SERBEST TİCARET ANLAŞMALARININ TÜRK DIŞ TİCARETİNE ETKİLERİ

Yıl 2021, Sayı: 33, 37 - 52, 31.10.2021

Kezban Ayran Cihan Ali Rıza Sandalcılar

https://doi.org/10.18092/ulikidince.987316

Cited By: 3

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin STA imzalamış olduğu ülkeler ile toplam ticareti Gravity (Çekim) Model kapsamında incelenmiştir. Bu amaçla STA imzalanan ülkelerden, STA kapsamındaki ticarette payı en fazla olan ilk 6 ülke çalışmaya dahil edilmiştir. 1985-2019 dönemi yıllık verilerinin ele alındığı çalışmada panel çekim modeli kullanılmıştır. Çalışmada ilk olarak temel çekim modeli ve bu modelin genişletilmiş halleri ile farklı modeller tahmin edilmiştir. Daha sonra ise ülke etkileri ile genişletilmiş bir model oluşturularak STA’ların Türkiye’nin dış ticaretine olan etkileri ülkelere göre tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma sonucunda STA’ların ve ülkelerin gelir düzeylerinin toplam ticaret üzerinde anlamlı ve pozitif etkili olduğu, ülkeler arasındaki uzaklığın ise negatif etkili olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca genişletilmiş çekim modeli sonuçlarına göre gelir ve fiyat değişkenlerinin nüfus değişkenine göre daha anlamlı etkilere sahip olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Serbest Ticaret Anlaşmaları, Panel Çekim Modeli, Türkiye

Kaynakça

• Anderson, J.E. and Van Wincoop, E. (2003). Gravity With Gravitas: A Solution to the Border Puzzle. The American Economic Review, 93(1), 170-192
• Ata, S. (2012). Türkiye’nin İhracat Potansiyeli: Çekim Modeli Çerçevesinde Bir İnceleme. Internatıonal Conference On Eurasıan Economıes 2012 Conference Paper, Sessıon 2c: Uluslararası Ticaret, 176-282.
• Atabay Bayraktar, R. (2012). Türkiye Ve BRIC Ülkeleri Arasındaki Ticaret Hacminin Belirleyicileri: Panel Çekim Modeli Analizi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 403-424.
• Ateş, E. Ve Seymen, A.D. (2019). Türkiye’nin İmzaladığı Serbest Ticaret Anlaşmaları: İki Yanlı-Sektörel Bir Analiz Ve Dış Ticaret Politikası Açısından Bir Değerlendirme. Sosyoekonomi, 27(42), 255-282.
• Barlın, A. (2000). Türkiye’nin Serbest Ticaret Anlaşmaları Ve Otonom Rejimleri. TÜSİAD Yayınları 1-4
• Batra, A. (2006). India’s Global Trade Potential: The Gravity Model Approach. Global Economic Review, 35 (3), 327-361.
• Caporale, G. M., Rault, C., Sova, Ana M. and Sova, R. (2008). On the Bilateral Trade Effects of Free Trade Agreements Between The EU-15 and the CEEC-4 Countries. Post-Print Halshs-00363693
• Çütçü, İ , Bozan, T . (2019). İnovasyon Ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: G7 Ülkeleri Üzerine Panel Veri Analizi. Uluslararası Ekonomi İşletme ve Politika Dergisi, 3 (2), 289-310.
• Demiroğlu, Ö. Ve Aykaç Alp, Ö. (2019). Ex-Post Assessment Of Heterogenous Effects Of Trade Agreements: The Case Of Turkey. Journal of Business Economics and Finance, 10(1), 12-23
• Doğan, B.B. Ve Tunç, Ş.Ö. (2016). Türkiye’nin Orta Asya Ülkeleri İle Ticaretinin Panel Çekim Modeli İle Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(11).
• European Commission (2021). Negotiations And Agreements. Https://Ec. Europa. Eu/ Trade/Policy/Countries-And-Regions/Negotiations-And-Agreements/#_Under-Adoption Erişim Tarihi:17.06.2021
• Eren, M. (2013). Türkiye’nin Serbest Ticaret Anlaşmalarının Dış Ticaretine Etkileri Ve Sorunlar. Maliye Finans Yazıları, 27(98), 28-47
• Gujarati, D. N., Poter, D.C. (2012). Basic Econometrics, 5. Baskıdan Çeviri (Çev. Şenesen E.,Şenesen G.), Literatür Yayınları Head, K. (2003). Gravity For Beginners. Working Paper 2053. Faculty Of Commerce. University Of British Columbia.
• Kalaycı, C. (2017). Serbest Ticaret Anlaşmalarının Türkiye’nin Dış Ticaretine Etkileri: Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi Uygulaması. Uluslararası Ekonomi Ve Yenilik Dergisi, 3 (2), 133-147
• Mercan, M. (2014). Feldstein-Horioka Hipotezinin AB-15 Ve Türkiye Ekonomisi İçin Sınanması: Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Yapısal Kırılmalı Dinamik Panel Veri Analizi. Ege Akademik Bakış, 14(2), 231-245
• Mustafa H. (2011). Türkiye- AB Gümrük Birliği Antlaşması ve Antlaşmanın Türkiye Ekonomisine Etkileri. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 14-32
• Pazarlıoğlu, V., Gürler, Ö.K. (2007). Telekomünikasyon Yatırımları Ve Ekonomik Büyüme: Panel Veri Yaklaşımı. Finans, Politik-Ekonomik Yorumlar, 44(508), 35-43.
• Sandalcılar, A. R. (2012). Türkiye’nin BRIC Ülkeleriyle Ticari Potansiyeli: Panel Çekim Modeli Yaklaşımı. Journal of Yasar University, 25(7), 4164-4175 Sandalcılar, A.R. ve Seven E. (2017). Ekonomik Entegrasyonlar Avrupa Birliği ve Türkiye. Ekin Yayın Dağıtım, Bursa.
• Shepherd, B., (2016). The Gravity Model of International Trade: A User Guide.
• United Nations ESCAP. http://www.unescap.org/sites/default/files/GravityUserGuide-REVISED-02.pdf
• Slootmaekers, V. (2004). Trade Effects Of The Eu-Mexico Free Trade Agreement. Trade Belgium Catholic University Leuven, No:23
• Tatlıcı, Ö. Ve Kızıltan, A. (2011). Çekim Modeli: Türkiye’nin İhracatı Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 10. Ekonometri Ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2021). 1/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı ( Gümrük Birliği Kararı ). https://www.mfa.gov.tr/1-95-sayili-ortaklik-konseyi-karari-gumruk-birligi-karari.tr.mfa
• T.C. Ticaret Bakanlığı (2021). Yürürlükte Bulunan Sta'lar. Https://Ticaret.Gov.Tr/Dis-İliskiler/Serbest-Ticaretanlasmalari/ Yururlukte-Bulunan-Stalar
• Tinbergen J. (1962). Shaping The World Economy: Suggestions For An International Economic Policy. Twentieth Century Fund, 264-266.
• TÜİK (2021). Türkiye İstatistik Kurumu, Dış Ticaret İstatistikleri (Özel Ticaret Sistemi) (https://biruni.tuik.gov.tr/disticaretapp/menu.zul ) Erişim Tarihi (11.06.2021)
• World Bank (2017). World Development Indicators (https://data.worldbank.org/indicator?tab=all ) (Erişim tarihi 11.06.2021)
• Yerdelen Tatoğlu, F (2016). Panel Ekonometrisi Stata Uygulamalı, Genişletilmiş 3. Baskı, Beta Yayınevi, İstanbul
• Yerdelen Tatoğlu, F (2017). Panel Zaman Serileri Analizi Stata Uygulamalı, Beta Yayınevi, İstanbul