FARKLI BİLİM ALANLARINDA ÇALIŞAN ÖĞRETİM ELEMANLARININ SAĞLIKLI YAŞAM BİÇİMİ DAVRANIŞLARI İLE YAŞAM KALİTELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 36, 37 - 48, 07.08.2022

Ayten Turan Kurtaran , Ferit Sevim , Arzu Erden

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1110420

Öz

Çalışmanın amacı, farklı bilim alanlarında çalışan öğretim elemanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını ve yaşam kalitelerini araştırmaktır. Çalışmaya Karadeniz Teknik Üniversitesi'nde görev yapan 491 (Kadın: 256/ Erkek: 235) akademik personel dahil edildi. Çalışmada “Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği (SYBD) II” ve “Hastalık Kontrol Merkezi Sağlıkla İlgili Yaşam Kalitesi Anketi (CDC-HRQOL-4)” kullanıldı. SYBD alt boyutları ile yaşam kalitesi (YK) arasındaki ilişki yatay kesit çoklu regresyon analizi yöntemiyle incelendi. Analiz sonuçlarına göre, manevi gelişim, kişilerarası ilişkiler ve stres yönetimi alt boyutlarında sağlık bilimleri alanında çalışan öğretim elemanları diğer bilim alanlarında çalışanlardan daha iyi düzeyde SYBD’ye sahipti (p=0,007, p=0.008, p=0.028). Fen bilimleri alanında çalışanların YK ruhsal sağlık skorları, diğer bilim alanlarında çalışanlardan daha iyi düzeyde idi (p=0,026). SYBD alt boyutlarında sağlık bilimleri ile sosyal bilimler arasında manevi gelişimde (p=0,006), sağlık bilimleri ile fen bilimleri arasında stres yönetimi (p=0,023) ve kişilerarası ilişkilerde (p=0,034) anlamlı ilişki vardı. Çalışma, sağlık bilimleri alanında görev yapan öğretim elemanlarının diğer bilim alanlarına göre daha yüksek düzeyde SYBD’ye ve fen bilimlerindekilerin daha yüksek YK’ye sahip olduğunu ortaya koydu.

Anahtar Kelimeler

Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışı, Yaşam Kalitesi, Öğretim Elemanı

INVESTIGATION OF RELATIONSHIP BETWEEN HEALTHY LIFESTYLE BEHAVIORS AND QUALITY OF LIFE OF LECTURERS WORKING IN DIFFERENT SCIENTIFIC FIELDS

Öz

This study aims to investigate healthy lifestyle behaviors and the quality of life of lecturers working in different scientific fields. The present study included 491 (256 females; 235 males) lecturers working at Karadeniz Technical University. "Healthy Lifestyle Behaviors Scale (HLBS) II" and "Centers for Disease Control Health Quality of Life Survey (CDC-HRQOL-4)" were used in the study. The relationship between HLBS sub-dimensions and quality of life (QoL) was examined by the horizontal cross-section multiple regression analysis methods. Lecturers working in the field of health sciences had a higher level of HLBS in the sub-dimensions of spiritual development, interpersonal interactions, and stress management than those working in other fields (p=0.007, p=0.008, p=0.028). QoL mental health scores of those working in the field of science were better than those of those working in other fields of science (p=0.026). There was a significant relationship between the health sciences and social sciences in the spiritual development (p=0.006) sub-dimension, and between the health sciences and sciences in stress management (p=0.023) and interpersonal relations (p=0.034) sub-dimensions when the HLBD sub-dimensions were examined according to the fields of science. According to the findings, lecturers in the field of health sciences had a higher level of HLBS than other fields of science, and others in the sciences had a better quality of life.

Anahtar Kelimeler

Healthy Lifestyle Behaviors, Quality Of Life, Lecturers.

Kaynakça

• Akçakanat, T., Toraman, A., & Çarıkçı, İ. (2016). Tıp Fakültesi Öğretim Üyelerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(13), 84-97.
• Akıncı, B., Zenginler, Y., Kara Kaya, B., Kurt, A., & Yeldan, İ. (2018). Beyaz yakalı çalışanlarda işe bağlı boyun, sırt ve omuz bölgelerine ait kas iskelet sistemi rahatsızlıklarının ve işe devamsızlığza etki eden faktörlerin incelenmesi. Sakarya Tıp Dergisi, 8(4), 712-719.
• Akyürek, G., & Üstün, B. (2021). Akademik Personelin Ofislerindeki Ergonomik Düzenlemeye Göre Ağrı, Stres ve Fiziksel Aktivite Düzeylerinin Karşılaştırılması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 386-394.
• Aslan UB, Cavlak U, Yagci N, Baskan E. Reliability and validity of the Turkish version of the CDC HRQOL-4 scale in patients with chronic low back pain. Pak J Med Sci 2010;26(4):875-879.
• Aşılar, R. H., Yıldırım, A., Karakurt, P., & Çelebi, F. (2020). Healthy lifestyle behaviors and affecting factors in university staff. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(1), 72-81.
• Atalay, O.T., Cavlak, U. The impact of unsupervised regular walking on health: a sample of Turkish middle-aged and older adults. Eur Rev Aging Phys Act 9, 71–79 (2012). https://doi.org/10.1007/s11556-011-0083-z
• Aydın, A., Üçüncü, K., & Taşdemir, T. (2011). Akademik performansı etkileyen stres kaynaklarının belirlenmesine yönelik bir alan çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 387-399.
• Bahar, Z., Beşer, A., Gördes, N., Ersin, F. ve Kıssal, A. (2008),”Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ölçeği 2'nin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması”, C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12(1), 1-13.
• Collins, S., & Long, A. (2003). Working with the psychological effects of trauma: consequences for mental health‐care workers–a literature review. Journal of psychiatric and mental health nursing, 10(4), 417-424.
• Çakır, M., Piyal, B., & Aycan, S. (2015). Hekimlerde sağlıklı yaşam biçimi davranışları ve yaşam kalitesi: tıp fakültesi tabanlı kesitsel bir çalışma. Ankara Medical Journal, 15(4), 209-219.
• Çavlak, U., Yagci, N., Aslan, U. B., & Ekici, G. (2009). A new tool measuring health-related quality of life (HRQOL): The effects of musculoskeletal pain in a group of older Turkish people. Archives of Gerontology and Geriatrics, 49(2), 298-303.
• Enginoğlu, H. D., Üçgün, A. B., Yürekli, M. V., & Uskun, E. (2021). Yaşam kalitesinin yordayıcısı olarak sağlıklı yaşam biçimi davranışları: Tıp Fakültesi öğretim elemanları örneği. Turkish Journal of Public Health, 19(1), 55-68.
• Esin M. N. Ö. (1997), Endüstriyel Alanda Çalışan İşçilerin Sağlık Davranışlarının Saptanması ve Geliştirilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Hemşirelik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Fisher, K., & Kridli, S. A. (2014). The role of motivation and selfefficacy on the practice of health promotion behaviours in the overweight and obese middle-aged American women. International Journal of Nursing Practice, 20(3), 327–335.
• Güler, G., Güler, N., Kocataş, S., Yıldırım, F., & Akgül, N. (2008). Bir üniversitede çalışan öğretim elemanlarının sağlıklı yaşam biçimi davranışları. CÜ Hemşirelik Dergisi, 12(3), 18-26.
• Güngör İ. ve Hotun Ş.N. (2006), “Sağlığın Geliştirilmesinde Kullanılan Temel Davranış Değiştirme Kuram ve Modelleri”, Hemşirelik Formu, 2(2), 6-13.
• Gürsel N., Özbey S., Güzel P. (2016), “Öğretim Elemanlarının Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Yaşam Kalitesi”, International Journal of Social Science Research, 5(2), 10-25.
• Kaya, F., Ünüvar, R., Bıçak, A., Yorgancı, E., Öz, B. Ç. F., & Kankaya, F. C. (2008). Öğretim elemanlarının sağlığı geliştirme davranışları ve etkileyen etmenlerin incelenmesi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 7(1), 59-64.
• Kocaakman, M., Aksoy, G. ve Eker H. H. (2010), “İstanbul İlindeki Hemşirelik Yüksekokulu Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları”, SDÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 17(2), 19-24.
• Odabaşı F, Fırat M, İzmirli S, Çankaya S, Mısırlı A. (2010), “Küreselleşen dünyada akademisyen olmak”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi; 10(3): 127-142.
• Özkan S. ve Yılmaz E. (2008), “Hastanede Çalışan Hemşirelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları”, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 3(7), 89-105.
• Polat, Ü. ve Bayrak Kahraman, B. (2013), “Yaşlı Bireylerin Sağlı Yaşam Biçimi Davranışları ve Algılanan Sosyal Destek Arasındaki İlişki”, Fırat Tıp Dergisi, 18(4), 213-218.
• Sabin-Farrell, R., & Turpin, G. (2003). Vicarious traumatization: implications for the mental health of health workers?. Clinical psychology review, 23(3), 449-480.
• Topçu, B., SARAÇLI, S., Dursun, P., & Gazeloğlu, C. (2012). Akademisyenlerin yaşam kaliteleri üzerine bir çalışma: Afyon Kocatepe Üniversitesi örneği. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(1), 15-19.
• Ünalan, D., Şenol, V., Öztürk, A. ve Erkorkmaz Ü. (2007), “Meslek Yüksekokullarının Sağlık ve Sosyal Programlarında Öğrenim Gören Öğrencilerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Öz Bakım Gücü Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 14(2), 101-109.