KIRGIZ CUMHURİYETİ VE İRAN İSLAM CUMHURİYETİ’NİN 1992-2018 YILLARI ARASINDAKİ İLİŞKİLERİ

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 249 - 275, 27.12.2018

Asan Ormuşev Abdrasul Isakov

Öz

Kırgızistan-İran ilişkileri 1992 yılından bu yana istikrarlı şekilde gelişmektedir. Kırgızistan-İran ilişkilerinin uluslararası alanda da karşılıklı anlayış çerçevesinde geliştiği, parlamentolar arası ilişkilerin devam ettiği bilinmektedir. İki ülke ilişkileri stratejik ortaklık düzeyinde olmamasına rağmen; söz konusu ilişkilerin geride kalan yirmi altı yılda çeşitli alanlarda derinleşme eğilimi gösterdiği bilinmektedir. Nitekim eğitim, kültür ve ticaret gibi alanlarda Bişkek-Tahran ilişkilerinin önemli bir seviyeye ulaştığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kırgızistan, İran, Ekonomik İlişkiler, Eğitim İlişkileri, Kültür İlişkileri

Kaynakça

• “Ali Laricani: İran Gotov Pomoç Razvitiyu Ekonomiki Kırgızstana”, Kabar, http://old.kabar.kg/politics/full/25819, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). “Bolşe Biznesa, Çem Politiki: Vizit Prezidenta İrana v Kırgızstan Zaverşilsya Na Ekonomiçeskoy Note”, Akchabar, https://www.akchabar.kg/news/bolshe-biznesa-chem-politiki-vizit-prezidenta-irana-v-kyrgyzstan-zavershilsya-na-ekonomicheskoj-note/, (Erişim Tarihi: 17.02.2018). “Cogorku Keneştin Töragası Çınıbay Tursunbekov Baştagan Parlamenttik Delegatsiya İran İslam Respublikasına Rasmiy Sapar Menen Bardı”, Kırgız Respublikasının Cogorku Keneşi, http://kenesh.kg/ky/news/show/2846/zhogorku-keeshtin-toragasi-chinibay-tursunbekov-bashtagan-parlamenttik-delegatsiya-iran-islam-respublikasina-rasmiy-sapar-menen-bardi, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). “Farsı Tilin Okutuu Maselelerin Mektepterdin Cetekçileri Menen Talkuloo”, İrandın Kırgızstandagı Madaniy Ökülçülügü, http://fa.bishkek.icro.ir/index.aspx?fkeyid=&siteid=294&pageid=20745&newsview=638803, (Erişim Tarihi: 17.02.2018). “Kırgız Respublikasının Cogorku Keneşinin İran İslam Respublikası Menen Kızmattaştık Boyunça Dostuk Deputattık Tobu”, Cogorku Keneşi, https://bit.ly/2Irfo2X, (Erişim Tarihi: 17.02.2018). “Kırgız Respublikasınını Sooda-Önör Cay Palatası Menen İran İslam Respublikası Sooda, Önör-Cay, Too-Ken Cana Ayıl Çarba Palatasının Ortosunda Kızmattaşuu Cönündö Makuldaşuuga Kol Koyuldu”, http://kg.cci.kg/news/8/1166.html, (Erişim Tarihi: 11.12.2017). “Kırgızstan Menen İrandın Ortosunda 2026-Cılga Çeyin Kızmattaştık Programması Kabıl Alındı”, Kabar, http://old.kabar.kg/kyr/politics/full/79294, (Erişim Tarihi: 17.02.2018). “Kırgızstan Menen İrandın Parlament Cetekçileri Öz Ara Tüşünüşü Cana Parlamentter Aralık Kızmattaştık Tuuraluu Memorandumga Kol Koyuştu”, Kırgız Respublikasının Cogorku Keneşi, http://kenesh.kg/ky/news/show/2868/kirgizstan-menen-irandin-parlament-zhetekchileri-oz-ara-tushunushuu-zhana-parlamentter-aralik-kizmattashtik-tuuraluu-memorandumga-kol-koyushtu, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). “Naser Aşuri: İran Yavlayetsya Dobrojelatelem Dlya Stran Tsentralnoy Azii”, News-Asia, http://www.news-asia.ru/view/ks/live_commentary/7866, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). “Ofitsial’nıy Vizit Prezidenta Kırgızskoy Respubliki Almazbeka Atambayeva v İslamskuyu Respubliku İran, Şelkovıy Put, Sayı: 14, Bişkek 2015, s. 8-11. “Prezident Almazbek Atambayev İrandın Meclisinin Spikeri Ali Laricani Menen Coluktu”, Kırgız Respublikasının Presidenti, http://www.president.kg/kg/okujalar/zhanylyktar/6580_prezident_almazbek_Atambayev_irandyin_mejlisinin_spikeri_ali_laridjani_menen_jolugushtu/, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). “V Tegerane Delegatsiya KR Vo Glave s O. Babanovım Prinyala Uçastie v 10-m Sammite OES”, Obşestvennıy Reyting, http://www.pr.kg/news/kg/2009/03/13/9820/, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). ABDRİSAEV, Ermek, “Vizit Hasana Ruhani v Kırgızstan: Dvustoronnyaya Politika, Nalajivanie Vzaimootnoşeniy i Poisk Podderjki v Regione”, Kabar, http://old.kabar.kg/rus/kabar/full/114025, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). Arhiv Prezidenta Kırgızskoy Respubliki, F-1.op.1.d.1810, l. 12. Arhiv Prezidenta Kırgızskoy Respubliki, F-1.op.1.d.1819, l. 214. BEKİBAEV, Samatbek, “Kırgızsko-İranskie Otnoşeniya v Protsesse Stanovleniya i Razvitiya Suverennoy Kırgızskoy Respubliki (1991-2005 gg)”, Balasagun Devlet Üniversitesi, Bişkek 2007, (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Dialog Tsivilizatsii Na Velikom Şelkovom Puti, Materialı Mejdunarodnoy Konfersntsii, Bişkek 2002. Diplomatiçeskiy Vestnik, Ministerstvo İnostrannıh Del Kırgızskoy Respubliki, Bişkek 2007. EROL, Mehmet Seyfettin-Arzu Celalifer Ekinci, “İran’ın Orta Asya Politikası: İşbirliği Arayışları ve Güvenlik Sorunu”, der. Mehmet Seyfettin Erol, der., Avrasya’nın Değişen Jeopolitiği: Yeni Büyük Oyun, Barış Platin Kitabevi, Ankara 2009, s. 379-447. JENISH, Nurbek, Export of Higher Education Services in Kyrgyzstan (Kırgızistan Yükseköğretim Hizmetinin İhracı), University of Central Asia, Institute of Public Policy and Administration, Working Paper, No: 7, Bişkek 2012. Kırgız Respublikasındagı Bilim Berüü Cana İlim. Statistikalık Cıynak, Kırgız Respublikasının Statistika Komiteti, Bişkek 2014. Kırgız Respublikasındagı Bilim Berüü Cana İlim. Statistikalık Cıynak, Kırgız Respublikasının Statistika Komiteti, Bişkek 2008. Kırgız Respublikasının Tışkı Soodası. 2011-2015, Kırgız Respublikasının Statistika Komiteti, Bişkek 2017. MİANDARE, Reza, “Vtoroe Zasedanie Za Kruglım Stolom Dvuhstoronnih Otnoşeniy Mejdu İranom i Kırgızstanom”, Amu Darya, 14, Bahar-Yaz 2003, s. 246-252. MOMUNOV, Emilbek, “Kırgız-İran Madaniy Baylanıştarın Önüktürüü Maseleleri Talkuulandı”, Kabar, http://old.kabar.kg/kyr/analytics/full/8288, (Erişim Tarihi: 16.02.2018). NAGİZADE, Said, “Pervıy Sovmestnıy Kruglıy Spol İslamskoy Respubliki İran i Respubliki Kırgızstan”, Amu Darya, 4, Kış 2000, s. 136-147. ORMUŞEV, Asan, “Egemendüü Kırgız Respublikasının Cakınkı Cana Orto Çıgış Ölkölörü Menen El Aralık Mamilelerinin Önügüşü (XX Kılımdın Ayagı- XXI Kılımdın Başı)”, Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası, Bişkek 2012, (Yayımlanmamış Doktora Tezi). ORMUŞEV, Asan, “Formirovanie i Razvitie Kırgızsko-İranskih Diplomatiçeskih Otnoşeniy”, Nauka i Novıe Tehnologii, 3, Bişkek 2011, s. 164-167. ORMUŞEV, Asan, “Uçastie İrana v Ekonomiçeskom Razvitii Kırgızskoy Respubliki ”, Bilim Cana Tarbiya, 1(10), Bişkek 2009, s. 3-5. ORMUŞEV, Asan, Kırgızstan-İran Mamilelerine 20 Cıl, Kırgız Respublikasının Uluttuk İlimder Akademiyası, Bişkek 2012. SALİEV, Akılbek, Vostoçnıy Vektor Vneşney Politiki Kırgızstana: Aziatsko-Tihookeanskiy Region i Blijnıy Vostok, KRSU Yayınları, Bişkek 2011. TOKTOMUŞEV, Kaynarbek, Vneşnyaya Politika Nezavisimogo Kırgızstana, Sabır Yayınları, Bişkek 2001.