RUSYA’NIN TALİBAN POLİTİKASI

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 442 - 465, 27.12.2023

Ahmad Khan Dawlatyar

Öz

Taliban Hareketi, yaklaşık 30 yıldır Afganistan’daki taraflardan biridir. 11 Eyül terörist saldırılarının ardından devrilen Taliban yönetimi, 15 Ağustos 2021 yılında yeniden Afganistan’a egemen olmuştur. Afganistan’la ilgilenen devletler, Taliban realitesini göz önünde bulundurarak Afganistan politikasını geliştirmektedir. Afganistan’ı yakından takip eden devletlerden biri Rusya Federasyon’udur. Moskova’nın Taliban politikasının öncelikleriyle hedeflerine ulaşmak için izlediği yöntemin ne olup olmadığı Makalenin sorusunu oluşturur. Makalenin varsayımsa Moskova, ABD’nin Taliban yaklaşımını dikkate alarak Taliban politikası izlemektedir. Bununla birlikte Rusya Taliban’la ilişki geliştirse de Taliban üzerinden Afganistan’daki hedeflerine ulaşamayacağını düşünerek bir taraftan Orta Asya’da askeri varlığını güçlendirirken diğer taraftansa Taliban’ı tanımak yerine uluslararası toplumla birlikte hareket etme girişimindedir.

Anahtar Kelimeler

Rusya, ABD, Taliban, DEAŞ, Uluslararası Toplum.

Russia’s Taliban Policy

Öz

The Taliban Movement has been one of the parties in Afghanistan for nearly 30 years. The Taliban administration, which was overthrown after the September 11 terrorist attacks, dominated Afghanistan again on August 15, 2021. States interested in Afghanistan are developing their Afghanistan policy by taking the Taliban reality into consideration. One of the states that follows Afghanistan closely is the Russian Federation. The question of the article is what the priorities of Moscow's Taliban policy are and the method it follows to achieve its goals. As the article assumes, Moscow follows Taliban policy, taking into account the US approach to the Taliban. However, although Russia has developed relations with the Taliban, it believes that it will not be able to achieve its goals in Afghanistan through the Taliban, and on the one hand, it strengthens its military presence in Central Asia, and on the other hand, it attempts to act together with the international community instead of recognizing the Taliban.

Anahtar Kelimeler

Russia, USA, Taliban, DAESH, International Community

Kaynakça

• DAWLATYAR A.H., Türkiye Cumhuriyeti ve Afganistan İslam Cumhuriyetinin Anayasalarında Kuvvetler Ayrılığı İlkesi Üzerinde Karşılaştırmalı bir Analiz, basılmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, 2019.
• DAWLATYAR A.H., Faktür hayi be kudrat rasiden Taliban ve ayındayi Afganistan (Taliban’ın yeniden Afganistan’a neden olan faktürlerle Afganistan’ın geleceği), Bölgesel Araştırmalar Dergisi, sayı 5, Aralık 2021, s. 433-455.
• DAWLATYAR A.H., Uluslararası Toplumun Taliban’dan Talepleri, ANKASAM, https://www.ankasam.org/uluslararasi-toplumun-talibandan-talepleri/, (Erişim Tarihi: 16.09.2023).
• MUHİTTİN D., Teoriden Pratiğe Uluslararası Çatışma, İstanbul, Orion kitabevi, 2022.
• EROL, M.S. ve BAŞARAN D., “Afganistan Merkezli Gelişmelerin Türkiye ve Türk Dünyası Jeopolitiğine Etkileri”, Demokrasi Platformu¸ 10(35), 2021, s. 1-35.
• EROL, M.S. VE KAYA E., “Afganistan Barış Süreci: Küresel ve Bölgesel Aktörler”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi¸ 5(2), 2021, s. 421
• ŞİRAZİ F.H., “متغیرهاییهغرتا م موثرورث م برر ب سیاستیستا س خارجییرجا خ روسیهیوهس ر درر د نفغستا ا (mutagayır hayi muasir ber siyaseti karici Rusya der Afganistan)”, İPSC, https://peace-ipsc.org/fa/متغیرهاییهغرتا م -موثرورث م -برر ب-سیاستیستا س -خارجییرجا خ -روسیهیوهس ر -درر د-اا/, (Erişim Tarihi: 13.09.2023).
• Karimi, Cihangir, Caygahi Afganistan der siyaseti emniyeti Rusya (Rusya’nın Güvenlik Politikasında Afganistan’ın Konumu), Dünya Siyaseti Araştırmaları Dergisi, sayı 2, Yaz 2013, ss. 33-63 s. 36.
• MÜJDE, Vahid, Afganistan ve Panç Sal Hükümeti Taliban (Afganistan ve Beş Yıl Taliban Hükümeti), Ney Yayınevi, Tahran 2003.
• SANDER, O., Siyasi Tarih, Ankara, İmge Kitapevi, 33. baskı, 2020.
• ZAHİR T., Afganistan Der Karn Bist (20. Yüzyılda Afganistan), Tahran, Erfan, 2004.
• “ ویکوهنملقفصرحتا م نلبا ط (Matni Kamil Tavafuk Sulh Miyan Amrika ve Taliban)”, khaama, https://www.khaama.com/persian/archives/69871, (Erişim Tarihi: 17.09.2023).
• “ ریاستیگکونلقطسردتبا؛ جمهورییوهمر ک ج پایتختیگپوهنفغشسردختا، ا (Kabul be dast Taliban suqut kard)”, Euronews, https://parsi.euronews.com/2021/08/16/taliban-enters-afghanistan-presidential-palace-chaos-at-kabul-airport-as-trump-slams-biden, (Erişim Tarihi: 15.09.2023).
• Ziya Shariyar, “ دریگوهنلطسزردبا؛' ر هستا؟ ر (Rabiteyi Taliban ba Rusya; bazi buzurgi diğeri derrah ast)”, BBC, https://www.bbc.com/persian/afghanistan-38438820, (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
• “رابطههطبا ر یگوهنلسزردتبا؟؛' ط (Rabiteyi Taliban ba Rusya; bazi buzurgi diğeri derrah ast)”, BBC, https://www.bbc.com/persian/afghanistan-38438820, (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
• “بهه ب پشتییپوهنلطشسزردتبا میینما کندند ک چ ب (Be çahar delil Rusya az Taliban piştibani mekunad)”, Haşti Subh, https://8am.af/4-reason-russia-support-taliban/, (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
• “ کوهنملطشسحتبا: قومییوملق دهندیکهنلشسردا س ش- ن ”(Nişesti Masko: Taliban hukumeti hamaşumul kaomi-siyasi ra şekil dihad), VOA, https://www.darivoa.com/a/moscow-talks-on-afghanistan-call-for-inclusive-government-in-kabul-kabulov-says/6837459.html, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
• “افغانستاننفغستا ا : استیوهنملقفظضسردختبائ ا ” (Afganistan: İzharati numayındayi Rusya der barayi devleti intikali ihtilafi ba hasti merdum der tanakus ast), BBC, https://www.bbc.com/persian/afghanistan-56123399, (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
• “Why would Russia pay the Taliban to kill U.S. troops?”, Washington Post, https://www.washingtonpost.com/podcasts/post-reports/why-would-russia-pay-the-taliban-to-kill-us-troops/, (Erişim Tarihi: 04.09.2023).
• “روسیهیوهس ر یکچپونملفغطسردتبا؟؛ و ” (Rusya ve Taliban; Maskao der Afganistan der peyi çist), DW, https://l24.im/nbjK, (Erişim Tarihi:04.11.2022).
• “هیاتییتا ه رفتهیکوهنملفعطسزردتبا ا ”(Heyeti az Taliban be daveti Rusya be masko rafta), Ufuk Haber Ajansı, https://ufuqnews.com/archives/181918, (Erişim Tarihi: 11.11.2022).
• “بحراننرحا ب قدرتکونقفغشسردتا؛ یکچوهنملقطدبا؟ ا ه ”(Buhran Afganistan; Vakunişi kudrathai kelidi mantika va Taliban çi bud), BBC, https://www.bbc.com/persian/afghanistan-58268582, (Erişim Tarihi: 11.11.2022).
• “روسیهیوهس ر گوهنلفسزرتبا مییومسرخجتا کندند ه ک ط ”(Rusya Taliban ra az fihristi gruhayi teröristi hariç mekunad), VOA, https://www.darivoa.com/a/putin-says-russia-is-mulling-excluding-taliban-from-list-of-extremist-groups/6281485.html, (Erişim Tarihi: 11.11.2022).
• “لاوروفوفرا ل : کردیکوهنملقطسردحتبا ر ”(Lavrov: Rusya ba hükümeti Taliban revabit berkarar kard), IRNA, https://l24.im/aNHO, (Erişim Tarihi: 04.01.2022).
• “روسیهیوهس ر : بهیهنملطشسرختبا استیونملعسردجتا ط ب ”(Rusya: be rasmiyet şunahtan Taliban be taor amali der ciryan ast), Tasnim Haber Ajansı, https://l24.im/FnxOEQ, (Erişim Tarihi: 11.11.2022).
• “روسیهیوهس ر گذاشتیگهنملطشسرذختبا ب ”(Rusya berai be rasmiyet şunhtan Taliban şart guzaşt), İktisat Dünyası, https://l24.im/BErt, (Erişim Tarihi: 11.01.2022).
• “ رسمیتیگکوهنملفطسردختبا ت آنهاهنختاآ ش ”, Sputnik, https://sputnik.af/20230315/ سلیمیم ردنن فارتخانهه ا هه وهر البانن دونون هه سمیتیمست ت ر ب ب ک ط ب س - - - - - - - - - - گ ه اختنن هنا ش ن - - آ 1404920414049204.html, (Erişim Tarihi: 17.09.2023).
• “مخالفتلفختا م افغانستانیکپوهنمقفغعطشسردتباآ چ ”(Muhalifet Çin ve Rusya be kataname peşnihadi amrika der barayi mekanizm kumak be Afganistan), BBC, https://www.bbc.com/persian/afghanistan-59742005, (Erişim Tarihi: 11.11.2022).
• “ فرمتیگکهنمفشردتا ب کوهنمفغشسردتبا م ”, Sputnik, https://sputnik.af/20221116/ یانیهیه شترکک کرت رر رمتمرت شاورهوه کوس م د م ف ک ب - - - - - - - - م ش بارهه ا د - - ر 1273499112734991.html, (Erişim Tarihi: 15.09.2023).
• “پوتینیونت پ : روهوه هستندیوهنملقفغطسردختبا ه گ ”(Putin: Gruhayi teröristi der Afganistan hatari bilkuva berayi mantika hastand), Afintl, https://www.afintl.com/202210264502, (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• “ کردهیکوهنملقعطشسردجتباآ،: د استست ا ”(Debiri şurayi emniyeti Rusya: Amerika Taliban, El-Kaide ve DEAŞ ra icat kardaast), İndependent, https://l24.im/dWa9hX, (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• “ کمکیگکوهنملقفغعشسردختبا: ک کنندیکند م ”(Kabulov: Amerika ve İngliz be takviyeyi şahayi Afganistani troristan DEAŞ kumak mekunad), Sputnik, https://l24.im/z3wN9i, (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• “ براییکوهنملفغعشسزردختبا،: ه استهنقطستا م ”(Huşdari sazman kışverhayi muştarakül manafi: vahamati Afganistan tehdidi berayi mantika ast), IRNA, https://l24.im/ZgdqU, (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• “ دربارهیکوهمشسردتبا نخواهندکوهنلفغطضسردخحتبا؛: ی ن داشتشتا د ”(Nişset meşvereti masko derbare Afganistan; kabulov: Taliban huzur nahatdaşt), Etilaatroz, https://l24.im/bsH, (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• “ شدیگکپنمعشسزردجتبا ر ”(Razmayişi sazman Peyman amniyeti cemi der Tacikistan bergüzarşud), IRNA, https://l24.im/GPlNX, (Erişim Tarihi: 09.11.2022).
• “ ازیوهمشزردحبا د ۵ ۰ تحویلیوهنلقفغسردحتبا م استهشسدتا د ”(Der hudud du mah beş az 550 milyon dolar be Afganistan tahvil dadaşud), BBC, https://www.bbc.com/persian/articles/cnewkexz0xmo, (Erişim Tarihi: 08.11.2022).
• “راهبردهردبا ر افغانستانیوهنلقفغسردتبا ر ”(Rahburdi Rusya Der Kibal Afganitan), Dış İlişkiler Stratejik Konseyi, https://l24.im/UTM, (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
• “ هستیمیکوهنملفطسزرذدختباآ: ر ”(Rusya: Amada mizbani az muzakirat Taliban ba muhalifan an hastem), Ufuk Haber Ajansı, https://ufuqnews.com/archives/195026, (Erişim Tarihi: 15.11.2022).
• “ مسکوکومسرتا ف (Farmat Maskov)”, negaahno, https://negaahno.com/afghanistan/73674-qocjyi/, (Erişim Tarihi: 16.09.2023).
• “ یانیهیهنا دریکوهنملظشسردجثتا: م ب یونلقفغسرتبا ا استست ا ”(Beyaniye muştarak nişest masko: icat tasisat nizami kişverhayi salis der Afgnistan gayri kabil kabul ast), Afintl, https://www.afintl.com/202211172020, (Erişim Tarihi: 17.11.2022).
• “همکارییکمرا ه یوهنردبا اا "ترویکاییکورا ت " افغانستاننفغطسرتبا م ”(Hamkari İran ve Hindistan Troyka’yı murtabit ba Afganistan), Sputnik, https://l24.im/FpLQix, (Erişim Tarihi: 12.11.2022).
• “ن «» درکپومفشسردختبا مییگنمزربا شودود ش ک ”, AA, https://www.aa.com.tr/fa/ نشستنفغشست رمتمرت سکوکو رر واخرور پتامبرپمر رر ازانن د د ف ا ک س ا م - - - - - - - - گزارگزر یی ود/ م ر - - ش ب 29928222992822, (Erişim Tarihi: 15.09.2023).
• “ یگونمفعسردحبائ؛ د یوهنملفطشسردخحبا؟ آ ”, iswnews, https://iswnews.com/102259/ یداریر حمدمد سعودوعسد ا رگئیی یا م ا س د م - - - - - - ب آ /, (Erişim Tarihi: 15.09.2023).
• “ مجددیگوهملقسردجتبا س افغانستاننلفغسردتبا ط ”(Siyaseti Rusya der kibal kudrat giri mucaddad Taliban der Afganistan), Uluslararası Barış Çalışmaları Merkezi, https://l24.im/h4sCmLw, (Erişim Tarihi: 04.01.2022).
• “ مجددیگوهملقسردجتبا س افغانستاننلفغسردتبا ط ”(Siyaseti Rusya der kibal kudrat giri mucaddad Taliban der Afganistan), Uluslararası Barış Çalışmaları Merkezi, https://l24.im/h4sCmLw, (Erişim Tarihi: 04.11.2022).
• “پایانینا پ افغانستانیکوهنمفغشسزردجتبا، ر ”(Payan razmayiş muştarak Rusya, Özbekistan ve Tacikistan der marz Afganistan), AA, https://l24.im/uVzyBTk, (Erişim Tarihi: 12.11.2022).
• “روسیهیوهس ر ململ یهنملقفشسزردحباآ حو ن ”, (Rusya hamlu nakli silah be asiyayi miyane ra Afzayiş dada), AA, https://l24.im/gOKC, (Erişim Tarihi: 12.11.2022).
• “ دریپنمعشسزردجتا ر شدیگکنشسزردجتبا ت ”, IRNA, https://www.irna.ir/news/84922075/ زمایشیمش ازمانن یمانین منیتینمت معیی رر ر د ا ج پ س - - - - - - جیکستانیکن شدد ش ا ب- - ت, (Erişim Tarihi: 16.09.2023).