AKADEMİK ETİK

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 1, 196 - 214, 28.02.2022

Mahmut Karatay

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1054488

Öz

Etik, toplumlar tarafından ortak kabul görebilecek sosyal kuralların bir davranış ölçüsü olmasının yanı sıra, bir toplumda nasıl yaşanması gerektiğine rehberlik edecek standart ilkeler oluşturmayı amaç edinen ahlak felsefesi olarak da bilinmektedir. Topluluklara mensup bireyler, gelişim süreçlerinde bu standart ilkeleri içselleştirir ve profesyonel davranış haline getirirler. Toplumlarda etik davranışların kabul görme eğiliminin yüksek olması, etik olmayan davranışların ise benimsenmemesi, etik davranışların pekişmesine ve yaygınlaşmasına olanak sağlamaktadır. Akademik etik, bilim etiği, araştırma ve yayın etiği gibi alanlar ise akademik alanı biçimlendiren, bu alanda yürütülen faaliyetlerin doğruluğunu ve niteliğini denetleyen, bireyleri mesleki sorumluluk ile davranmaya teşvik eden kurallar bütünü olarak görülebilir. Bu çalışmada, genel etik ilkeler yanında, akademik yaşantıyı biçimlendiren akademik etik üzerinde durulmuştur. Bu doğrultuda, etikte temel kavramlar, akademik etik, bilim etiği, araştırma ve yayın etiğinin önemi vurgulanmıştır. Ayrıca çalışmada, bilimsel araştırma ve yayınlarla ilgili etik ihlaller konusunda tespitler yapılarak akademik etik konusunda farkındalık yaratılmaya çalışılmıştır. Bu amaçla, derleme türündeki bu çalışmada, alanyazın taramasına dayalı ikincil kaynaklardan elde edilen veriler kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Akademik Etik, Bilim Etiği, Etik

ACADEMIC ETHICS

Öz

Ethics is also known as a moral philosophy that aims to create standard principles that will guide how to live in a society, as well as being a measure of behavior of social rules that can be accepted by societies. Individuals belonging to communities internalize these standard principles in their development process and turn them into professional behavior. The high tendency of acceptance of ethical behaviors in societies and the non-acceptance of unethical behaviors allow ethical behaviors to be consolidated and become widespread. Fields such as academic ethics, science ethics, research and publication ethics can be seen as a set of rules that shape the academic field, control the accuracy and quality of the activities carried out in this field, and encourage individuals to act with professional responsibility. In this study, besides general ethical principles, academic ethics that shape academic life are emphasized. In this direction, the importance of basic concepts in ethics, academic ethics, scientific ethics, research and publication ethics was emphasized. In addition, in the study, it was tried to raise awareness about academic ethics by making determinations about ethical violations related to scientific research and publications. For this purpose, data obtained from secondary sources based on literature review were used in this review study.

Anahtar Kelimeler

Academic Ethics, Science Ethics, Ethics

Kaynakça

• Akkaya, M. ve Yıldırım, Z. (2017). Akademik Bilgi Üretimi ve Etik. Çankırı Karatekin Üniversitesi, Karatekin Edebiyat Fakültesi Dergisi, 5 (2), 78-93.
• American Association of University Professors (AAUP) (2011). Statement on Professional Ethics. http://www.aaup.org/statements/Redbook/ Rbethics.html.
• Aydın, İ. (2006a). Sosyal Bilimlerde Araştırmadan Yayına Etik Değerler. Araştırma ve Yayın Etiği. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık 1. Ulusal Kurultay Bildirileri (Ed. K. Karakütük), 71-80.
• Aydın, İ. (2016b). Eğitim ve öğretimde etik (8.Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayınları
• Balcı, A. (1997) Sosyal Bilimlerde Araştırma: Yöntem, Teknik ve İlkeler. 2. Baskı, TDFO Bilgisayar Yayıncılık San. Tic. Ltd. Şti., Ankara.
• Barzun, J. ve Graff, H.F. (2001). Modern Araştırmacı. Çev. F. Dilber. Ankara: TÜBİTAK Yayınları.
• Boydak, M.(2011). Araştırma ve Yayın Etiği, Bilim Etiği, Atasoy, N., Boydak, M., Çırpan, H., Kendigelen, A., Meriç, İ. E., Topal, A. S., Ulubelen, A., Yıldırım, N., Yazıcı, H. (Eds), s. 43-55, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları,
• Bükan, N. Ö. (2006). Akademik Etik. Hacettepe Tıp Dergisi. Cilt 37, Sayı:3, 164-170.
• Erzan, A. (2008). Yayın Ahlakı. Bilim Etiği Elkitabı (Ed: Erzan, A.), TÜBA Yayınları, Sıra No. 17, s. 35-45.
• İnci, O. (2009). Bilimsel Yayın Etiği İlkeleri, Yanıltmalar Yanıltmaları Önlemeye Yönelik Öneriler. Türk Tıp Dizini, Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, s. 69-89.
• Kansu, E, ve Ruacan, Ş. (2000). Bilimsel yanılma türleri, nedenleri, önlenmesi ve cezalandırılması. Sendrom. 1;12:111
• Kansu, E. ve Ruacan, Ş. (2002). Bilimsel Yanıltmanın Günümüzdeki Durumu: Türleri, Nedenleri, Önlenmesi ve Cezalandırılması. Türk Kardiyoloji Derneği Araştırması 30, 763-767. Erişim tarihi: 10.01.2021 http:// www.tkd-online.org/ dergi/TKDA_30_12_763_767.pdf
• Karakoç Y. (2012). Hukuk-Etik ilişkisi. Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arşivi. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları.
• Kendigelen, A. ve Çonkar, M. H. (2011). Türk Mevzuatında Bilim Etiği İhlalleri. Bilim Etiği, Atasoy, N., Boydak, M., Çırpan, H., Kendigelen, A., Meriç, İ. E., Topal, A. S., Ulubelen, A., Yıldırım, N., Yazıcı, H. (Eds), s. 43-55, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları,
• Kirac, F. (2011). Scientific misconduct: definition, patterns and possible outcomes of duplicate publication. Anadolu Kardiyoloji Dergisi/The Anatolian Journal of Cardiology, 2011(1), 174-179.
• Kuçuradı, İ. (2006). Etik. Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara.
• Kuçuradi, İ.(2007). Etiğe yaklaşımlar, etik yaklaşımlar ve bir evrensel etik düşüncesi. II. Ulusal Uygulamalı Etik Kongresi Bildiriler Kitabı. Ankara ODTÜ Felsefe Bölümü.
• Kutsal, Y.G. (2006). Editörün Katkı ve Sorumlulukları. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 67-72.
• Librairie Larousse. (1986). Etik. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (8, 3865). İstanbul: Interpress Basın ve Yayıncılık A.Ş.
• National Education Association (NEA) (2018). Code of Ethics. Erişim Tarihi: 30.10.2020 http://www.nea.org/home/30442.html.
• Okay, A. ve Okay, A. (2005). Halkla ilişkiler kavram strateji ve uygulamaları (2. Baskı). İstanbul: Der Yayınları.
• Ongun, M.T. (2006). Araştırma ve Yayın Etiği. Sosyal Bilimlerde Süreli Yayıncılık 1. Ulusal Kurultay Bildirileri (Ed. K. Karakütük), s.89-93.
• Pieper, A. (2012). Etiğe Giriş. (2. Baskı) İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Plagiarism.org. (2007) Types of plagiarism. Erişim Tarihi: 30.10.2018 http://www.plagiarism.org/learning_center/types_of_plagiarism.html
• Resnik, D. B. (2015). What is ethics in research & why is it important? Erişim Tarihi: 30.10.2020 www.niehs.nih.gov/research/resources/bioethics/whatis
• Ruacan, S. (2005). Bilimsel Araştırma ve Yayınlarda Etik İlkeler. Gazi Tıp Dergisi 16(4), 147-149. Erişim Tarihi: 30.10.2020 http://medicaljournal.gazi.edu.tr/index.php/GMJ/ article/viewFile/248/246
• Saddleback College (2018). Faculty Code of Ethics and Professional Standards. Erişim Tarihi:30.10.2018 http://www.saddleback.edu/gov/senate/acsen/acsen/ethics.html.
• Stroll, A, A., Long, A. A., Bourke V. J. ve Campell, R. (2017). Etik Kuramları. (Der. ve Çev. Mehmet TÜRKERİ). Ankara: Lotus Yayınları
• Tepe, H. (2011). Etik ve Metaetik. (2. Baskı). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu
• Tolan, B. (1996). Toplum bilimlerine Giriş, Murat ve Adam Yayınları, 4.Baskı, İstanbul
• TÜBA. (2002). Bilimsel Araştırmada Etik ve Sorunları. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi Yayınları.
• TÜBİTAK Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu Yönetmeliği. (2010). Erişim Tarihi: 30.10.2020 http://www.tubitak.gov.tr/tubitak_content_files/mevzuat/yonetmelik.
• Uçak, N. O. ve Birinci, H. G. (2008). Bilimsel etik ve intihal. Türk Kütüphaneciliği 22(2), 187- 204). http://stumpffi. pau.edu.tr/siteler/ yönetim/etik Kurul/2070-4100-1-PB.
• Ülman, Y. I. (2006). Bilimsel Bilgi Üretiminde Yayın Etiği (Örnekleriyle Bilimsel Yanıltma Türleri), Tıbbi Yayın Hazırlama Kuralları ve Yayın Etiği, ed. H. Yazıcı, M. Şenocak, İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Programı, İstanbul: Nobel yay. 49-61.
• Ural, Ş. (2000). Teknik, Teknoloji ve Değerler, III Teknoloji Kongresi Bildirileri, Ankara: TÜBİTAK Yayınları,
• Ünal, M., Toprak, M., & Başpınar, V. (2012). Bilim Etiğine Aykırı Davranışlar ve Yaptırımlar: Sosyal ve Beşeri Bilimler İçin Bir Çerçeve Önerisi. Amme İdaresi Dergisi, 45(3), 1-27.
• Yükseköğretim Kurumları Etik Davranış İlkeleri. (2014). Erişim Tarihi: 30.10.2020 https://www.ankara.edu.tr/wpcontent/uploads/sites/6/2015/01/etikdavran%C4%B1%C5%9F-ilkeleri.pdf