascal Epistemolojisinde Kalbi Akla Öncelemek”. Hikmet Yurdu 3/6 (2010), 135-157.
• Fığralı, Ethem Ruhi. “Hâricîler”. TDV İslam Ansiklopedisi. 16/169-175. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1997.
• Gazali, İmam. İhyâu Ulumi’d-Din. çev. Ahmet Serdaroğlu. 4 Cilt. İstanbul: Bedir Yayınları, 2002.
• Gökberk, Macit. Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1993.
• Gülverdi, Selim. “Kâdî Abdülcebbâr ve Ebü’l-Muîn en-Nesefî’nin Büyük Günah Hakkındaki Görüşlerinin Karşılaştırılması”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/1 (2021), 209-228.
• Harman, Ömer Faruk. “Saîd b. Yûsuf Feyyumi”. TDV İslam Ansiklopedisi. 12/517-519. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. https://islamansiklopedisi.org.tr/feyyumi-said-b-yusuf
• Heilman, Richard. “Solemnity of the Sacred Heart of Jesus”. Roman Catholic Man. Erişim 16 Aralık 2021. https://www.romancatholicman.com/solemnity-sacred-heart-jesus-2/
• İbn Meymun. Delaletu’l-Hairin. çev. Osman Bayder - Özcan Akdağ. Kimlik Yayınları, 2019.
• Kahraman, Yakup. “Aydınlanma Epistemolojisinin Oluşumu”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi 9/43 (2016).
• Kalın, İbrahim. Perde ve Mana: Akıl Üzerine Bir Tahlil. İstanbul: İnsan Yayınları, 3. Basım, 2020.
• Karaağaç, Hilmi. “Mâturîdî Düşünce Sisteminde İman Anlayışı”. Ekev Akademi Dergisi 15/49 (2011), 65-80.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’an Yolu. Diyanet İşleri Başkanlığı, ts.
• Kaya, Mahmut. “Farabi”. TDV İslam Ansiklopedisi. 145-162. İstanbul: TDV Yayınları, 1995. Kılıç, Recep. Modern Batı Düşüncesinde Vahiy. Ötüken Neşriyat, 2019.
• Kierkegaard, Soren. Korku ve Titreme. çev. İbrahim Kapaklıkaya. İstanbul: Anka Yayınları, 2002.
• Kutluer, İlhan. “Düşünme”. 10/53-57. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1994.
• Leicester, Jonathan. “The Nature and Purpose of Belief”. The Journal of Mind and Behavior 29/3 (2008), 217-237. https://www.jstor.org/stable/43854216
• Mâtürîdî, Ebu Mansur. Kitabü’t-Tevhid Tercümesi. çev. Bekir Topaloğlu. Ankara: İsam / İslam Araştırmaları Merkezi, 2002.
• Nadler, Steven. “Scripture and Truth: A Problem in Spinoza’s ‘Tractatus Theologico-Politicus’”. Journal of the
• History of Ideas 74/4 (2013), 623-642. https://www.jstor.org/stable/43290165 Önal, Recep. “İman ve Mahiyeti Konusunda Mu’tezîle ile Ehl‐i Sünnet Polemiği”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 39 (2015), 121-146.
• Öz, Mustafa. “Ebû Hanife’nin Vasiyyeti”. İmam A’zam’ın Beş Eseri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2007.
• Öz, Mustafa. “el- Fıkhu’l Ekber”. İmam A’zam’ın Beş Eseri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2007.
• Özbaş, Selena. “Anaksagoras’ta Nous Kavramı”. Felsefi Düşün - Akademik Felsefe Dergisi 2/13 (2020), 114-120.
• Özcan, Hanifi. “Birbirine Zıt İki Epistemolojik Yaklaşım: Temelcilik ve İmancılık”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 40 (1999), 157-176.
• Özcan, Hanifi. Epistemolojik Açıdan İman. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fak. Vakfı, 2016.
• Özcan, Hanifi. “İman”. TDV İslam Ansiklopedisi. 216-219. TDV İslam Ansiklopedisi, 2000. /iman Pascal, Blaise. Pensées. çev. William Finlayson Trotter. Christian Classics Ethereal Library, 2002.
• Peterson, Michael vd. Akıl ve İnanç / Din Felsefesine Giriş. çev. Rahim Acar. İsanbul: Küre Yayınları, 2019.
• Polka, Brayton. “Spinoza’s Concept of Biblical Interpretation”. Journal Jewish Thought and Philosophy 2 (1992), 19-44.
• Popper, Karl. Açık Toplum ve Düşmanları: Platon. çev. Mete Tunçay. İstanbul: Remzi Kitabevi, 2. Basım, 1989. https://123dok.com/document/yr071rpy-karl-popper-acik-toplum-ve-duesmanlari-cilt-pdf.html
• Runes, Dagobert D. “Intellect”. The Dictionary of Philosophy. Erişim 30 Mayıs 2021. http://www.ditext.com/runes/i.html
• Shear-Yashuv, Aharon. “Jewish Philosophers on Reason and Revelation”. ed. Stephen Dawson. https://www.bu.edu/wcp/Papers/Reli/ReliShea.htm
• Sinanoğlu, Mustafa. “İman”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 22/212-214. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
• Soloveitchik, Yosef Dov Halevi. “החכמה שבראש והחכמה שבלב (Aklın ve Kalbin Bilgeliği)”. Erişim 12 Eylül 2021. http://www.levladaat.org/content/409
• Spinoza, Benedictus. Ethica. çev. Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2011.
• Spinoza, Benedictus de. Spinoza’s Short Treatise on God, Man, and His Well-Being: Translated and Edited, With an Introduction and Commentary and a Life of Spinoza. Forgotten Books, 2018.
• Spinoza, Benedictus de. Teolojik Politik İnceleme. çev. Musa Kazım Arıcan. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2011. https://www.diyanetvakfiyayin.com.tr/teolojik-politik-inceleme/tercume:musa-kazim-arican/felsefe-dusunce/felsefe-tarihi/9786257205757
• Sterman, Baruch. “Judaism and Darwinian Evolution”. Tradition: A Journal of Orthodox Jewish Thought 29/1 (1994), 48-75. https://www.jstor.org/stable/23260873
• Swindal, James. “Faith and Reason”. Internet Encyclopedia of Philosophy. Erişim 24 Aralık 2021. https://iep.utm.edu/faith-re/
• Şimşek, İsmail. “Fideizmden Rasyonalizme Eş’arî’nin İman Anlayışı”. V.Uluslararası Şeyh Şabani Veli Sempozyumu, 610-620.
• Şimşek, İsmail. “Fideizmden Rasyonelizme İmâm-ı Âzam Ebu Hanife’nin İman Anlayışı”. Uluslararası IV. Şeyh Şaban-i Veli Hanifilik-Maturudilik Sempozyumu. 14-24. Kastamonu: Kastamonu Üniversitesi, 2017.
• Tanrıverdi, Hasan. İnancın Rasyonelliği Sorunu. Ankara: Afşar Matbaası, 2012.
• Toy, Crawford Howell vd. “Philo Judaesus”. The Jewish Encyclopedia, ts. Erişim 30 Kasım 2021
• Turner, Denys (ed.). “Intellect”. Faith, Reason and the Existence of God. 75-88. Cambridge: Cambridge University Press, 2004. https://doi.org/10.1017/CBO9780511617317.005
• Tüzer, Abdüllatif. Bir Varoluşçunun İman Savunusu. İstanbul: İz Yayıncılık, 2006.
• Uludağ, Süleyman. “Basiret”. TDV İslam Ansiklopedisi. 5/103. İstanbul: TDV İslam Ansiklopedisi, 1992.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Zehraveyn, Umut Matbaası., 2007.
• Cambridge Dictionary. Cambridge University Press. Erişim 30 Mayıs 2021. https://dictionary.cambridge.org/tr/s%C3%B6zl%C3%BCk/ingilizce-t%C3%BCrk%C3%A7e/intellect
• Kutsal Kitap. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2020.
• Kutsal Kitap. “Kutsal Kitap”. Erişim 23 Mayıs 2022. https://www.kutsalkitap.org/