ÖĞRETMENLERİN KAPSAYICI İŞLEVİNİN ÖĞRENME İLİŞKİLERİ BAĞLAMINDA NİTEL YÖNTEMLE ARAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 4, 1486 - 1514, 31.12.2021

M.can Hasateş Özden Bademci Neslihan Zabcı

Öz

Alanyazında öğretmenlerle ilgili çalışmaların daha çok öğretmenlerin mesleki algı ve doyumları ile öğretmenlik mesleğinde fark yaratılması gibi konulara odaklandığı görülmektedir. Öğretmen-öğrenci ilişkileri, öğrencilerin sosyal duygusal ihtiyaçları karşısında öğretmenlerin kapsayıcı işlevi hakkındaki araştırmaların ise Türkiye’de sınırlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmanın amacı öğretmenin kapsayıcı işlevinin öğretmen- öğrenci ilişkisi bağlamında ve öğretmenin bakış açısıyla ele alınmasıdır. Araştırmanın katılımcılarını İstanbul’un farklı bölgelerinde yaşayan eğitimin çeşitli kademelerinden 11 öğretmen oluşturmaktadır. Öğretmenler ile yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Öğretmenlerin söylemlerinin analizi tema analizi ve yorumlayıcı fenomenolojik analiz yöntemleriyle yapılmıştır. Analizler sonucunda “öğretmen- öğrenci ilişkileri”, “öğretmenin kaynakları” ve öğretmenin kapsanma ihtiyacı” ana temalarına ulaşılmıştır. “Sınıf içinde/dışında öğretmen- öğrenci ilişkisi”, “otantisiteye karşı öğretmen tipolojisi”, “duyguların kapsanma(ma)sı”, “öğretmenin rol ve işlevleri”, öğrenmeye etki eden duygusal faktörlere sınıf dışında çözüm arama”, “kaynak olarak çocuklar”, “ekip çalışması”, “takdir edilme”, “aktif katılım”, “veli ile ilişkiler”, “duygusal yük (okul dışına taşan duygular: sindirme ihtiyacı)”, “mesleğe hazır oluş” , “daha fazla psikoloji ve hizmet içi eğitim” ve “dinlenilmenin terapötik ve motive edici etkisi” alt temalarına ulaşılmıştır. Öğretmenlerin öğrencileri ile akademik performansa dayalı ilişki kurdukları, öğrencileri ile ilişkilerinin sınıf içinde ve dışında farklılaştığı, öğrencilerin sosyal-duygusal ihtiyaçlarının öğretmen- öğrenci ilişkisinin dışında tutulduğu, öğrenciye karşı empatik yaklaşımın bir risk olarak değerlendirildiği, öğretmenlerin kendilerinin ve öğrencilerinin sosyal-duygusal ihtiyaçlarına farkındalıklarının sınırlı olduğu anlaşılmıştır. Araştırmanın bulguları öğretmenlerin öğrencilerini kapsayabilmeleri için öncelikle kendilerinin kapsanması ihtiyacını ortaya koymaktadır. Akademik başarıya odaklı bir öğretmen-öğrenci ilişkisinin kendi sosyal ve duygusal gereksinimleri kapsanmayan öğretmenlerin, kendilerini bilinç-dışı koruma stratejisi olarak düşünülebilir. Çalışma ayrıca, klinik psikoloji ve eğitim psikolojisi alt alanlarının kesişim noktalarına işaret etmesinin yanı sıra klinik psikolojinin sadece birey odaklı araştırmalar ve/veya müdahalelerde değil, eğitim ve okul gibi toplum temelli çalışmalar içerisindeki önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen-öğrenci ilişkisi, kapsayıcı işlev, öğretmenlerin kapsayıcı işlevi, öğrenmede sosyal-duygusal ihtiyaçlar.

RESEARCH OF TEACHERS’ CONTAINING FUNCTION IN THE CONTEXT OF LEARNING RELATIONS WITH THE QUALITATIVE METHOD

Öz

In the literature, it is seen that the studies about teachers mostly focus on issues such as teachers' professional perception and satisfaction and making a difference in the teaching profession. It is understood that researches on teacher-student relations and the containing function of teachers against students' social emotional needs is limited in Turkey. This study was carried out in order to understand the dynamics of learning relationships by exploring the containing function of teachers in the context of teacher-student relationship. The in-depth interview technique was conducted with the participants of the research consist of eleven teachers living in different parts of Istanbul, Turkey. Discourses of the teachers were analyzed using thematic analysis and interpretive phenomenological analysis methods. As a result of the analysis, it was reached these main themes: “teacher-student relations”, “teacher’s resources” and “the socio-emotional and contained needs of the teacher”. In addition, it was reached sub-themes: “teacher- student relationship inside and outside the classroom”, “authenticity vice versa teacher typology”, “containing and not containing the emotions”, “teacher’s role and functions”, “searching a solution outside the classroom for the emotional factors that affect learning”, “children as a resource”, “team work”, “to be appreciated”, “participation actively”, “relationships with childrens’ parents”, “emotional labor (emotional pressure and a need for emotion processing)”, “being ready for (teaching) occupation”, “more psychology, in-service training and the motivational and therepeutic effects of being listened”. It was found that teachers focus on academic performance within the scope of their perceived roles and responsibilities and they have different experiences of establishing relationships within and outside the classroom. In addition, they believe that social-emotional needs should be excluded from the teacher-student relationship in general and they do not care about the social-emotional needs of themselves and their students, considering empathy as a risk. It was also understood that teachers need to be contained in the system, especially by the school and family in order to contain their students. The study also points out the intersection points of clinical psychology and educational psychology sub-fields, as well as reveals the importance of clinical psychology not only in individual-oriented research and/or interventions, but also in community-based studies such as education and school.

Anahtar Kelimeler

teacher-student relationship, containing function, teachers’ containing functions, social-emotional needs in learning

Kaynakça

• Arslan, D. & Aytaç, A. (2010). Development of Attitude Scale about the Lesson of the Teaching of Primary Reading and Writing. Elementary Education Online, 9(3), 841-850.
• Avis, M. (2005). Is There an Epistemology for Qualitative Research? Qualitative Research in Health Care. Immy Holloway. (Ed.), Berkshire: Open University Press.
• Bevan, W. (1981). On coming of age among the professions. School Psychology Review, X(2), 127–137.
• Bion, W. R. (1962). Learning from Experience. London: Heinemann. (Reprinted London: Karnac, 1984).
• Bion, W. R. (1967). A theory of thinking In W. R. Bion (ed.) Second Thoughts: Selected Papers on Psychoanalysis. Londra: Heinemann.
• Bogdan, R. C. ve Biklen, S. K. (2003). Qualitative research for education: an introduction to theories and methods (4. Baskı). New York: Pearson Education.
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss (1. Baskı). Londra: Hogarth Press and The Institute of Psychoanalysis.
• Braun, V. & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative Research in Psychology, 3, 77-101.
• Broom, C., & Murphy, S. (2015). Social studies from a holistic perspective: A theoretical and practical discussion. The Online Journal of New Horizons in Education, 5(1), 109–119.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. ve Kılıç, E. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Caputi, M., Lecce, S., ve Pagnin, A. (2017). The role of mother-child and teacher-child relationship on academic achievement. European Journal of Developmental Psychology, 14(2), 141-158
• Cavanaugh, B. (2016). Trauma-Informed classrooms and schools. Beyond Behavior, 25(2), 41-46.
• Colley, D. (2017). Emotional Development and Missed Early Experiences: The Nurture Group Approach. David Colley & Paul Cooper (Ed.), Attachment and emotional development in the classroom (s. 117-137). Londra: Jessica Kingsley.
• Colley, D., Cooper, P. (2017). Models of Emotional Development. David Colley & Paul Cooper (Ed.), Attachment and emotional development in the classroom (s. 21-37). Londra: Jessica Kingsley.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: planning, conducting, and evaluating quantitative and, qualitative research. Upper Saddle Creek, NJ: Pearson Education.
• Çetin, A. ve Ünsal, S. (2020). Öğretmen algılarına göre fark oluşturan öğretmen. İnsan ve Toplum Dergisi. Doi. 10.12658/M0331.
• Dale, D., James, C. (2013). The importance of affective containment during unwelcome educational change: The curious incident of the deer hut fire. Educational Management Administration & Leadership,1-15.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde araştırma yöntem ve metotlarına giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Elliott, R., Fischer, C. T., & Rennie, D. L. (1999). Evolving guidelines for publication of qualitative research studies in psychology and related fields. British journal of clinical psychology, 38(3), 215-229.
• Emanuel, L. (2012). Holding on; Being Held; Letting Go: The relevance of Bion’s thinking for psychoanalytic work with parents, infants and children under five. Journal of Child Psychotherapy, 38(3), 268-283.
• Erikson, E. H. (1964). Childhood and society. New York: Norton.
• Erten, Y. (2019). Merak ve Öğrenme. Dürrin Tunç (Ed.), Psikanaliz defterleri 3 çocuk ve ergen çalışmaları öğrenme ve bilinçdışı (s. 81-93). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Feldmen, S. (2015). Against Authenticity: Why You Shouldn’t Be Yourself. London: Lexington Books.
• Froiland, J., M., Worrell, F., C. ve Oh, H. (2018). Teacher- student relationships, psychological need satisfaction, and happiness among diverse students. Psychology in the Schools. 56(5), 865-870.
• Geddes, H. (2006). Attachment in the classroom: The links between children’s early experience, emotional well-being, and performance in school. London, England: Worth.
• Göker, S. ve Gündüz, Y. (2017). Dünya ölçeğinde öğretmenlerin saygınlık statüsü ve özlük hakları. Millî Eğitim, 213, 177-196.
• Gömleksiz, M.N. (2013). Sınıf Öğretmeni adaylarının İlkokuma ve Yazma Öğretimi Dersine ilişkin tutumlarının değerlendirilmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(3), 197-211.
• Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık. Hallam, S. (2009). An evaluation of the social and emotional aspects of learning programme: promoting positive behaviour, effective learning and well-being in primary school children. Oxford Review Education, 35(3), 313-330.
• Josephs, L., Warach, B., Goldin, K. L., Jonason, P. K., Gorman, B. S., Masroor, S., Lebron, N. (2019). Be yourself: Authenticity as a long-term mating strategy. Personality and Individiual Differences, 143, 118-127.
• Kara, H. ve Pickering, L. (2017). New directions in qualitative research ethics. International Journal of Social Research Methodology, (20)3, 239-241.
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (24. baskı). Ankara: Nobel Yayınevi
• Kartal, H. (2018). Sınıf Öğretmeni adaylarının okuma-yazma öğretimine yönelik tutumlarını etkileyen unsurlar. Kastamonu Educational Journal, 26(2), 509-521.
• Koç, E. S. (2014). Sınıf öğretmeni adaylarının öğretmen ve öğretmenlik mesleği kavramlarına ilişkin metaforik algıları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1), 47- 72.
• Mevzuat Bilgisi Sistemi (MBS) (1973), 1739 Sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu, 5101-5113, [Online] Mevcut: <https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf>, [Erişim tarihi: 02.09.2020].
• Morrow, S. L. (2005). Quality and trustworthiness in qualitative research in counseling psychology. Journal of counseling psychology, 52(2), 250.
• Parker, R., Rose, J., Gilbert, L. (2016). Attachment aware schools: An alternative to the Behaviourist Paradigm. H.E. Less & N. Noddings (Ed.), the palgrave international handbook of alternative education (s. 463-484). Londra: Palgrave.
• Patrick, H., Ryan, A. M. ve Kaplan, A. (2007). Early adolescents’ perceptions of the classroom social environment, motivational beliefs, and engagement. Journal of Educational Psychology, 99, 83–98. https://doi.org/10.1037/0022!0663.99.1.83
• Perdue, N. H., Manzeske, D. P., ve Estell, D. B. (2009). Early predictors of school engagement: Exploring the role of peer relationships. Psychology in the Schools, 46, 1084–1097. doi: http://dx.doi.org/10.1002/pits.20446
• Pietkiewicz, I., & Smith, J. A. (2014). A practical guide to using interpretative phenomenological analysis in qualitative research psychology. Psychological Journal, 20(1), 7-14.
• Quinodoz, J., M. (2004). Freud’u okumak (G. Küey ve N. İğdem, Çev.) İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Reid, A., Brown, J. M., Smith, J. M., Cope, A. C. ve Jamieson, S. (2018). Ethical dilemmas and reflexivity in qualitative research. Perspectives on Medical Education, 7, 69-75.
• Reinstein, D. K. (2006). To hold and be held: The therapeutic school as a holding environment. New York, NY: Routledge.
• Riley, P. (2011). Teacher-student relationship: A practical guide for teachers, teacher educators and school leaders. London, England: Routledge.
• Rose, J., Mcguire-Snieckus, R., Wood, F., Vatmanides, O. (2016). Impact evaluation of the Attachment Aware Schools Project for BUNES and Stoke on Trent Virtual Schools: Phase:1 Pilot Study- Combined Summary Report (Yayımlanmamış Yüksek Lisans/Doktora Tezi). Bath: Institute for Education, Bath Spa University.
• Roulston, K. (2001). Data analysis and theorizing as ideology. Qualitative Research, 1, 279-302.
• Sağdıç, M. (2020). Türkiye’de öğretmen yetiştirmenin genel kültür meselesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 1-15.
• Sakiz, G., Pape, S. J., & Hoy, A. W. (2012). Does perceived teacher affective support matter for middle school students in mathematics classrooms? Journal of School Psychology, 50(2), 235-255.
• Shaver, P. R. & Mikulincer, M. (2002). Attachment-related psychodynamics. Attachment and human development 4. Baskı, (s. 133-161).
• Silva, C. N. (2008, July). Catherine Marshall & Gretchen B. Rossman (2006). Designing Qualitative Research. In Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research, (9)3.
• Silverman, D. (2011) A Very Short, Fairly Interesting, Reasonably Cheap Book about Qualitative Research (2. Baskı). Londra: Sage.
• Silverman, D. (2016). Introducing Qualitative Research. Qualitative Research. Londra: Sage Publications.
• Smith, J. A. (2004). Reflecting on the development of interpretative phenomenological analysis and its contribution to qualitative research in psychology. Qualitative research in psychology, 1(1), 39-54.
• Smith, J. A. (2011). Evaluating the contribution of interpretative phenomenological analysis. Health psychology review, 5(1), 9-27.
• Smith, J. A., & Osborn, M. (2004). Interpretative phenomenological analysis. Doing social psychology research, 229-254.
• Stenbacka, C. (2001). Qualitative research requires quality concepts of its own. Management decision, 39(7), 551-556
• Storey, L. (2007). Doing interpretative phenomenological analysis. Analysing qualitative data in psychology, 51-64.
• Sudhakar, K ve Dayakara V. (2017). A study on attitude of teachers towards teaching profession. The International Journal of Indian Psychology, 4(3), 130-134.
• Sund, L., Quennerstedt, M. ve Öhman, M. (2019). The embodied social studies classroom- Repositioning the body in the social sciences in school. Cogent Education, 6(1), 1-21.
• Sutton, R. E. (2000, Nisan). The emotional experiences of teachers. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, New Orleans, LA.
• Sutton, R. E., & Wheatley, K. F. (2003). Teachers' Emotions and Teaching: A Review of the Literature and Directions for Future Research. Educational Psychology Review, 15(4), 327–358. https://doi.org/10.1023/A:1026131715856
• Şahin, A (2019). Öğrenme Üzerine Psikanalitik Bir Açılım. Alper Şahin (Ed.), Psikanaliz Defterleri 3, Çocuk ve Ergen Çalışmaları (s. 127-141). İstanbul: YKY.
• Taylor, C. (1985). Self interpreting animals. Philosophical Papers 1: Human agency and language (s. 45-76). Cambridge: Cambridge University Press.
• Twemlow, S. W., Fonagy, P., & Sacco, F. C. (2002). Feeling safe in school. Smith College Studies in Social Work, 72(2), 303–326.
• Winnicot, D. (1974). Playing and reality. Harmondsworth: Pelican Books.
• Woolf, A. M. (2012). Social and emotional aspects of learning: teaching and learning or playing becoming? Pastoral Care in Education, 31(1), 28-42.
• Yıldırım A. ve Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, N. & Demirtaş, Z. (2008). Öğrenci görüşlerine dayalı Sınıf Öğretmenliği Bölümü İlk Okuma ve Yazma Öğretimi Dersine ilişkin bir öneri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(3), 681-695.
• Yıldız, A. (2013). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin dönüşümü: İdealist öğretmenden sınava hazırlayıcı teknisyen öğretmene. Eleştirel Pedagoji Dergisi, 5(27), 43-50.
• Youell, B. (2006). The learning relationship: Psychoanalytic thinking in education. Londra: Karnac Books, The Tavistock Clinic Series.
• Youell, B. (2009). Families and Schools. The learning relationship. Londra: Karnac Books.
• Youell, B. (2017). A Psychoanalytic Understanding of Change and Transition in Education. David Colley & Paul Cooper (Ed.), Attachment and emotional development in the classroom (s. 165-176). Londra: Jessica Kingsley.
• YÖK (2018). Eğitim Fakültesi Öğretmen Yetiştirme Lisans Programları.https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari adresinden ulaşılmıştır.
• Zabcı, N., Erol, E., Şimşek, Ö. F. (2018). Ebeveyn çocuk kapsayıcı işlev ölçeği geliştirme. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 8(51), 190-212.