ALGILANAN ÖRGÜTSEL DESTEĞİN YARDIM ETME DAVRANIŞINA ETKİSİNDE YÖNETİCİ DESTEĞİNİN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2018, 17. UİK Özel Sayısı, 183 - 200, 04.07.2018

Meral Bektaş Şerife Karagöz

https://doi.org/10.18092/ulikidince.434026

Öz

Günümüzde
işletmeler varlıklarını sürdürebilmek ve rekabet üstünlüğü sağlayabilmek için,
çalışanlarına daha fazla önem vermeye başlamışlardır. Bu sebeple çalışan
davranışlarını anlamak ve açıklamak giderek önem kazanmaya başlamıştır. Çalışanların yönetici ve arkadaşlarıyla
düşüncelerini açıkça paylaşmaları, örgütlerin rekabet avantajı sağlamasında ve
gelişmesinde önemli bir husustur. Bu bağlamda çalışanların
katkısını ve katılımını bir değer kabul eden işletmeler için algılanan örgütsel
destek, yönetici desteği ve yardım etme davranışları önemli dinamikler
arasındadır. Bu araştırma, Burdur’da faaliyet gösteren işletme çalışanlarında
algılanan örgütsel desteğin yardım etme davranışına etkisinde yönetici
desteğinin aracılık rolünü tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada
veri toplama aracı olarak anket yöntemi kullanılmıştır. Araştırma
sonucuna göre, algılanan örgütsel destek düzeyinin artması yönetici desteğini
pozitif yönde etkilemekte ve yönetici desteği çalışanlarda yardım etme davranışını
ortaya çıkarabilmektedir. Ayrıca hiyerarşik regresyon analizi sonucunda
algılanan örgütsel destek ve yardım etme davranışı arasındaki ilişkide,
yönetici desteğinin kısmi aracılık rolü üstlendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan Örgütsel Destek, Yönetici Desteği, Yardım Etme Davranışı

Kaynakça

• Aarons, G.A. Sommerfeld, D.H. ve Walrath-Greene, C.M. (2009). Evidence-Based Practice Implementation: The Impact Of Public Versus Private Sector Organization Type On Organizational Support, Provider Attitudes And Adoption Of Evidence-Based Practice. Implementation Science, 4(83), 1-13.
• Akçakaya, M. (2010). Örgütlerde Uygulanan Personel Güçlendirme Yöntemleri: Türk Kamu Yönetiminde Personel Güçlendirme. Karadeniz Araştırmaları, (25), 145-174.
• Akkoç, İ. Çalışkan, A. ve Turunç, Ö. (2012). Örgütlerde Gelişim Kültürü Ve Algılanan Örgütsel Desteğin İş Tatmini Ve İş Performansına Etkisi: Güvenin Aracılık Rolü. Yönetim Ve Ekonomi, 19(1), 105-135.
• Alparslan, A. A. Can, A. ve Oktar, F. Ö. (2014). Algılanan Örgütsel Desteğin Yardım Etme Davranışına Etkisinde Örgütsel Özdeşleşmenin Aracılık Rolü: Hastane Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. İş, Güç Endüstri İlişkileri Ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(2), 115-128.
• Armstrong, M. (2009). Strategic Human Resource Management, 4th Edition, Kogan Page Limited, USA.
• Baron, R. M. ve Kenny, D. A. (1986). The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations, Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Basım, H. N. ve Şeşen, H. (2006). Kontrol Odağının Çalışanların Nezaket ve Yardım Etme Davranışlarına Etkisi: Kamu Sektöründe Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16, 159-168.
• Bello, A. (2009). Assessing The Relationship Between Perception Of Organizational Support And Anxiety In Collegiate Athletes. Doctorial Dissertation, Usa: United States Sport Academy.
• Bozkurt, F. (2007). Denizcilik Sektöründe Çalışan Gemi Adamlarının Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ve Algılanan Örgütsel Destek Düzeyi Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi SBE, Manisa.
• Burns, B. M. ve Collins, R. W. (2000). “Organizational Citizenship Behaviour in The US Context, http:// hsb.baylor.edu/ramsower/acis/ papers/burns.htm, 23.02.2018.
• Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı: İstatistik, Araştırma Deseni, SPSS Uygulamaları ve Yorum, Ankara, Pegem Yayınları.
• Celep, C. ve Yılmaztürk, O.E. (2012). The Relationship Among Organizational Trust, Multidimensional Organizational Commitment And Perceived Organizational Support İn Educational Organizations. Procedia -Social And Behavioral Sciences, (46), 5763 – 5776.
• Ceylan, A.K. Çelik, G.M. ve Emhan, A. (2015). Personel Güçlendirmesi ve Yönetici Desteğinin İş Memnuniyeti Üzerindeki Etkisi: Enerji Sektöründe Bir Uygulama. İşletme Araştırmaları Dergisi, 7(1), 168-185.
• Chiang, C. F. ve Hsieh, T.S. (2012). The Impacts Of Perceived Organizational Support And Psychological Empowerment On Job Performance: The Mediating Effects Of Organizational Citizenship Behavior. International Journal Of Hospitality Management, (31), 180–190.
• Chen, Z. Eisenberger, R. Johnson, K.M. Sucharskı, I.L. ve Aselage, J. (2009). Perceived Organizational Support And Extra-Role Performance Which Leads To Which, Journal Of Social Psychology, (149), 119-124.
• Chen, Z., X. Aryee, S. ve Lee, C. (2005). Test Of A Mediation Model Of Perceived Organizational Support. Journal Of Vocational Behavior, (66), 457–470.
• Cheng, P.Y. Yang, J.T. Wan, C.S. ve Chu M.C. (2013). Ethical Contexts And Employee Job Responses İn The Hotel İndustry: The Roles Of Work Values And Perceived Organizational Support. International Journal Of Hospitality Management, (34), 108– 115.
• Dawley, D.D. Andrews, M.C. ve Bucklew, N.S. (2008). Mentoring, Supervisor Support And Perceived Organizational Support: What Matters Most, Leadership and Organization Development Journal, 29(3), 235-247.
• Dawley, D. Houghton, J.D. ve Bucklew, N.S. (2010). Perceived Organizational Support And Turnover Intention: The Mediating Effects Of Personal Sacrifice And Job Fit. The Journal Of Social Psychology, 150 (3), 238–257.
• Dcconinck J.B. ve Johnson, J.T. (2009). The Effects Of Perceived Supervisor Support, Perceived Organizational Support, And Organizational Justice On Turnover Among Sales People. Journal Of Personel Selling Management, 29 (49), 333–350.
• Demirhan, Y. Kula, S. ve Karagöz, G. (2014). İş Memnuniyeti Ve Yönetici Desteğinin Memurların Performansına Etkisi: Diyarbakır Özel Harekât Polis Birimi Örneği. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 19(19), 285-297.
• Durmuş, B. Yurtkoru, S. E. ve Çinko, M. (2013). Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi, İstanbul, Beta Yayınları.
• Dyne, L. V. ve Lepıne, J. A. (1998). Helping and Voice Extra-Role Behaviors: Evidence of Construct and Predictive Validity. The Academy of Management Journal, 41(1), 108-119.
• Edwards, M. R. Ve Peccei, R. (2010). Perceived Organizational Support, Organizational Identification, And Employee Outcomes Testing A Simultaneous Multifoci Model. Journal Of Personnel Psychology, 9(1), 17–26.
• Eisenberger, R. Huntington, R. Hutchison, S. ve Sowa, D. (1986). Perceived Organizational Support. Journal Of Applied Psychology, 71(3), 500- 507.
• Eisenberger, R. ve Rhoades, L. (2001). Perceived Organizational Support: A Review Of The Literature. Journal Of Applied Psychology, 87(4), 698- 714.
• Eisenberger, R. Stinglhamber, F. Christian, V. Sucharski, I.L. ve Rhoades, L. (2002). Perceived Supervisor Support: Contributions To Perceived Organizational Support And Employee Retention. Journal Of Applied Psychology, 87(39), 565- 573.
• Emhan, A. Kula, S. ve Töngür, A. (2013). Yapısal Eşitlik Modeli Kullanılarak Yönetici Desteği, Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Performans Ve Tükenmişlik Kavramları Arasındaki İlişkilerin Analizi: Kamu Sektöründe Bir Uygulama. H.Ü. İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31 (1), 53-69.
• Fu, J., Sun, W., Wang, Y., Yang, X. Ve Wang, L (2013). Improving Job Satisfaction Of Chinese Doctors: The Positive Effects Of Perceived Organizational Support And Psychological Capital, Public Health, 127, 946-951.
• Hekman, D. R. Bigley, G. A. Steensma, H. K. ve Hereford, J. F. (2009). Combined Effects Of Organizational And Professional Identification On The Reciprocity Dynamic For Professional Employees. The Academy Of Management Journal, 52(39), 506-526.
• Hogg, V. (2005). Social Psychology, Pearson Education Limited. s. 288 (Ed.) Yıldız, İ., Sosyal Psikoloji, Ankara, Ütopya Yayınları.
• Hutchison, S. (1997). A Path Model Of Perceived Organizational Support. Journal of Social Behavior and Personality, (12), 159-174
• İnce, A.R. (2016). Algılanan Örgütsel Desteğin İşe Adanmışlık Üzerindeki Etkisinde Yönetici Desteğinin Aracılık Rolü. Electronic Journal of Social Sciences, 15(57), 649-660.
• Johlke, M.C. Stamper, C.L. ve Shoemaker, M.E. (2002). Antecedents To Boundary- Spanne Perceived Organizational Support. Journal Of Managerial Psychology, 17(1-2), 116-128.
• Kalaycı, Ş. (2006). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara, Asil Yayın Dağıtım.
• Karabey, C. N. ve İşcan, Ö. F. (2007). Örgütsel Özdeşleşme, Örgütsel İmaj ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21 (2), 231-241.
• Karasek, R.A. (1985). Job Content Questionnaire and User's Guide, Lowell: University of Massachusetts at Lowell.
• Kidwell, R. Mossholder, K. Ve Benneth, N. (1997). Cohensiveness and Organizational Citizenship Behavior. Journal of Management, 23(6), 775-793. Koçel, T. (2001). İşletme Yöneticiliği, İstanbul, Beta Basım Yayım.
• Kula, S. (2011). Occupational Stress and Work-Related Wellbeing of Turkish National Police (TNP) Members, University of Central Florida, (Unpublished Dissertation) Orlando.
• Levinson, H. (1965). Reciprocation: The Relationship between Man and Organization, Administrative Science Quarterly, 9, 370-390.
• Lewis-Beck M.S. (1994). Factor Analysis and Related Techniques, Singapore, Sage Publications.
• Low, G. Cravens, W. Grant, K. ve Moncrief, W. (2001). Antecedents And Consequences Of Sales Persons Burnout. European Journal of Marketing, (35), 587-611.
• Ngo, H.Y. Loi, R., Foley, S., Zheng, X. ve Zhang, L. (2013). Perceptions Of Organizational Context And Job Attitudes: The Mediating Effect Of Organizational Identification. Asia Pac J Manag, (30), 149–168.
• Omoto, A. M. ve Snyder, M. (1995). Sustained Helping Without Obligation: Motivation, Longevity of Service, and Perceived Attitude Change Among AIDS Volunteers. Journal of Personality and Social Psychology 68 (4), 671-686.
• Organ, D.W. (1988). Organizational Citizenship Behaviour: The Good Soldier Syndroma. Lexington, MA: Lexington Books.
• Organ, D. W. Podsakoff, P. M. ve Mac Kenzıe, S. B. (2006). Organizational Citizenship Behavior: Its Nature, Antecedents, and Consequences. Thousand Oaks, CA: Sage.
• Organ, D. W. ve Konovsky, M. (1989). Cognitive versus Affective Determinants of Organizational Citizenship Behavior. Journal of Applied Psychology, 74(1), 157-164.
• Özbek, M.F. ve Kosa, G. (2009). Duygusal Bağlılık, Örgütsel Destek, Üst Yönetim Desteği Ve Personel Güçlendirmenin Hizmet Kalitesi Üzerindeki Etkisi: Kırgızistan’da Banka İş görenleri Üzerinde Bir Uygulama. Erciyes Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (34), 189–212.
• Özdamar K. (2002). Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi, Eskişehir, Kaan Kitapevi.
• Önderoğlu, S. (2010). Örgütsel Adalet Algısı, İş Aile Çatışması Ve Algılanan Örgütsel Destek Arasındaki Bağlantılar, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji (Sosyal Psikoloji) Anabilim Dalı, Ankara.
• Özdemir, A. (2010a). İlköğretim Okullarında Algılanan Yönetici Desteğinin ve Bireycilik-Ortaklaşa Davranışçılığın Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile İlişkisi, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Educational Administration: Theory and Practice, 16 (1), 93-112.
• Özdemir, A. (2010b). Örgütsel Özdeşleşmenin Algılanan Örgütsel Destek, Cinsiyet Ve Kıdem Değişkenlerine Göre İncelenmesi, TSA, 14 (1), 237-250.
• Özdevecioğlı, M. (2003). Algılanan Örgütsel Destek İle Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 18 (2), 113–130.
• Panaccio, A. ve Vandenberghe C. (2009). Perceived Organizational Support, Organizational Commitment And Psychological Well-Being: A Longitudinal Study. Journal Of Vocational Behavior, (75), 224–236.
• Pearce, J.L. Branyiczki, I. ve Bakacsi, G. (1994) Person-Based Reward Systems: A Theory Of Organizational Reward Practices İn Reform-Communist Organizations. Journal Of Organizational Behavior, 15 (3), 261–282.
• Pekdemir, I. Koçoğlu, M. ve Gürkan, G. Ç. (2013). Birey-Örgüt Uyumunun Açıkça Konuşma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Algılanan Yönetici Desteğinin Aracılık Rolü: MBA Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma. İ. Ü. İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi, 24(75).
• Podsakoff, P. M. Mac K. Scott B. Paine, J. B. ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of theTheoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Management, 26 (3), 513-563.
• Podsakoff, P. M. Mackenzie, S. B. Moorman, R. H. ve Fetter, R. (1990). Transformational Leader Behaviors and Their Effects on Followers: Trust in Leader, Satisfaction and Organizational Citizenship Behaviors. Leadership Quarterly, (1), 107-142.
• Podsakoff, P. M. Mackenzie, S. B. Paine, J. B. ve Bachrach, D. G. (2000). Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoritical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Management, 26(3), 513-563.
• Rhoades, L. Armeli, S. ve Eisenberger, R. (2001). Affective Commitment To The Organization: The Contribution Of Perceived Organizational Support. Journal Of Applied Psychology, 86 (5), 825- 836.
• Rhoades, L. ve Eisenberger, R. (2002). Perceived Organizational Support: A Review Of The Literature. Journal of Applied Psychology, (87), 698-714.
• Rhoades S.L. ve Eisenberger, R. (2006). When Supervisors Feel Supported Relationship With Subordinates” Perceived Supervisor Support, Perceived Organizational Support, And Performance. Journal Of Applied Psychology, 91 (3), 689–695.
• Selçuk, G. (2003). Örgütsel Desteğin Çalışanların İş İle İlgili Tutumlarına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, İzmir.
• Shanock, L.R. ve Eisenberger, R. (2006). When Supervisors Feel Supported: Relationships with Subordinates’ Perceived Supervisor Support, Perceived Organizational Support, and Performance. Journal of Applied Psychology, 91(3), 689–695.
• Shen, Y. Jackson, T. Ding, C. Yuan, D. Zhao, L. Dou, Y. Ve Zhang, Q. (2014). Linking Perceived Organizational Support With Employee Work Outcomes İn A Chinese Context: Organizational İdentification As A Mediator. European Management Journal, (32), 406–412.
• Stinglhamber, F. Ve Vandenberghe, C. (2003). Organizations And Supervisors As Sources Of Support And Targets Of Commitment: A Longitudinal Study. Journal of Organizational Behavior, (24), 251-270.
• Tabachnick, B.G. ve Fıdell, L.S. (2013). Using Multivariate Statistics, Boston, Pearson.
• Takeuchi, R. Wang, M. Marinova, S. V. ve Yao X. (2009). Role Of Domain-Specific Facets Of Perceived Organizational Support During Expatriation And Implications For Performance. Organization Science, 20(3), 621-634
• Tongur, A. (2011). Organizational Support, Organizational Citizenship Behavior, and Perceived Performance in Crime Scene Investigation Units of Turkish National Police, (unpublished dissertation), Orlando: University of Central Florida.
• Tuna, N. (2016). Psikolojik Sermaye İle Algılanan Yönetici Desteğinin Örgüt İçi Girişimcilik Üzerine Etkisi: Kamu Çalışanları Üzerine Görgül Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Ankara.
• Turgut, T. (2011). Çalışmaya Tutkunluk: İş Yükü, Esnek Çalışma Saatleri, Yönetici Desteği Ve İş-Aile Çatışması İle İlişkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Dergisi, (25), 3-4.
• Turunç, Ö. ve Çelik, Ö. (2010). Çalışanların Algıladıkları Örgütsel Destek Ve İş Stresinin Örgütsel Özdeşleşme Ve İş Performansına Etkisi. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 17(2), 183–206.
• Uçar, D. ve Ötken, A. B. (2010). Perceived Organizational Support And Organizational Commitment: The Mediating Role Of Organization Based Self-Esteem. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(2), 85-105.
• Üren, S.G. (2011). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Bağlılığa Etkisi: İmalat Sektöründe Faaliyet Gösteren Bir Firma Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Yılmaz, H. ve Görmüş, A. (2012). Stratejik Girişimciliğin, Algılanan Örgütsel Destek Ve Örgütsel Öğrenme Üzerine Etkilerinin Araştırılması: Tekstil Sektöründe Ampirik Bir Çalışma. Journal Of Yasar University, 26(7), 4483–4504.
• Yoon, J. Han, N. C. ve Seo, Y. J. (1996). Sense Of Control Among Hospital Employees: An Assessment Of Choice Process, Empowerment, And Buffering Hypotheses. Journal of Applied Social Psychology, (26), 686-716.
• Yoon, J. ve Lim, J. C. (1999). Organizational Support In The Workplace: The Case Of Korean Hospital Employees”, Human Relations, (52), 923-945.
• Yoon, J. ve Thye, S. (2000). Supervisor Support In The Work Place: Legitimacy and Positive Affectivity. Journal of Social Psychology, (140), 295-316.