TÜRKİYE’DE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI İLE İLGİLİ YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLER: BİBLİYOMETRİK BİR ANALİZ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 2, 366 - 376, 30.06.2023

Dilan Deniz Akan

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1281766

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, Türkiye’de sağlık okuryazarlığı ile ilgili yapılan lisansüstü tezlerin bibliyometrik analiz yöntemiyle incelenmesi amaçlanmıştır. Örneklemini; ülkemizde sağlık okuryazarlığı ile igili 2012-2022 yılları arasında yapılmış ve açık erişimi olan lisansüstü tezlerin oluşturduğu bu araştırma, retrospektif-tanımlayıcı tiptedir. Bu amaçla, Yüksek Öğretim Kurumu Ulusal Tez Merkezi tarama motorunda Türkçe “sağlık okuryazarlığı”, “sağlık okuryazarlık” ve İngilizce "health literacy" anahtar sözcükleri ile geriye dönük tarama yapılmıştır. Yapılan taramalar sonucunda, sağlık okuryazarlığı ile ilgili yapılan ve dahil etme kriterlerini karşılayan 377 lisansüstü tez çalışması araştırma kapsamında incelenmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde, tanımlayıcı istatistiksel yöntemler kullanılmıştır. Araştırma kapsamına alınarak incelenen tezlerin %99,2’sinin Türkçe olarak yayımlandığı, %54,6’sının yüksek lisans tezi olduğu, %46,4’ünün Sağlık Bilimleri Enstitüsü’nde yürütüldüğü, büyük çoğunluğunun (%87,5) tanımlayıcı tip araştırma desenine sahip olduğu tespit edilmiştir. Sağlık okuryazarlığı ile ilgili en fazla tez üreten üniversitenin (%17,8) Sağlık Bilimleri Üniversitesi ve en fazla tez yayımlanan yılın 2022 yılı (%28,9) olduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak, sağlık okuryazarlığı ile ilgili yayımlanan lisansüstü tezlerin sayısının son yıllarda ciddi oranda arttığı, sağlık bilimlerinin yanısıra farklı disiplinlerden de birçok lisansüstü tez üretildiği saptanmıştır. Ancak sağlık okuryazarlığı ile ilgili deneysel çalışmaların istendik düzeye henüz ulaşmadığı düşünülmektedir. İleride yapılacak araştırmalarda sağlık okuryazarlık düzeyini arttıracak girişimlerin planlanarak deneysel araştırmalara ağırlık verilmesinin yararlı olacağı tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Okuryazarlığı, Lisansüstü Tezler, Bibliyometrik Analiz

Destekleyen Kurum

Yok

GRADUATE THESES ON HEALTH LITERACY IN TURKEY: A BIBLIOMETRIC ANALYSIS

Öz

This study aims to examine postgraduate theses conducted on health literacy in Turkey using the bibliometric analysis method. This research, which is retrospective-descriptive in nature, is based on a sample of postgraduate theses on health literacy conducted between 2012 and 2022 in Turkey with open access availability. To achieve this, a retrospective search was conducted using the Turkish keywords “sağlık okuryazarlığı" (health literacy) and “sağlık okuryazarlık” (health literateness) as well as the English keyword “health literacy" in the Turkish Higher Education Institution National Thesis Center scanning engine. As a result of the searches, 377 postgraduate thesis studies that were conducted on health literacy and met the inclusion criteria were examined within the scope of the research. Descriptive statistical methods were used for data evaluation. It was found that 99.2% of the theses examined in the research were published in Turkish, 54.6% were master's theses, 46.4% were conducted in the Institute of Health Sciences, and the majority (87.5%) had a descriptive research design. It was determined that the university with the highest number of theses produced on health literacy was the University of Health Sciences (17.8%), and the year with the highest number of thesis publications was 2022 (28.9%). In conclusion, it was observed that the number of postgraduate theses published on health literacy has significantly increased in recent years, and many postgraduate theses have been produced from different disciplines as well as health sciences. However, it is believed that experimental studies related to health literacy have not yet reached the desired level. It is estimated that it will be useful to plan interventions that will increase the level of health literacy in future studies and emphasize experimental studies.

Anahtar Kelimeler

Health Literacy, Graduate Theses, Bibliometric Analysis

Kaynakça

• Akyol Güner, T., Kuzu, A., Bayraktaroğlu, T. (2020). Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Türk Diyab Obez, 3, 214-23. https://doi.org/10.25048/tudod.775075
• Akyüz, S. (2021). Sağlık okuryazarlığı araştırmalarının bibliyometrik analizi. Genel Tıp Dergisi, 31(4), 402-16. https://doi.org/10.54005/geneltip.975248
• Aslantekin, F., Yumrutaş M. (2014). Sağlık okuryazarlığı ve ölçümü. TAF Preventive Medicine Bulletin, 13(4), 327-34. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1364566995
• Bazm, S., Bazm, R., Sardari, F. (2019). Growth of health literacy research activity in three Middle Eastern countries. BMJ Health & Care Informatics 26(1), 1-6. https://doi.org/10.1136/bmjhci-2019-000027
• Berkman, N.D., Davis, T.C., McCormack, L. (2010). Health literacy: what ıs it? Journal of Health Communication, 15(S2), 9-19. https://doi.org/10.1080/10810730.2010.499985
• Bostock, S., Steptoe, A. (2012). Association between low functional health literacy and mortality in older adults: Longitudinal cohort study. BMC. 16; 344(1602), 1-10. https://doi.org/10.1136/bmj.e1602 Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., Lim W.M. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: An overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-96. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.04.070
• Dost, A., Üner, E. (2020). Öğretmenlerin sağlık okuryazarlığı düzeylerinin yükseltilmesi neden önemlidir? IGUSABDER, 12, 475-83. https://doi.org/10.38079/igusabder.766017
• Fox, S., Kramer, E., Agrawal, P., Aniyizhai, A. (2022). Refugee and Migrant Health Literacy Interventions in High-Income Countries: A Systematic Review. Journal of immigrant and minority health, 24(1), 207–236. https://doi.org/10.1007/s10903-021-01152-4
• Güner, T.A., Kuzu, A., Bayraktaroğlu, T. (2020). Diyabetli bireylerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişki. Türk Diyab Obez, 3, 214-3. https://doi.org/10.25048/tudod.775075
• Kaya, E., Sivrikaya S.K. (2018). Sağlık okuryazarlığı ve hemşirelik. STED, 28(3), 216-21. https://doi.org/10.17942/sted.381218
• Kendir, C., Akkaya, K., Arslantaş, İ., Kartal, M. (2017). Health literacy of students who applied to Medical and Nursing Faculty in Dokuz Eylul University. TJFMPC. 29; 11(3), 144-51. https://doi.org/10.21763/tjfmpc.336167
• Kickbusch, I., Pelikan, J., Apfel, F., Tsouros, A. (2013). Health literacy. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/128703/e96854.pdf (Erişim Tarihi: 10.03.2023)
• Knighton, A.J., Brunisholz, K.D., Savitz, S.T. (2017). Detecting risk of low health literacy in disadvantaged populations using area-based measures. eGEMs, 5(3), 1-10. https://doi.org/10.5334/egems.191
• Kumar, S., Pandey, N., Lim, W.M., Chatterjee, A. N., Pandey, N. (2021). What do we know about transfer pricing? Insights from bibliometric analysis. Journal of Business Research, 134, 275-87. https://doi.org/10.1016/j.jbusres.2021.05.041
• Kuruthan, M.N., Oran, F. (2018). Harita Prensiplerinin Görsel Haritalama Tekniğine Göre Bibliyometrik Analizi. Sage Yayıncılık San. Tic. ve Ltd. Şti. 1. Basım, Ankara, s, 7-14.
• Mackey, L.M., Doody, C., Werner,, E.L., Fullen, B. (2016). Self-management skills in chronic disease management: What role does health literacy have? Med Decis Making. 36, 741-59. https://doi.org/10.1177/0272989X16638330
• Nielsen-Bohlman, L., Panzer, A.M., Kindig, D.A. (2004). Committee on health literacy. health literacy: a prescription to end confusion. Washington. DC: National Academies Press, 31-3. https://doi.org/10.17226/10883
• Örsal, Ö., Duru, P., Örsal, Ö., Tırpan, K., Çulhacı, A. (2019). Analysis of the relationship among health awareness and health literacy, patient satisfaction levels with primary care in patients admitting to primary care health centers. Patient Education and Counseling, 102(2), 376-82. https://doi.org/10.1016/j.pec.2018.09.006
• Sorensen, K., Van Den Broucke, S., Fullam, J., Doyle, G., Pelikan, J., Slonska, Z., (HLS EU) (2012). Consortium health literacy project european. health literacy and public health: a systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 12, 1-13. https://doi.org/10.1186/1471-2458-12-80
• Tanrıöver, M., Yıldırım, H.H., Ready, F.N., Çakır, B., Akalın, H.E. (2004). Sağlık okuryazarlığı çalışmaları: Sınırlı sağlık okuryazarlığının prevalansı ve sonuçları. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması. Birinci Baskı. Sağlık-Sen Yayınları Ankara. 21-7.
• United States Department of Health and Human Services Office of Disease Prevention and Health Promotion. National Action Plan to Improve Health Literacy. Washington, DC; 2010.
• World Health Organisation. (1998). Health Promotion Glosory, https://www.who.int/publications/i/item/WHO-HPR-HEP-98.1 (Erişim Tarihi:15.03.2023)
• Yılmaz, M., Tiryaki, Z. (2016). Sağlık okuryazarlığı nedir? Nasıl ölçülür? Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 142-7.
• Yılmazel, G., Çetinkaya F. (2016). Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15(1), 69-74. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1448870518