GELENEĞİN İCADI ÇERÇEVESİNDE MUALLİM İSMAİL HAKKI BEY ve USULLER

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 381 - 396

Orkun Zafer Özgelen

https://doi.org/10.47525/ulasbid.1473315

Öz

Çalışmamızda Muallim İsmail Hakkı Bey tarafından yazılan ve 1926 yılında İskender Kutmani Müzik Evi’nden yayınlanan Türk Musikisi, Nota, Usul, Makamat ve Solfej Metodu adlı kitabının usulleri içeren kısmı incelenmiştir. Öncelikli olarak literatür tarama ve karşılaştırmalı analiz yönteminin kullanıldığı araştırmamızda, Hakkı Bey’in kitabındaki bilgiler doğrultusunda usullerin 10. yüzyıldan itibaren değişimine kısaca değinilmiş ve gelenekteki* kullanımları incelenmiştir. Bu çerçevede Hakkı Bey’in kitabında verdiği usullerin günümüzdeki yapıları karşılaştırılmış ve farklı isimlendirilenler ya da icrası farklı olanlar tespit edilmiştir. Ayrıca Hakkı Bey’in kendi icadı olduğunu düşündüğümüz usuller ‘geleneğin icadı’ düşüncesi doğrultusunda ele alınmış ve nedenleri tartışılmıştır. Sonuç olarak 1926 yılında basılan bir teori kitabındaki usul bilgilerinin, aradan henüz yüz yıl geçmesine rağmen günümüzdeki formasyonla kıyaslandığında oldukça farklı bir içeriğe sahip olduğu açıkça gözlemlenmiştir. Bu da bize ‘gelenek’ olarak adlandırdığımız kavramın bir devinim halinde olduğunu ve çok uzun olmayan zamanlarda dahi değişime uğrayabileceğini göstermesi bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Muallim İsmail Hakkı Bey, Geleneğin İcadı, Usul, Müzik Teorisi, Türk Makam Müziği, Karşılaştırmalı Analiz.

WITHIN THE FRAMEWORK OF THE INVENTION OF TRADITION ISMAIL HAKKI BEY AND USULS (RHYTHMIC CYCLES)

Öz

In our study, the usuls (rhythmic cycles) section of the book titled Turkish Music, Notes, Usul, Makamat and Solfeggio Method, written by Muallim İsmail Hakkı Bey in 1926, was examined. In our research, primarily literature review and comparative analysis methods were used, the change of the usuls since the 10th century were briefly mentioned and the usul practices in the tradition were examined within the framework of the informations in Hakkı Bey's book. In this context, the current structures of the usuls given by Hakkı Bey’s book were compared and those with different names or different practices were identified. In addition, the usuls that we think to be Hakkı Bey's own inventions are discussed in line with the idea of 'invention of tradition' and the reasons are discussed. As a result, it has been clearly observed that the usul informations in a theory book published in 1926 has a quite different content compared to today's knowledge, even though only 100 years have passed. It is important in terms of showing us that the concept we call 'tradition' is in motion and can change even in not very long periods of time.

Anahtar Kelimeler

Muallim İsmail Hakkı Bey, Invention of Tradition, Usul (Time Signature), Music Theory, Turkish Makam Music, Comparative Analysis.

Kaynakça

• Borulday, Ö. B. (2023). Muallim İsmail Hakkı Bey’in Bestelediği Marşların Tespiti, Tasnifi, Müziksel Analizi ve Latin Alfabesine Çeviri Yazıları. (Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Ezgi, S. (1933). Nazarî ve Amelî Türk Musikisi 2. Cilt. İstanbul, Milli Mecmua Matbaası.
• Hakkı, İ. B. (1926). Türk Musikisi, Nota, Usul, Makamat ve Solfej Metodu. İstanbul, İskender Kutmanı Müzik Evi.
• Hatipoğlu, V. (2008). Mesleki Müzik Eğitimi Veren Kurumlarda Türk Müziği Usulleri Öğretiminin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Haug, I. J. (2019). Ottoman and European Music in Ali Ufki’s Compendium, MS Turc 292: Analysis, Interpretation, Cultural Context, Münster: Westfalische Wilhelms-Universitat.
• Hobsbawm, E. J. (2005). Geleneğin İcadı, Çeviri: Mehmet Murat Şahin, İstanbul, Agora Kitaplığı.
• Kurtçu, E. (2022). Muallim Kazım Uz ve 1894 Tarihli ‘Musiki’ Risalesi. International Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences (JOSHAS JOURNAL), Vol: 8/54, 810-817.
• Sezer, E. (2019). Protest Müzik ve Eş-yararsallık (Simbiosis) İlişkisi Boyutunda Metal Müzik: Murder King Örnek Olayı. (Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Müzik Bilimleri Anabilim Dalı, İzmir.
• Taşdelen, D. (2021). Gelenek Kurguları, Darülelhan ve Aktörlerinden Rauf Yekta Bey. (Doktora Tezi). İTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Ufki, A. Turc 292 Nolu Mecmua. Fransız Milli Kütüphanesi, 205a. Erişim adresi https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b84150086. Erişim tarihi: 31.03.2024.
• Ungay, H. (1981). Türk Musikisinde Usuller ve Kudüm. İstanbul, Türk Musikisi Vakfı Yayınları.
• Uygun, M. N. (1996). Safiyüddin Abdülmümin Urmevi ve Kitabul Edvar’ı. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.