YAPISAL KIRILMALAR ALTINDA KRİPTO PARALAR İLE FİNANSAL ENSTRÜMANLAR ARASINDA BİR EŞBÜTÜNLEŞME İLİŞKİSİ

Yıl 2025, Sayı: 46, 201 - 216

Ecem Arık

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1538837

Öz

Bu çalışmanın amacı Bitcoin (BTC/USD), Ethereum (ETH/USD) ve Binance Coin (BNB/USD) ile dolar kuru (TRY/USD), altın (GAU/USD) ve Borsa İstanbul 100 Endeksi (BİST 100) arasındaki uzun dönemli ilişkilerin araştırılmasıdır. Çalışmada kullanılan serilerde yapısal kırılmalar tespit edildiği için durağanlık sınamasında yapısal kırılmaları modelleyen Fouirer fonksiyonlu birim kök testleri kullanılmıştır. Bu çalışmanın yöntemi olarak Fourier Shin (FSHIN) ve Shin (1994) (SHIN) eşbütünleşme testleri kullanılarak uzun dönemde değişkenler arası ilişkiler incelenmiştir. Bu çalışmanın bulguları, uzun dönemde yapısal kırılmalar altında kripto para birimlerinin kendi aralarında; yatırım araçlarının da kendi aralarında eşbütünleşik olduğunu göstermiştir. Ek olarak, bu çalışmanın sonucunda, yapısal kırılmalar altında kripto paralar ile yatırım araçlarının uzun dönemde birlikte hareket etmediği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kripto para, dolar kuru, altın, BİST 100, Fourier eşbütünleşme testi.

A COINTEGRATION RELATIONSHIP BETWEEN CRYPTOCURRENCIES AND FINANCIAL INSTRUMENTS UNDER STRUCTURAL BREAKS

Öz

The aim of this research is to investigate the long-term relationships among the dollar exchange rate (TRY/USD), gold (GAU/USD), the Borsa Istanbul 100 Index (BIST 100) and the prices of Bitcoin (BTC/USD), Ethereum (ETH/USD), and Binance Coin (BNB/USD). Since the series contain structural breaks, Fourier unit root tests were used to model the structural breaks. As the method of this study, the relationships between variables in the long term were examined by using Fourier Shin (FSHIN) and Shin (1994) (SHIN) cointegration tests. The findings of this study showed that cryptocurrencies are cointegrated among themselves under structural breaks in the long term; investment instruments are cointegrated among themselves. In addition, as a result of this study, it was determined financial instruments and cryptocurrencies do not move in along over time under structural breaks.

Anahtar Kelimeler

Cryptocurrency, dollar exchange rate, gold, BIST 100, Fourier cointegration test.

Kaynakça

• Alana, G., Abakah, E. and Rojo, M. (2020). Cryptocurrencies and Stock Market Indices. Are They Related? Research in International Business And Finance, 51.
• Ammous, S. (2018). The Bitcoin Standard: The Decentralized Alternative to Central Banking. John Wiley & Sons: New Jersey.
• Baek, C. and Elbeck, M. (2015). Bitcoins As an Investment or Speculative Vehicle? A First Look, Applied Economics Letters, 22(1), 30-34.
• Bai, J. and Perron, P. (1998). Estimating and Testing Linear Models with Multiple Structural Changes. Econometrica, 47-78.
• Bai, J. and Perron, P. (2003). Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models. Journal of Applied Econometrics, 18(1), 1-22.
• Becker, R., Enders, W., and Lee, J. (2006). A Stationarity Test in the Presence of an Unknown Number of Smooth Breaks. JournaloOf Time Series Analysis, 27(3), 381-409.
• Berentsen, A. and Schär, F. (2018). A Short Introduction to the World of Cryptocurrencies. Federal Reserve Bank of St. Louis Review, 100(1), 1-16.
• Chang, C., Lo, C., Cheng, J., Chen, T., Chi, L. and Chen, C. (2021). Relationship Between Bitcoin Exchange Rate and Other Financial Indexes in Time Series. Hindawi, Mathematical Problems in Engineering, 1-10.
• Coinmarketcap (2023). Access Address: https://coinmarketcap.com/
• Çütçü, İ. and Kılıç, Y. (2018). Bitcoin Fiyatları ile Dolar Kuru Arasındaki İlişki: Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 16(4): 349-366.
• Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1979). Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of The American Statistical Association, 74(366a), 427-431.
• Dickey, D. A. and Fuller, W. A. (1981). Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root. Econometrica: Journal of The Econometric Society, 1057-1072.
• Dirican, C. and Canöz, İ. (2017). The Cointegration Relationship Between Bitcoin Prices and Major World Stock Indices: An Analysis with ARDL Model Approach. Journal of Economics, Finance And Accounting – (JEFA), 4(4), 377-392.
• Elliott, G., Rothenberg, T. J., and Stock, J. H. (1992). Efficient Tests for an Autoregressive Unit Root. Econometrica, 64(4), 813-836.
• Enders, W. and Lee, J. (2004). Testing for a Unit Root with a Nonlinear Fourier Function. In Econometric Society 2004 Far Eastern Meetings, 457, 1-47.
• Enders, W. and Lee, J. (2012a). The Flexible Fourier Form and Dickey–Fuller Type Unit Root Tests. Economics Letters, 117(1), 196-199.
• Enders, W. and Lee, J. (2012b). A Unit Root Test Using a Fourier Series to Approximate Smooth Breaks. Oxford Bulletin of Economics And Statistics, 74(4), 574-599.
• FODER (2023). Access Address: https://www.fo-der.org/
• Gul, M., Hashim, S., and Hayat, A. (2023). The Impact of Macroeconomic Indicators on Bitcoin: A Case Study on Pakistan. Journal Of Social Research Development, 4(2), 400-409.
• Gülcü, Y. and Kıtkıt, M. A. (2022). Bitcoin Fiyatları ile Borsa İstanbul 100 Endeksi Nedensellik ve Eş Bütünleşme İlişkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 32(2), 615-624.
• Gürbüz, M. and Zeren, F. (2021). Bitcoin ile Avro ve Dolar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(1), 58-66.
• Gürsoy, S. and Tunçel, M. (2020). Kripto Paralar ve Finansal Piyasalar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bitcoin ve Seçili Pay Piyasaları Arasında Yapılmış Nedensellik Analizi (2010-2020). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(4), 2126-2142.
• Investing (2023). Access Address: https://tr.investing.com/
• İçellioğlu, C. and Öztürk, M. (2017). Bitcoin ile Seçili Döviz Kurları Arasındaki İlişkinin Araştırılması: 2013-2017 Dönemi için Johansen Testi ve Granger Nedensellik Testi. Maliye ve Finans Yazıları, (109), 51-70.
• İşcan, H. (2020). Bitcoin ile Finansal Makro Değişkenler Arasındaki İlişki: Türkiye Üzerine Bir VAR Analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 107-118.
• Kılıç, Y. and Tütçü, İ. (2018). Bitcoin Fiyatları ile Borsa İstanbul Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik İlişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 13(3), 235 – 250.
• Koç, S. and Çaykara, U. (2021). Seçili Kripto Paralar ile Döviz Kurları Arasındaki Nedensellik İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari Akademik Araştırmalar Dergisi,1(2), 2021, 113-134.
• Krakower, R. H. (2023). Exploring the Relationship Between Bitcoin and Inflation Expectations: An Empirical Analysis. Undergraduate Thesis, University Of Pennsylvania.
• Kuzucu, C. (2019). Investigation of The Relationship Between Bitcoin and Exchange Rates. 3rd International Conference On Economic Research, 24-25th October 2019.
• Kwiatkowski, D., Phillips, P. C., Schmidt, P. and Shin, Y. (1992). Testing the Null Hypothesis of Stationarity Against the Alternative of a Unit Root: How Sure Are We that Economic Time Series Have a Unit Root?. Journal Of Econometrics, 54(1-3), 159-178.
• Laçin, G. (2019). Elektronik Para ve Dijital Para Sistemleri: Bitcoin ve Döviz Kurları Arasındaki İlişkinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Mersin.
• Nazlioglu, S. (2021). TSPDLIB: GAUSS Time Series and Panel Data Methods (Version 2.0). Source Code, 18, 2021.
• Özer, M. O. (2019). Türkiye’de Fisher Hipotezinin Fourier Yaklaşımı ile İncelenmesi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(3), 856-878.
• Rodrigues, P. M. and Robert Taylor, A. M. (2012). The Flexible Fourier Form and Local Generalised Least Squares De‐Trended Unit Root Tests. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 74(5), 736-759.
• Sam, S., Verma, R. and Sharma, D. (2020). Relationship between Macro Variables and Bitcoin: Evidence from Indian Market. 17th Aims International Conferenceat: Iım-K, Kerala.
• Shin, Y. (1994). A Residual-Based Test of The Null of Cointegration Against the Alternative of No Cointegration. Econometric Theory, 10(1), 91-115.
• Sökmen, F. Ş. and Gürsoy, S. (2021). Investigation of the Relationship Between Bitcoin and Gold Prices with the Maki Cointegration Test. Ekonomi İşletme ve Maliye Araştırmaları Dergisi, 3(2), 217-230.
• S., Nakamoto (2008). Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System. White Paper, 1–9.
• Telek, C. and Şit, A. (2020). Kripto Paraların Altın ve Dövizle İlişkisi: Bitcoin Örneği. Turkish Studies - Economy, 15(2), 913-924.
• Toprak, Y. D. and Kubar, Y. (2023). Seçilmiş Borsa Endeksleri ile Kripto Para Birimleri Arasındaki İlişki Üzerine Ekonometrik Bir Analiz. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25(44), 21-45.
• Tsong, C. C., Lee, C. F., Tsai, L. J. and Hu, T. C. (2016). The Fourier Approximation and Testing for the Null of Cointegration. Empirical Economics, 51(3), 1085-1113.
• Yermack, D. (2013). Is Bitcoin a Real Currency? An Economic Appraisal. National Bureau of Economic Research, 1-22.
• Yıldırım, H. (2018). Günlük Bitcoin ile Altın Fiyatları Arasındaki İlişkinin Test Edilmesi: 2012-2013 Yılları Arası Johansen Eşbütünleşme Testi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 2328-2343.
• Yiğit, M. and Yiğit, A. (2021). Türkiye’de Bitcoin’in Finansal Piyasalarla Entegrasyonuna Yönelik Bir Araştırma: Covid-19 Öncesi ve Sonrası için Bir Uzun Dönem Analizi. Journal Of Academic Value Studies, 7(2), 177-193.