INVESTIGATION OF CRITICAL SUCCESS FACTORS IN WASTE MANAGEMENT WİTH THE DEMATEL METHOD

Yıl 2023, , 1 - 16, 08.08.2023

Sibel Yıldız Çankaya

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1168685

Öz

Wastes are among the most significant problems encountered in the modern world. Considering the harmful effects of wastes on the environment and human life, the necessity of waste management becomes even clearer. Nonetheless, waste management is a complicated process that involves several different operations and concerns multiple stakeholders. Thus, for facilities to be able to achieve successful waste management, it is first needed to reveal the critical success factors in waste management. The purpose of this study, which starts with this consideration, is to determine the critical success factors that are required for successful waste management at facilities and investigate the relationships among these factors using the DEMATEL method. In the study, nine critical success factors are determined by utilizing expert opinions. A survey that includes these nine factors is applied with 13 managers working at different firms, and the DEMATEL method is used to identify the causality relationships among these factors. According to the results of the study, the effective factors are found as upper management support, training, sensitivity/awareness, regulations, budget, and participation of the stakeholders. The affected factors are determined as the participation of the employees, the waste management system, and waste management technologies.

Anahtar Kelimeler

Waste Management, Critical Success Factors, Multi Criteria Decision Making, DEMATEL Method

ATIK YÖNETİMİNDE KRİTİK BAŞARI FAKTÖRLERİNİN DEMATEL YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Atıklar, modern dünyada karşılaşılan en önemli sorunlar arasında yer almaktadır. Atıkların gerek insan sağlığına gerekse çevreye verdikleri zarar düşünüldüğünde, atık yönetiminin gerekliliği daha net bir şekilde ortaya çıkmaktadır. Fakat atık yönetimi, farklı birçok işlemi içeren ve çok sayıda tarafı ilgilendiren karmaşık bir süreçtir. Bu yüzden işletmelerin başarılı bir atık yönetimi gerçekleştirebilmeleri için öncelikle atık yönetimindeki kritik başarı faktörlerinin ortaya çıkartılması gerekmektedir. Buradan hareket eden bu çalışmanın amacı, işletmelerde başarılı bir atık yönetimi gerçekleştirebilmek için gerekli olan kritik başarı faktörlerini belirlemek ve DEMATEL yöntemi kullanarak bu faktörler arasındaki ilişkiyi araştırmaktır. Araştırmada uzman görüşlerinden faydalanarak dokuz tane kritik başarı faktörü tespit edilmiştir. Bu dokuz faktörün yer aldığı anket, farklı işletmelerde çalışan 13 yöneticiye uygulanmış ve bu faktörler arasındaki nedensellik ilişkisinin ortaya çıkartılması için DEMATEL yöntemi kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre üst yönetim desteği, eğitim, duyarlılık/farkındalık, yönetmelik, bütçe ve paydaşların katılımı etkileyen faktörler olarak tespit edilmiştir. Çalışanların katılımı, atık yönetim sistemi ve atık yönetim teknolojileri ise etkilenen faktörler kategorisinde yer almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Atık Yönetimi, Kritik Başarı Faktörleri, Çok Kriterli Karar Verme, DEMATEL Yöntemi

Kaynakça

• Aksaraylı, M., Pala, O. ve Bayyurt, D. (2019). Yükseköğretimde Toplam Kalite Yönetimi İçin Kritik Başarı Faktörlerinin Bulanık DEMATEL Yaklaşımı İle Değerlendirilmesi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 11(1), 36-50.
• Atık Yönetimi Yönetmeliği (2015). T.C. Resmi Gazete (29314, 2 Nisan 2015).
• Ayçin, E. (2020). Çok Kriterli Karar Verme: Bilgisayar Uygulamalı Çözümler. Ankara: Nobel.
• Aydın, M. ve Deniz, K. (2017). Atık Yönetiminde Vergi Politikasının Rolü: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 15 (30), 435-461.
• Baaki, T.K., Baharum, M.R. ve Akashah, F.W. (2017). Critical Success Factors Of Medical Waste Management Implementation In Healthcare Facilities In Nigeria: A Case Study. Journal of Design and Built Environment, 17(1), 18-35.
• Baaki, T.K., Baharum, M.R. ve Ali, A.S. (2019). Determining A Conceptual Framework For Safe And Sustainable Health-Care Waste Management (SSHCWM) Implementation In Health-Care Facilities. Journal of Facilities Management, 17(1), 40-56.
• Cavlak, H. (2021). Temel Performans Göstergeleri İle Kritik Başarı Faktörleri İlişkisi: Bir Havayolu İşletmesi Uygulaması. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 43(1), 78-99.
• Chin, Y.H. ve Yong, H.N.A. (2019). Barriers And Critical Success Factors Towards Sustainable Hazardous Waste Management In Electronic Industries – A Review. 2nd International Conference on Green Civil and Environmental Engineering 4-6 September 2019, Indonesia. Erişim Adresi https://iopscience.iop.org/article/10.1088/1757-899X/669/1/012029/pdf. Çelikbilek, Y. (2018). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Ankara: Nobel.
• Erdem, M ve Göksu, N. (2018). Tersine Lojistikte Kritik Başarı Faktörlerinin DEMATEL Tekniği İle Değerlendirilmesi. Econder Uluslararası Akademik Dergi, 2(2), 272-290.
• Gandhi, S., Mangla, S.K., Kumar, P. ve Kumar, D. (2015). Evaluating Factors In Implementation Of Successful Green Supply Chain Management Using DEMATEL: A Case Study. International Strategic Management Review, 3, 96–109.
• Gharfalkar, M., Court, R., Campell, C., Ali Z. ve Hillier, G. (2015). Analysis Of Waste Hierarchy In The European Waste Directive 2008/98/EC. Waste Management, 39, 305–313.
• Jibril, J. D., Sipan, I.B., Sapri, M., Shika, S.A., Isa, M. ve Abdullah, S. (2012). 3R’ s Critical Success Factor In Solid Waste Management System For Higher Educational İnstitutions. Procedia -Social and Behavioral Sciences, 65, 626-631.
• Kalkan, A. ve Çetinkaya Bozkurt, Ö. (2012). Üretim Sektöründe Faaliyet Gösteren Kobilerde ISO 9000’nin Etkili Uygulaması İçin Kritik Başarı Faktörleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 105-125.
• Koçak, A. ve Diyadin, A. (2018). Sanayi 4.0 Geçiş Süreçlerinde Kritik Başarı Faktörlerinin DEMATEL Yöntemi İle Değerlendirilmesi. Ege Akademik Bakış, 18(1), 107-120.
• Kumar, S., ve Malegeant, P. (2006). Strategic Alliance In A Closed-Loop Supply Chain, A Case Of Manufacturer And Eco-Non-Profit Organization. Technovation, 26(10), 1127-1135.
• Li, M. ve Yang, J. (2014). Critical Factors For Waste Management In Office Building Retrofit Projects İn Australia. Resources, Conservation and Recycling, 93, 85–98.
• Lu, W. ve Yuan, H. (2010). Exploring Critical Success Factors For Waste Management In Construction Projects Of China. Resources, Conservation and Recycling, 55, 201–208.
• Luthra, S., Mangla, S.K., Shankar, R., Garg, C.P.G. ve Jakhar, S. (2018). Modelling Critical Success Factors For Sustainability Initiatives In Supply Chains In Indian Context Using Grey-DEMATEL. Production Planning & Control, 29(9), 705-728.
• Omran, A. ve Eltayed, M. (2016). Determining The Critical Success Factors For Waste Management In Construction Projects In Khartoum City, Sudan. Bulletin of Engineering, 3, 123-126.
• Özerol, İ.H. (2005). Tıbbi Atık Stratejileri Nelerdir? EN/ISO Normları Nelerdir? Avrupa’da Birlik? ABD’nin Yaklaşımı? Ülkemizde Durum?. 4. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi 20-24 Nisan 2005, Samsun. Erişim Adresi https://www.das.org.tr/kitaplar/kitap2005/42-05.pdf.
• Pietzsch, N., Ribeiro, J.L.D. ve Medeiros, J. (2017). Benefits, Challenges And Critical Factors Of Success For Zero Waste: A Systematic Literature Review. Waste Management, 67, 324–353.
• Prakash, S., Jasti, N.V.K., Chan, F.T.S., Sharma, C.P. ve Sharma, L.K. (2022). Decision modelling of critical success factors for cold chains using the DEMATEL approach: A case study. Measuring Business Excellence. Measuring Business Excellence, 26(3), 263-287.
• Sharma, M., Joshi, S. ve Kumar, A. (2020). Assessing Enablers of E-Waste Management In Circular Economy Using DEMATEL Method: An Indian Perspective. Environmental Science and Pollution Research, 27, 13325–13338.
• T.C. Sayıştay Başkanlığı (2007), Türkiye’de Atık Yönetimi: Ulusal Düzenlemeler Ve Uygulama Sonuçlarının Değerlendirilmesi. Erişim adresi http://www.hlccevre.com/images/PDF/2007-Atik_Yonetimi_Raporu.pdf.
• Yuan, H. (2013). A SWOT Analysis of Successful Construction Waste Management. Journal of Cleaner Production, 39, 1-8.
• Wang, J., Yuan, H., Kang, X. ve Lu, W. (2010). Critical Success Factors For On-site Sorting of Construction Waste: A China Study. Resources, Conservation and Recycling, 54,931–936.