BİR AĞIT NEYE MUKTEDİRDİR?(Zegeriye Ağıdı Örneği)

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 72 - 83, 20.05.2020

Daimi Cengiz

Öz

Sözlü edebi numuneler bize sosyal tarih, antropoloji, etnografya, folklor ve müzikoloji gibi sosyal disiplin alanlarında önemli veriler sunmaktadır. Bu veriler yazılı tarihe ciddi katkıdır. Örnek olarak incelediğimiz Zegeriye ağıtı da bir asır önce devletin otoritesinin henüz olmadığı zamanın bir kesitinde (1917-1924), Dersim (Tunceli)’in Kutuderesi mevkiinde olan aşiret kavgaları ve silahlı baskını konu edinmektedir. Dersim’in aşiret toplumunun örf, adet, töre, inanç, gelenek ve göreneklerini ağıt formatı içinde bize sunmaktadır. Aynı zamanda bu ağıt yakıldığı dönemde Dersim aşiret toplumuna önemli mesajlar vermiştir. Ağıt barışa vurgu yapan dizeleriyle silahların karşısında ne derece muktedir olduğunu tüm topluma göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Ağıt, Zegeriye Ağıdı, Tunceli Ağıtları, Dersim Ağıtları

Kaynakça

• Assman, Jan (2001), Kültürel Bellek, Çev: A. Tekin, Ayrıntı Yayınları, Ankara Avcı, A. Haydar (1995), Ağıt geleneği ve ağıt, Follor Edebiyat, sayı 4, Ankara Başgöz, İlhan (1986), Folklor Yazıları, Adam Yayınları, İstanbul …………… (2004), Ağıt, sosyal Tarih ve Etnoğrafya, Yay. Hz: M. Oral Oğuz, Tuba Saltık Özkan, Somut olmayan kültürel mirasın müzelenmesi Sem. Bildirileri, Gazi Üni, THM Araştırma ve Uygulama Merkezi yayını, Ankara Boratav, P. Naili (1973), 100 Soruda Türk Folkloru, Gerçek Yayınevi, İstanbul Cengiz, Daimi (2010), Dizeleri ile Tarihe Tanık Dersim Şairi Sey Qaji, Horasan Yayınları, İstanbul Conneton, Paul (1991), Toplumlar nasıl anımsar, Çev: A. Şenel, Ayrıntı Yayınları, İstanbul Eliade, Mircea (2006), Sözlü Edebiyat, Varlık Dergisi, Mart 1182-68-73 Endez, İbrahim Ethem (2001), Barak Türkmenleri, Alleben sayı17, Gaziantep Gülensoy, Tuncer (2002), Manas Destanı Türkiye Türkçesiyle, Akçağ Yayınları, Ankara Kaya, Dursun (2004), Anonim Halk Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara ………………(1999), Anonim Halk Şiiri, Akçağ Yayınları, Ankara Laglan, Lord (2005), Tarih ve Mit, Halkbilimde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Geleneksel Yayınları, Ankara Mahmut, Kaşgarlı (1992), Divan-ı Lügatüt Türk, Çev: Besim Atalay, Ankara Oğuz, Özkan/Tuba Saltık (2007), THBMER Yayını, İstanbul Örnek, S. Veyis (1977), Türk Halk Bilimi, İş Bankası Yayınları, Ankara Şenel, Süleyman(1988), Ağlama. İslam Ansiklopedisi içinde, C.1., 67, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul. Uludağ, S., (1988). Ağıt, İslam Ansiklopedisi içinde, C.1., 67, Türk Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul. Yıldırım, Dursun (1998?), Türk Bitiği, Akçağ Yayınları,Ankara Yıldırım, Mehmet (2007), Kadınlarımız, Ağıtlarımız: Ohi Baskını ve Zegeriye Ağıtı, Munzur Dergisi, Sayı: 27-28, ss. 81-89, Ankara. Yıldız, Harun (2007), Alevi geleneğinde ölüm ve ölüm sonrası tören ve ritüeller, H. Bektaş Araştırma Dergisi, Ankara Web 1: https//www.antoloji.com (erişim 30.04.2020).