SOVYET TÜRKOLOJİSİ’NDE “TÜRK DİLLİ” MESELESİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 1, 58 - 68, 30.06.2019

Osman Yorulmaz

Öz

Türkoloji çalışmaları denince ilk akla gelen ülkelerden biri kuşkusuz Rusya’dır. Tarihi Çarlık dönemine kadar giden bu ülkedeki Türk tarihiyle ilgili çalışmalar, Sovyetler döneminde hız kazanmış, Türkolojinin hemen her sahasında pek çok çalışma yapılmıştır. Ancak Sovyet dönemi Türkoloji çalışmalarında tarihi gerçeklere aykırı olarak “tarih yazımı” yerine “tarih yapımı” bir anlayışın benimsendiği ve Türk halkları tarihinde etkileri günümüze kadar gelen tahribatlar yapıldığı görülmektedir. Sovyet Türkolojisi’ndeki suni tarih yazımına dair pek çok örnek vermek mümkündür, ancak bunlar arasından bu çalışmada konu edilen Türk halklarının kökenlerine dair geliştirilen yaklaşım, Türklük sahasındaki etkileri bakımından diğerlerinden çok daha önemlidir. Türklüğü tehdit olarak gören Sovyet yönetimi, Sovyet rejiminin kurulmasını müteakip Sovyet coğrafyasından Türklüğü silip atacak kapsamlı çalışmalar başlatmıştır. Ana hedef olarak soy birliğinin ifadesi olan “Türk” kavramı seçilmiş, “Türk” kavramı üzerinde yapılan tahribat ve “Türk dilli” şeklinde literatüre sokulan yeni bir kavramla Türk halkları arasında soy birliği ortadan kaldırılmaya ve taşıdıkları isimler üzerinden Türk dilli ayrı etnik yapılar üretilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sovyet Türkolojisi, Tarih yazımı, Türk, Türk Dilli, Türkistan

Kaynakça

• Burada sözü edilen Özbek, Kırgız ve Türkmen tarihleri yazımına birer örnek olarak bkz. İstoriya Kirgizskoy SSR, I-II, Frunze 1984-86; İstoriya Uzbekskoy SSR, I-II, Taşkent 1967-68; İstoriya Turkmenskoy SSR, I-II, Aşgabat 195