COVİD-19 PANDEMİ DÖNEMİNİN KİŞİLİK BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERDEKİ OLASI ETKİLERİNE DAİR BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 264 - 284, 28.02.2022

Dilara Çaresiz Haydeh Faraji

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1053922

Öz

Bireyin kendine özgü düşünme, hissetme, algılama ve/veya başkalarıyla ilişki kurma biçimini kapsayan kişiliği çoğu durumda sorunlu, zararlı, işlevsiz ve hatta yıkıcı bir hal aldığında bu durum kişilik bozukluğu olarak adlandırılmaktadır. Toplumdaki bireylerin tahminen %6-10'u gibi önemli bir oranında kişilik bozukluğu vardır. Kişilik bozukluğu eşlik eden Eksen I psikopatolojisinin varlığında söz konusu psikopatolojinin gidişatını olumsuz yönde etkilediği gibi, eşlik eden bir ikincil psikopatoloji olmasa dahi bireyin yaşamını olumsuz etkilemekte ve güçleştirmektedir. Ülkemizde Koronavirüs vakası ilk olarak 11 Mart 2020 tarihinde İstanbul Çapa Tıp Fakültesi’nde görülmüştür ve Covid-19 salgın hastalık süreci halen devam etmektedir. Dünyaya ölümcül bir şekilde yayılan salgın hastalıkların, insanlar ve insan psikolojisi üzerinde ciddi etkileri olmaktadır. Koronavirüs gibi milyonlarca kişinin ölümüne sebep olan bir hastalık sürecinde tehlikeli bir durumun varlığı, sosyal izolasyona maruz kalmak insanları çok boyutlu bir biçimde etkilemiştir. İnsanların hem bireysel hem toplumsal bağları zarar görmüş olmakla birlikte; insanlar, ekonomik, sosyal, iş yaşantıları bakımından da bugüne kadar alışkın olmadıkları bir düzene geçiş yapmışlardır. Pandemi döneminin genel itibariyle insanlık üzerinde olumsuz ruhsal etkileri olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda hâlihazırda günlük yaşamlarında çeşitli güçlükler yaşayan kişilik bozukluğu hastalarının bu dönemde daha fazla zorluk yaşadığı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı Covid-19 Pandemi döneminin kişilik bozuklukları üzerindeki etkileri hakkında literatürdeki çalışmaların incelenmesiyle bir değerlendirme yapmaktır. Çalışman sonucunda, herhangi bir ruhsağlığı bozukluğu olmayan bireyler dahil tüm insanlar üzerinde önemli ölçüde zorlayıcı etkileri olan Covid-19 pandemisinin kişilik bozukluğu olan bireyler için çok daha zorlayıcı olabildiği ve günlük işlevselliklerini, özellikle de sosyal işlevselliklerini olumsuz yönde etkilediği görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

covid-19, pandemi, kişilik bozuklukları

AN ASSESSMENT OF THE POSSIBLE EFFECTS OF THE COVID-19 PANDEMIC PERIOD ON INDIVIDUALS WITH PERSONALITY DISORDER

Öz

When the personality of the individual, which includes the way of thinking, feeling, perceiving and/or relating to others, becomes problematic, harmful, dysfunctional and even destructive in most cases, this situation is called personality disorder. An estimated 6-10% of individuals in the society have personality disorders. In the presence of accompanying Axis I psychopathology, personality disorder affects the course of the psychopathology negatively, and even if there is no accompanying secondary psychopathology, it negatively affects and complicates the life of the individual. The coronavirus case in our country was first seen on March 11, 2020 at Istanbul Capa Medical Faculty, and the Covid-19 epidemic disease process still continues. Epidemics that spread to the world in such a deadly way have serious effects on people and human psychology. The existence of a dangerous situation in a disease process such as the coronavirus that caused the death of millions of people, exposure to social isolation has affected people in a multidimensional way. Although both individual and social ties of people have been damaged; people have transitioned to an order that they are not accustomed to until today in terms of their economic, social and business life. It is seen that the pandemic period has negative psychological effects on humanity in general. In this direction, it is thought that personality disorder patients who are currently experiencing various difficulties in their daily lives experience more difficulties in this period. The aim of this study is to make an evaluation by examining the studies in the literature about the effects of the Covid-19 pandemic period on personality disorders. As a result of the study, it has been seen that the Covid-19 pandemic, which has significant compelling effects on all people, including individuals without any mental health disorder, can be much more challenging for individuals with personality disorders and negatively affects their daily functioning, especially social functionality.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, pandemic, personality disorders

Kaynakça

• Afacan, E. & Avcı, N. (2020). Koronavirüs (Covid-19) örneği üzerinden salgın hastalıklara sosyolojik bir bakış. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 1-14.
• Akthar, S. (2017). Acının Kaynakları: Korku, açgözlülük, suçluluk, kandırma, ihanet ve intikam. 2. Baskı.<İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Alioğulları, A. (2021). Covid-19 virüs salgını sırasında yetişkin bireylerde sağlık anksiyetesi, ölüm anksiyetesinin yaş ve cinsiyete göre incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Gelişim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
• Álvaro, F., Navarro, S., Palma, C., Farrıols, N., Alıaga, F., Solves, L., & Rıera, A. (2020). Clinical course and predictors in patients with borderline personality disorder during the COVID-19 outbreak: a 2.5-month naturalistic exploratory study in Spain. Psychiatry research, 292, 113-306.
• Amerikan Psikiyatri Birliği (2013). Ruhsalbozuklukların tanısal ve Sayımsal el kitabı, beşinci baskı (DSM-5), Çeviri: Köroğlu, E., Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Arkar, H. (2008). Cloninger'in mizaç ve karakter boyutları ile kişilik bozuklukları arasındaki ilişki. Klinik Psikiyatri Dergisi, 11(3), 115-124.
• Aykut, S., & Aykut, S. S. (2020). Covid-19 pandemisi ve travma sonrası stres bozukluğu temelinde sosyal hizmetin önemi. Toplumsal Politika Dergisi, 1(1), 56-66.
• Bingöl, M. (2020). Katillerin katili: Salgın hastalıklar. Kadim Akademi SBD, 4(1), 101-105.
• Bozkurt, Y., Zeybek, Z., & Aşkın, R. (2020). Covid-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), 304-318.
• Can, E. (2020). Coronavirüs (Covid-19) pandemisi ve pedagojik yansımaları: Türkiye’de açık ve uzaktan eğitim uygulamaları. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 6(2), 11-53.
• Çetin, C., & Anuk, Ö. (2020). COVID-19 pandemi sürecinde yalnızlık ve psikolojik dayanıklılık: Bir kamu üniversitesi öğrencileri örneklemi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 170-189.
• Çiçek, B., & Almalı, V. (2020). COVID-19 Pandemisi sürecinde kaygı öz-yeterlilik ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişki: Özel sektör ve kamu çalışanları karşılaştırması. Electronic Turkish Studies, 15(4), 241-260.
• Değirmenci, B. (2020). Covid-19 algısının sosyal endişeler üzerindeki etkisinde “sıkıntıya dayanmanın” aracılık etkisinin incelenmesi. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi (6), 83-93.
• Emanuele, P., Fantı, E., Fabıo, M., & Raffaella, C. (2020). Personality disorders in time of pandemic. Current Psychiatry Reports, 22(12), 1-9.
• Fairbairn, W. R. D. (2013). Schizoid factors in the personality (1940). In Psychoanalytic studies of the personality (pp. 25-49). Routledge.
• Faraji, H. (2021). Borderline kişilik bozukluğunun ergenlik döneminde belirlenmesine dair bir değerlendirme, OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18(43): 7141-7166.
• Faraji, H., & Boran, N. B (2021). The relationship of psychological resilience and jealousy in adults, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi,7(13), 662-680.
• Fontaine, N., Carbonneau, R., Vitaro, F., Barker, E. D. & Tremblay, R. E. (2009). Research review: A critical review of studies on the developmental trajectories of antisocial behavior in females. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 50(4), 363-385.
• İşler, A. (2021). Covid-19 salgın sürecinde duygusal yeme ile metakognisyonlar, anksiyete ve obsesif inançlar arasında ilişkinin incelenmesi (Master's thesis, İstanbul Kent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü).
• Johns Hopkins Univercity, Erişim: 16.12.2021. https://covidinfo.jhu.edu/
• Karakaş, M. (2020). Covid-19 salgınının çok boyutlu sosyolojisi ve yeni normal meselesi. İstanbul University Journal of Sociology, 40(1), 541-573.
• Karataş, Z. (2020). COVID-19 Pandemisinin toplumsal etkileri, değişim ve güçlenme. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-17.
• Kartal, A., Ergin, E., & Kanmış, H. D. (2020). Covid-19 Pandemik salgın döneminde yaşam kalitesini arttırmaya yönelik sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite önerileri. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(COVID-19), 149-155.
• Kırlı, U., Binbay, T., Elbi, H., & Alptekin, K. (2020). COVID-19 pandemisi ve psikotik belirtiler. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23, 1-5.
• Knox, D. M., Leshen, G. E., & Teısberg, M. B. (2021). Pandemic impacts on cluster B personality disorders in the us navy: A case study in context. Military medicine, 1-3. https://doi.org/10.1093/milmed/usab441
• Konduz, N. (2015). DSM-5'e göre kişilik bozukluğu tanısı alan hastaların kişilerarası işlevsellikte yetersizlik düzeyleri (Master's thesis, Adnan Menderes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü).
• Lantz, M., & Blıssett, K. A. (2021). " You are not doing enough for me" Personality Disorders in the Time of Covid-19. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 29(4), S89-S90.
• MacLeod, A. K., Williams, J. M., & Bekerian, D. A. (1991). Worry is reasonable: the role of explanations in pessimism about future personal events. Journal of Abnormal psychology, 100(4), 478-486.https://doi.org/10.1037/0021-843X.100.4.478
• Mcwilliams, N. (2013). Psikanalitik tanı: Klinik süreç içinde kişilik yapısını anlamak. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Mıllon, T., Grossman, S., Mıllon, C., Meagher, S., Ramnath, R. (2020). Modern yaşamda kişilikbozuklukları, İstanbul Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nar, M. Ş. (2020). Covid-19 salgını ve dönüşümün etkisi: Şimdi ve sonrası. İmgelem, 4(7), 363-382.
• Öngel, V., Tatlı, H. S., & Bozkurt, G. (2020). Küresel krizlerde kişilik özelliklerine göre sosyal medya algısı: COVID-19 örneği. Turkish Studies, 15(4), 827-851.
• Öz, F., & Yılmaz, B. (2009). Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
• Öztürk O. M, Uluşahin A. (2018), Ruh sağlığı ve bozuklukları, 11. Baskı, Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri.
• Öztürk, G. (2021). Covid-19 salgınına yönelik koruyucu sağlık davranışlarının kişilik yapıları ve savunma mekanizmaları üzerinden değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 10(3), 564-579.
• Parıldar, H. (2020). Tarihte bulaşıcı hastalık salgınları. Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi Dergisi, 30, 19-26.
• Pretı, E., Dı Pıerro, R., Fantı, E. Madeddu, F., & Calatı, R. (2020). Personality disorders in time of pandemic. Current psychiatry reports, 22(12), 1-9.
• Robıchaud M., Dugas M. J. (2020). Yaygın kaygı bozukluğu çalışma kitabı, İstanbul Psikonet Yayıncılık.
• Rothschild, B., Dimson, C., Storaasli, R., & Clapp, L. (1997). Personality profiles of veterans entering treatment for domestic violence. Journal of Family Violence, 12(3), 259-274.
• Serinçay, H., Mat, G., Ülger, E., Özçakır, A., Alper, Z., & Uncu, Y. (2021). Covid-19 pandemisinde travma sonrası stres bozukluğu: Aile hekimliği yaklaşımı. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 25(2), 37-46.
• Sevinçok, L., Dereboy, F. & Dereboy, Ç. (1998). Çekingen kişilik bozukluğunun klinik özellikleri ve tedavisi. Klinik Psikiyatri, 1(1), 22-26.
• Starcevıc, V., & Janca, A. (2022). Personality dimensions and disorders and coping with the Covid-19 pandemic. Current opinion in psychiatry, 35(1), 73-77. https://doi.org/10.1097/YCO.0000000000000755
• Taylor, S. (2019) The psychology of pandemics: Preparing for the next global outbreak of infectious disease. Newcastle upon Tyne: Cambridge Scholars Publishing.
• Türksoy, N., Tükel, R., & Özdemir, Ö. (2000). Obsesif kompulsif kişilik bozukluğu olan ve olmayan obsesif kompulsif bozukluk hastalarında klinik özelliklerin karşılaştırılması. Klinik Psikiyatri, 3, 92-8.
• Veague, H. B., & Collins, C. E. (2007). Personality disorders. Infobase Publishing.
• Yakın, D. (2014). Bağımlı Kişilik Örüntüsü ve Terapötik İşbirliği: Şema Odaklı Bilişsel Davranışçı Terapi Uygulaması. Ayna Klinik Psikoloji Dergisi, 1(2), 1-13.
• Yıldırım, A., & Aşılar, R. H. 14. Ünite: Covid-19 salgınınında ruhsal bozukluğu olan yireylere Yaklaşım. Yeni Koronavirüs Hastalığının Toplum Üzerin Etkileri ve Hemşirelik Yaklaşımları, 14.120-131.
• Yiğitol, B., & Büyükmumcu, S. (2021). Covid-19 Korkusu, kişilik özellikleri, iş performansı ve işten ayrılma niyeti arasındaki yordayıcı ilişkilerin incelenmesi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(Pandemi Özel Sayısı), 3414-3447.
• Zafer, C. (2021). Yeni dünya düzeninin oluşumu: Ekonomik ve sosyolojik anlamda dünya düzeninin etkileri. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(40), 661-682.