TOPLUMSAL CİNSİYET STEREOTİPLERİNİN KADINLAR GÜNÜ REKLAMLARI ÜZERİNDEN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2019, Sayı: 24, 1 - 16, 24.07.2019

Zuhal Çilingir Ük

https://doi.org/10.18092/ulikidince.519009

Cited By: 2

Öz

Tüketim kültürünün bir uzantısı olarak, reklamların kültürün oluşumuna
katkısı gün geçtikçe artmaktadır. Bugün hangi mesleği seçeceğimizden, tatilde
nereye gideceğimize dek hayattaki önemli önemsiz pek çok seçimimizde
reklamların etkisi söz konusudur. Bu durum toplumsal cinsiyet algılamaları için
de böyledir. Araştırmanın amacı, kadına yönelik toplumsal cinsiyet
stereotiplerinin Kadınlar Günü reklamları özelinde incelenerek, söz konusu
algılara yönelik bir değişim olup olmadığını ortaya koymaktır. Literatürde Kadınlar
Günü reklamlarına odaklanan çalışmalar olmasına rağmen, bu çalışmaların birkaç
reklam filmini ele alması ve doğrudan toplumsal cinsiyet stereotiplerine
odaklanmamış olması çalışmanın özgün değerini oluşturmaktadır. Araştırmada
nitel araştırma yöntemlerinden içerik analizi kullanılmış olup, araştırma
kapsamında sosyal medya etkileşim sayıları en yüksek olan 31 reklam filmine yer
verilmiştir. Araştırma sonuçları, mevcut literatürle taban tabana zıttır.
İncelenen reklamlarda kadınlar, büyük ölçüde yerleşik toplumsal cinsiyet
stereotiplerindeki geleneksel rollerin dışında tasvir edilmektedir. Bu açıdan
bakıldığında, söz konusu reklamların toplumsal cinsiyet eşitliğine hizmet
ettiği söylenebilir. 

Anahtar Kelimeler

Toplumsal cinsiyet, Reklam, içerik analizi

Kaynakça

• Akın A. ve Demirel S. (2003). Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Sağlığa Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, Halk Sağlığı Özel Eki, 25(4), 73-82.
• Aktaş, P. Ü. (2018). Toplumsal Cinsiyete Dair Değişimlerin Reklamlara Yansıması: Kadınlara Yönelik Reklamlara Göstergebilimsel Bir Bakış. Stratejik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(3), 87-101.
• Allport, G. (1954). The Nature of Prejudice. Cambridge, MA: Addison-Wesley.
• Arslan, E. (2015). A Content Analysis of Male and Female Characters Portrayed in Turkish Television Commercials. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 235-251.
• Aydın, B. ve Kavuncu N. (1991). Farklı Sosyo-Ekonomik Düzeylerdeki Lise Öğrencilerinde Cinsiyet Rollerinin Araştırılması, Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 1(2), 53-65.
• Başfırıncı, C. ve Çilingir Ük, Z. (2017). Gender-Based Food Stereotypes among Turkish University Students. Young Consumers, 18(3): 223-244.
• Başfırıncı, Ç., Ergül, B., ve Özgüden, B. (2017). İzleyici Gözünden Toplumsal Cinsiyete Meydan Okuyan Reklamlar. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 20, 199-216.
• Bhasin K. (2003). Toplumsal Cinsiyet. İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
• Bilgin, Nuri (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü, Kavramlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Buijzen, M. Ve Valkenburg, P. M. (2000). The Impact of Television Advertising on Children's Christmas Wishes. Journal of Broadcasting & Electronic Media, 44(3), 456-470.Cartwright, J., McCormick, H. ve Warnaby, G. (2016). Consumers' Emotional Responses to the Christmas TV Advertising of Four Retail Brands. Journal of Retailing and Consumer Services, 29, 82-91.
• Çık, Aslı (2017). Televizyon Reklamlarında Toplumsal Cinsiyet Rollerinin Yeniden Üretilmesi Üzerine Bir İnceleme (1970’lerden 2000’li Yıllara). Ulakbilge, 5(9): 88-101. Demir, M. (2011). İş Yaşamında Ayrımcılık: Turizm Sektörü Örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 760-784.
• Dökmen, Z. Y. (1999). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Kadınsılık ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe Formunun Psikometrik Özellikleri. Kriz Dergisi, 7(1), 27-40.
• Dökmen, Z. Y. (2015). Toplumsal Cinsiyet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar. (6. Baskı), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Duman, N. B., Yılmazel, G. ve Akbulut Başcı, B. (2014). Kültürel Değişimin Türk Televizyon Reklamlarındaki Kadın İmajına Etkisi. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 60-69.
• Dumanlı, D. (2011). Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet Kavramı ve Kadın İmgesinin Kullanımı: Bir İçerik Analizi. Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2): 132-149.
• Ecevit, Y. ve Karkıner, N. (2011). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Erbaş, S. (2018). Kültürlerarası Reklam Araştırmaları: Nike 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Reklam Kampanyası Örneği. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (66), 357-375.
• Ersoy Çak, Ş. (2010). Toplumsal Cinsiyet ve Feminizm Teorileri Bağlamında Türkiye’deki Reklam Filmleri ve Popüler Müzik Videoları. DEÜ GSF Dergisi, 4, 101-110.
• Esen, E., Siyez, D., Soylu, Y., ve Demirgürz, G. (2017). Üniversite Öğrencilerinde Toplumsal Cinsiyet Algısının Toplumsal Cinsiyet Rolü ve Cinsiyet Değişkenlerine Göre İncelenmesi. e-International Journal of Educational Research, 8(1), 46-63.
• Göker, N. Ve Göker, G. (2014). Sinemada Alternatif Kadın Temsilleri: Stepford Kadınları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 24(2), 221-237. Gürhan, N. (2010). Toplumsal Cinsiyet ve Din. e-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi, 4, 58-80.
• Kalan, Ö.G. (2010). Reklamda Çocuğun Toplumsal Cinsiyet Teorisi Bağlamında Konumlandırılışı: “Kinder” Reklam Filmleri Üzerine Bir İnceleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 1(38), 75-89.
• Karaca, Y. ve Papatya, N. (2011). Reklamlardaki Kadın İmgesi: Ulusal Televizyon Reklamlarına İlişkin Bir Değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(3), 479-500.
• Kırarslan, E. M. ve Akbulut, D. (2017). Sosyal Medyada Yayınlanan Kurumsal Reklamların Kurum İmajına Etkisi. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 10(4), 37-58.
• Koblinsky, S. G., Cruse, D. F. ve Sugawara, A. I. (1978). Sex Role Stereotypes and Children’s Memory for Story Content. Child Development, 49(2), 452-458.
• Lie, M. (2002). Science as Father: Sex and Gender in the Age of Reproductive Technologies. The European Journal of Women’s Studies, 9(4), 381-399.
• Marshall, G. (2014). Sosyoloji Sözlüğü, (Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Martínez, P., Carrasco, M. J., Aza, G., Blanco, A. ve Espinar, I. (2011). Family Gender Role and Guilt in Spanish Dual-Earner Families. Sex Roles, 65(11-12), 813-826.
• Moraru, M. (2011). Global and Local Features in Romanian Commercials Broadcast at Christmas Time. Revista Româna de Jurnalism si Comunicare, 6(2), 67-77.
• Oakley A. (1989). Sex Gender and Society. England: The Camelot Press.
• Ökten, Ş. (2009). Toplumsal Cinsiyet ve İktidar: Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Toplumsal Cinsiyet Düzeni. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(8), 303-312.Özdemir, M. (2010). Türkiye'deki Reklâmlarda Toplumsal Cinsiyet ve Sunumu. Millî Folklor, 22(88), 101-111.
• Özkan, B. ve Gündoğdu, A. E. (2011). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Türkçede Atasözleri ve Deyimler. Electronic Turkish Studies, 6(3), 1133-1147.
• Pehlivan, V. P. (2017). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kuramsal Yaklaşımlar: Bir Literatür Taraması. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(31), 497-521.
• Pınar, G., Taşkın, L. ve Eroğlu, K. (2008). Başkent Üniversitesi Öğrenci Yurdunda Kalan Gençlerin Toplumsal Cinsiyet Rol Kalıplarına İlişkin Tutumları. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(1), 47-57.
• Sekmen, M. (2017). Masallar ve “Anlat İstanbul” Filminin Toplumsal Cinsiyet Eleştirisi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(3), 827-845.
• Stoller, R. J. (1968). Sex and Gender, The Development of Masculinity and Family. London: H. Karnac Books.
• Summak, M. E ve Öztürk, Y. (2018). Kozmetik Markalarının 8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü Reklam Mesajlarının Göstergebilimsel Analizi. Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları, 118-123.
• Şenkal, Y. (2016). Feminist Kuramlar Bağlamında Reklamda Kadın İmgesine Bakış. ABMYO Dergisi, 42, 91-114.
• Uray, N. ve Burnaz Ş. (2003). An Analysis of the Portrayal of Gender Roles in Turkish Television Advertisements. Sex Roles, 48(1-2), 77-87.
• Uzun, Z., Erdem, S., Güç, K., Şafak-Uzun, A. M. ve Erdem, E. (2017). Toplumsal Cinsiyet Algısı ve Toplumsal Cinsiyet Rollerine Eğitimin Etkisi: Deneysel Bir Çalışma. Journal of Human Sciences, 14(1), 678-693.
• Vatandaş, C. (2007). Toplumsal Cinsiyet ve Cinsiyet Rollerinin Algılanışı. Sosyoloji Konferansları, (35), 29-56.
• Vefikiuluçay D., Demirel S., Taşkın L. ve Eroğlu K. (2007). Kafkas Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Toplumsal Cinsiyet Rollerine İlişkin Bakış Açıları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 14(2), 12-27.
• Yağcı, M. İ. ve İlarslan, N. (2011). Reklamların ve Cinsiyet Kimliği Rolünün Tüketicilerin Satın Alma Davranışları Üzerindeki Etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 11(1), 138-155.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Nitel Araştırma Yöntemleri. 5. Baskı, Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Yılmaz, R. A. (2007). Reklamlarda Toplumsal Cinsiyet Kavramı: 1960-1990 Yılları Arası Milliyet Gazetesi Reklamlarına Yönelik Bir İçerik Analizi. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 4(4), 143–155.