Duygu düzenleme stratejilerinin karar verme stilleri üzerindeki etkilerinin incelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 86 - 93, 31.12.2023

Tarık Totan Fikriye Nur Danacı İlkay Bedir

https://doi.org/10.47770/ukmead.1298997

Öz

Duygu düzenleme, bireylerin riskli davranışlarda bulunmalarını, kariyer seçimlerini ve kişilerarası ilişkilerini etkilemesi nedeniyle önceki araştırmalarda incelenmiştir. Bu araştırmada ise duygu düzenleme stratejilerinin (bilişsel yeniden değerlendirme ve baskılama), karar verme stilleri (akılcı ve sezgisel karar verme) üzerindeki etkieri incelenmiştir. Araştırmaya 334 beliren yetişkin ve yetişkin birey katılmıştır. Veri toplama araçları olarak Duygu Düzenleme Anketi, Akılcı ve Sezgisel Karar Verme Stilleri Ölçeğiyle kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Araştırma bulgularında korelasyon analizleri bilişsel yeniden değerlendirmenin akılcı karar verme stiliyle ilişki olduğunu göstermiştir. Baskılama ise her iki karar verme stiliyle düşük düzeyde ilişkilidir. Aşamalı regresyon analizi sonuçları bilişsel yeniden değerlendirmenin akılcı karar verme stilini, baskılamanın ise sezgisel karar verme stilini yordadığı belirlenmiştir. Duygu düzenleme stratejilerinin farklı karar verme stillerini etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak akılcı karar vermeyi geliştirmek amacıyla bilişsel yeniden değerlendirme psikolojik danışma sürecinde ya da psikoğitim programlarında kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Akılcı karar verme, baskılama, bilişsel yeniden değerlendirme, duygu düzenleme, karar verme, sezgisel karar verme

Kaynakça

• Aksu, G., Reyhanlıoğlu, Ç. ve Eser, M.T. (2022). Jamovi ile veri analizi (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical Psychology Review, 30(2), 217-237.
• Dane, E. ve Pratt, M. G. (2007). Exploring intuition and its role in managerial decision making. Academy of Management Review, 32(1), 33-54.
• Dean Jr, J.W. ve Sharfman, M.P. (1993). Procedural rationality in the strategic decision‐making process. Journal of Management Studies, 30(4), 587-610.
• Driver, M.J., Brousseau, K.E. ve Hunsaker, P.L. (1990). The dynamic decision maker. New York, NY: Harper & Row
• Ellis, A. ve Ellis, D.J. (2022). Akılcı duygusal davranışçı terapi (D. Aksoy, Çev.) OkuyanUs. (Orijinal eserin basım tarihi 2011).
• Field, A. (2018). Discovering statistics using IBM SPSS statitics (5. Baskı). Londra: SAGE Publications.
• Grecucci, A. ve Sanfey, A.G. (2014). Emotion regulation and decision making. İçinde J. Gross (Ed.), Handbook of Emotion Regulation (2. bas., syf. 140-153). The Guilford Press.
• Gross, J.J. (1998). The emerging field of emotion regulation: An integrative review. Review of General Psychology, 2(3), 271-299.
• Gross, J.J. (1999). Emotion regulation: Past, present, future. Cognition and Emotion, 13(5), 551-573.
• Gross, J.J. (2001). Emotion regulation in adulthood: Timing is everything. Current Directions in Psychological Science, 10(6), 214–219. https://doi.org/10.1111/1467-8721.00152
• Gross, J.J. ve John, O.P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes: Implications for affect, relationships, and well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2), 348–362
• Gross, J.J. ve Feldman Barrett, L. (2011). Emotion generation and emotion regulation: One or two depends on your point of view. Emotion Review, 3(1), 8-16. https://doi.org/10.1177/1754073910380974
• Halperin, E., Porat, R., Tamir, M., & Gross, J. J. (2013). Can emotion regulation change political attitudes in intractable conflicts? From the laboratory to the field. Psychological Science, 24(1), 106-111.
• Hamilton, K., Shih, S.I. ve Mohammed, S. (2016). The development and validation of the Rational and Intuitive Decision Styles Scale. Journal of Personality Assessment, 98(5), 523–535.
• Harren, V.A. (1979). A model of career decision making for college students. Journal of Vocational Behavior, 14(2), 119-133.
• Heilman, R. M., Criúan, L.G., Houser, D., Miclea, M. ve Miu, A.C. (2010). Emotion regulation and decision- making under risk and uncertainty. Emotion, 10(2), 257–265.
• İme, Y., Kalı Soyer, M. ve Keskinoğlu, Ş.M. (2020). Akılcı ve Sezgisel Karar Verme Stilleri Ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 16(Eğitim ve Toplum Özel Sayısı), 5995-6013. Doi: 10.26466/opus.720827
• Koole, S.L. (2009). The psychology of emotion regulation: An integrative review. Cognition & Emotion, 23(1), 4–41. https://doi.org/10.1080/02699930802619031.
• Lerner, J.S., Li, Y., Valdesolo, P. ve Kassam, K.S. (2015). Emotion and decision making. Annual Review of Psychology, 66, 799–823. https://doi.org/010213-115043.
• Macklem, G.L. (2008). Practitioner’s guide to emotion regulation in school-aged children. Springer Science+Bussiness Media.
• Martin, L.N. ve Delgado, M. R. (2011). The influence of emotion regulation on decision-making under risk. Journal of Cognitive Neuroscience, 23(9), 2569–2581. https://doi.org/10.1162/jocn.2011.21618
• McRae, K. ve Gross, J. J. (2020). Emotion regulation. Emotion, 20(1), 1–9.
• Mennin, D.S. (2004). An emotion regulation treatment for generalized anxiety disorder. Clinical Psychology and Psychotherapy, 11(1), 17–29.
• Mennin, D.S. (2006). Emotion regulation therapy: An integrative approach to treatment-resistant anxiety disorders. Journal of Contemporary Psychotherapy, 36, 95-105.
• Nas, S. (2010). Karar verme stillerine bilimsel yaklaşımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Denizcilik Fakültesi Dergisi, 2(2), 43-65.
• Özbay, Y., Palancı, M., Kandemir, M. ve Çakır, O. (2012). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal düzenleme, mizah, sosyal öz yeterlik ve başa çıkma davranışları ile yordanması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 325-345.
• Panari, C., Tonelli, M. ve Mazzetti, G. (2020). Emotion regulation and employability: the mediational role of ambition and a protean career among unemployed people. Sustainability, 12(9347), 1-13. https://doi.org/10.3390/su12229347
• Prikhidko, A. ve Swank, J.M. (2018). Emotion regulation for counselors. Journal of Counseling and Development, 96(2), 206-212.
• Prikhidko, A., Su, Y.W., Houseknecht, A. ve Swank, J.M. (2020). Emotion regulation for counselors‐in‐training: A grounded theory. Counselor Education and Supervision, 59(2), 96-111.
• R Core Team (2021). R: A Language and environment for statistical computing (Versiyon 4.1) [Bilgisayar programı]. https://cran.r-project.org sitesinden alınmıştır.
• Schwarz, N. (2000). Emotion, cognition, and decision making. Cognition and Emotion, 14(4), 433-440.
• Scott, S.G. ve Bruce, R.A. (1995). Decision-Making Style: The Development and assessment of a new measure. Educational and Psychological Measurement, 55(5), 818–831.
• Shappes, G. (2014). Emotion regulation choice: Theory and findings. J. Gross (Der.), Handbook of Emotion Regulation (ss. 126-139). New York, NY: The Guilford Press.
• Sheppes, G., Scheibe, S., Suri, G., Radu, P., Blechert, J. ve Gross, J.J. (2014). Emotion regulation choice: A conceptual framework and supporting evidence. Journal of Experimental Psychology: General, 143(1), 163-181.
• Seligman, L. ve Reichenberg, L. W. (2019). Psikolojik danışma ve psikoterapi kuramları. Sistemler, stratejiler ve beceriler (E. Yerlikaya, Çev. Ed.). Pegem Akademi. (Orijinal eserin basım tarihi 2013, 4. Baskı).
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2019). Using multivariate statistics (7. Baskı). New York, NY: Pearson.
• Tamir, M., Bigman, Y.E., Rhodes, E., Salerno, J. ve Schreier, J. (2015). An expectancy-value model of emotion regulation: implications for motivation, emotional experience, and decision making. Emotion, 15(1), 90–103. https://doi.org/0.1037/emo0000021
• The jamovi project (2022). jamovi (Versiyon 2.3) [Bilgisayar programı]. https://www.jamovi.org sitesinden alınmıştır.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs of the Society for Research in Child Development, 59(2–3), 25-52.
• Totan, T. (2015). Duygu Düzenlenme Anketi Türkçe formunun geçerlik ve güvenirliği. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve Araştırmalar Dergisi, 3, 153-161.
• Urquijo, I., Extremera, N. ve Solabarrieta, J. (2019). Connecting emotion regulation to career outcomes: Do proactivity and job search self-efficacy mediate this link? Psychology Research and Behavior Management, 12, 1109-1120. https://doi.org/10.2147/ PRBM.S220677
• van't Wout, M., Chang, L. J., & Sanfey, A. G. (2010). The influence of emotion regulation on social interactive decision-making. Emotion, 10(6), 815–821. https://doi.org/10.1037/a0020069
• Vatan, S. (2016). Bilişsel davranışçı terapilerde üçüncü kuşak yaklaşımlar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 8(3), 190-203.
• Wilms, R., Lanwehr, R. ve Kastenmüller, A. (2020). Emotion regulation in everyday life: The role of goals and situational factors. Frontiers in Psychology, 11(877), 1-14. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.00877