DÖVİZ KURUNU BELİRLEYEN EKONOMİK FAKTÖRLER: TÜRKİYE EKONOMİSİ İÇİN ARDL SINIR TESTİ UYGULAMASI

Yıl 2019, Sayı: 23, 151 - 168, 09.04.2019

Mustafa Şit , Haydar Karadağ

https://doi.org/10.18092/ulikidince.476930

Cited By: 13

Öz

Türkiye
ekonomisi gibi gelişmekte olan ekonomilerde döviz kuru birçok makroekonomik
faktörü etkilemektedir. Buna karşın döviz kurunu da etkileyen birçok ekonomik
faktör bulunmaktadır. Son dönemlerde yaşanan döviz kurlarındaki dalgalanmalar,
döviz kurunu etkileyen faktörlerin önemini artırmıştır. Bu çalışmada Türkiye
ekonomisinde döviz kurunu belirleyen etmenler araştırılmıştır. Çalışmada 2003M01-2018M06
dönemini kapsayan aylık verilerle ARDL sınır testi uygulanmıştır. Çalışmanın
ilgili literatüre katkısı iki yönlüdür. Birincisi, güncel verilerle analiz
yapılmıştır. İkincisi, daha önce yapılmış çalışmalardan farklı olarak analize,
Merkez Bankası döviz rezervleri değişkeni dahil edilmiştir. Çalışma sonucunda,
döviz kuru ile seçilen makroekonomik değişkenler arasında uzun dönemli bir
ilişki olduğu tespit edilmiştir. Uzun dönemde BİST, cari açık, dış ticaret açığı,
M2, Merkez Bankası döviz rezervi ve TÜFE değişkenleri döviz kuruna pozitif etki
yaparken, faiz değişkeni negatif etki yapmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Reel Döviz Kuru, Makroekonomik değişkenler, ARDL Modeli

ECONOMIC FACTORS OF DETERMINING EXCHANGE RATE: ARDL BOUNDS TESTING APPLICATION FOR TURKEY

Öz

Excessive fluctuations in exchange rates for Turkish
economy has experienced recently. This situation makes it important to
investigate the factors affecting the exchange rate. In this study, the factors
that determine the exchange rate in Turkey's economy has been investigated. In
the study, ARDL bound test was applied with monthly data (2003M01-2018M06). The
contribution of the study to the related literature is twofold. Firstly, an
analysis was made with current data. Secondly, the Central Bank foreign
exchange reserves variable was included in the analysis. As a result of
the study, it was determined that there is a long-term relationship between the
exchange rate and the macroeconomic variables selected.
In the short and long
term, the current account deficit, the foreign trade deficit, the Central Bank
FX reserves and the CPI variables had a positive effect on the exchange rate. The
effect of interest variable on exchange rate was determined as negative.

Anahtar Kelimeler

Real Exchange Rate, Macroeconomic variables, ARDL Model.

Kaynakça

• Abdalla, I. S. A. ve Murinde, V. (1997). Exchange Rate and Stock Price Interactions in Emerging Financial Markets: Evidence on India, Korea, Pakistan and the Philippines. Applied Financial Economics, 7, 25-35.
• Aktaş, C. (2010). Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki İlişkinin VAR Tekniğiyle Analizi. Bülent Ecevit Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (11), 123-140.
• Alper, F. Ö. ve Alper, A. E. (2017). Karbondioksit Emisyonu, Ekonomik Büyüme, Enerji Tüketimi İlişkisi: Türkiye İçin Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. Sosyoekonomi, 25 (33), 145-156.
• Arize, A. C., Osang, T. ve Slottje, D. J. (2000). Exchange-Rate Volatility and Foreign Trade: Evidence From Thirteen LDC's. Journal of Business & Economic Statistics, 18 (1), 10-17.
• Arltova, M. ve Fedorova, D. (2016). Selection of Unit Root Test on The Basis of Length of The Time Series and Value of AT (1) Parameter. Statistika, 96 (3), 47-64.
• Başar, S. ve Temurlenk, M. S. (2007). Çevreye Uyarlanmış Kuznets Eğrisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21 (1), 1-12.
• Brown, R. L., Durbin, J. ve Evans, J. M. (1975), Techniques for Testing the Constancy of Regression Relationships Over Time. Journal of the Royal Statistical Society, Series B (Methodological), 149-192.
• Cheung, Y. W. ve Sengupta, R. (2013). Impact of Exchange Rate Movements on Exports: An Analysis of Indian Non-Financial Sector Firms. Journal of International Money and Finance, 39, 231-245.
• Çavuşoğlu, A. T. (1997). Sticky-Price Monetary Model of Exchange Rate: A Cointegration Analysis. ERC Working Papers 1997 Series, 1-18.
• Dornbusch, R. (1976). Expectations and Exchange Rate Dynamics. Journal of Political Economy, 84 (6), 1161-1176.
• Fang, W. S., Lai, Y. H., Miller, S. M. (2009). Does Exchange Rate Risk Affect Exports Asymmetrically? Asian Evidence. Journal of International Money and Finance, 28, 215-239.
• Gali, J. ve Monacelli, T. (2005). Monetary Policy and Exchange Rate Volatility in a Small Open Economy. Review of Economic Studies, 72, 707-734.
• Grier, K. B. ve Smallwood, A. D. (2013). Exchange Rate Shocks and Trade: A Multivariate GARCH-M Approach. Journal of International Money and Finance, 37, 282-305.
• Güney, A. (2015). Döviz Kuru Teorileri ve Türkiye'de Döviz Kurunun Belirleyicileri. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kara, H. ve Öğünç, F. (2012). Döviz Kuru ve İthalat Fiyatlarının Yurt İçi Fiyatlara Etkisi. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 27 (317), 9-28.
• Kaplan, F. ve Yapraklı, S. (2014). Ekonomik Kırılganlık Endeksi Göstergelerinin Döviz Kuru Üzerindeki Etkileri: Kırılgan 12 Ülke Üzerine Panel Veri Analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 6 (3), 111-121.
• Kubar, Y., Peker, A. E. ve Özcan, C. C. (2011). Türkiye’de Döviz Kurunun Belirleyicileri: Bir Eşbütünleşme Yaklaşımı. Uluslararası 9. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 2991-3002, Saraybosna-Bosna Hersek.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C. B., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). Testing The Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of A Unit Root, How Sure Are We That Economic Time Series Have a Unit Root? Journal of Econometrics, 54, 159-178.
• Narayan, P. K. ve Smyth, R. (2006). What Determines Migration Flows From Low-Income to High Income Countries? An Empirical Investigation of Fiji-U.S. Migration 1972-2001. Contemporary Economic Policy, 24 (2), 332-342.
• Oskooee, M. B. ve Aftab, M. (2017). On the Asymmetric Effects of Exchange Rate Volatility on Trade Flows: New Evidence from US-Malaysia Trade at the Industry Level. Economic Modelling, 63, 86-103.
• Pesaran, H. Shin, Y. ve Smith R. J. (2001). Bound Testing Approaches to the Analysis of Long Run Relationships. Journal of Applied Econometrics, 16 (3), 289-326.
• Saatçioğlu, C. ve Karaca, O. (2004). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 5 (2), 183-195.
• Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2005). Zaman Serisi Analizi. İzmir: Nobel Yayın Dağıtım.
• Shahbaz, M. ve Lean, H. H. (2012), Does Financial Development Increase Energy Consumption? The Role of Industrialization and Urbanization in Tunisia. Energy Policy, 40, 473-479.
• Şimşek, M. (2004). Türkiye’de Reel Döviz Kurunu Belirleyen Uzun Dönemli Etkenler. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 1-24.
• Tapşın, G. ve Karabulut, A. T. (2013). Reel Döviz Kuru, İthalat ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26, 190-205.
• Tarı, R. ve Yıldırım, D. Ç. (2009). Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi: Türkiye İçin Bir Uygulama. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim Ve Ekonomi Dergisi, 16 (2), 95-105.
• Terzi, H. ve Kurt S. (2007). Türkiye'de Dolarizasyon Sürecinde Döviz Kuru ve Enflasyon İlişkisi. Ekonomik Yaklaşım, 18 (64), 1-22.
• Yurdakul, F. (2016). Döviz Kuru Modellemesi ve Türkiye Üzerine Bir Uygulama (Bölüm 1). Gazi Kitabevi: Ankara.