BORSA İSTANBUL PERAKENDE TİCARET ŞİRKETLERİNDE FİNANSAL SIKINTI RİSKLERİNİN ALTMAN, SPRINGATE VE GROVER MODELLERİYLE ANALİZİ

Yıl 2025, Sayı: 48, 67 - 82, 31.07.2025

Nazif Ayyıldız

https://doi.org/10.18092/ulikidince.1590054

Öz

Perakende ticaret sektörü, ekonomilerin büyümesinde ve istihdam yaratılmasında kritik bir rol oynamaktadır. Özellikle küresel ekonomik belirsizlikler ve artan rekabet koşulları, perakende şirketlerinin finansal sağlıklarının düzenli olarak değerlendirilmesini zorunlu hale getirmiştir. Bu sektör, tüketici talebindeki dalgalanmalardan ve ekonomik krizlerden hızlı bir şekilde etkilenebildiği için finansal risklerin etkin bir şekilde yönetilmesi büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, çalışmanın amacı, Borsa İstanbul perakende ticaret sektöründe işlem gören şirketlerin finansal sıkıntı risklerinin analiz edilmesidir. Araştırma, 2019-2023 yılları arasındaki yıllık finansal veriler üzerinden gerçekleştirilmiş ve şirketlerin finansal risk durumları Altman, Springate ve Grover modelleri kullanılarak değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular, Türkiye ve dünya genelindeki ekonomik belirsizliklere rağmen, perakende ticaret şirketlerinin finansal yapılarını koruduğunu ve finansal sıkıntı risklerinin düşük olduğunu ortaya koymuştur. Çalışma, perakende ticaret şirketlerinin finansal dayanıklılığını ve krizlere karşı sağlam duruşunu vurgulayarak hem sektör paydaşları hem de yatırımcılar için önemli sonuçlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Finansal Sıkıntı , Risk Analizi , Perakende Sektörü , Borsa İstanbul

ANALYSIS OF FINANCIAL DISTRESS RISKS IN BORSA ISTANBUL RETAIL TRADE COMPANIES USING ALTMAN, SPRINGATE, AND GROVER MODELS

Öz

The retail trade sector plays a critical role in economic growth and job creation. Particularly in the face of global economic uncertainties and increasing competitive pressures, the regular assessment of the financial health of retail companies has become essential. As this sector is highly sensitive to fluctuations in consumer demand and economic crises, effective management of financial risks is of great importance. In this context, the aim of this study is to analyze the financial distress risks of companies operating in the retail trade sector listed on Borsa Istanbul. The research was conducted using annual financial data from the period 2019-2023, and the financial risk status of these companies was evaluated using the Altman, Springate, and Grover models. The findings reveal that, despite economic uncertainties in Turkey and globally, retail trade companies have maintained their financial stability, with low levels of financial distress risk. This study highlights the financial resilience of retail trade companies and their strong stance against crises, providing valuable insights for both sector stakeholders and investors.

Anahtar Kelimeler

Financial Distress , Risk Analysis , Retail Sector , Borsa Istanbul

Kaynakça

• Agarwal, V., and Taffler, R. J. (2008). Comparing the Performance of Market-Based and Accounting-Based Bankruptcy Prediction Models. Journal of Banking & Finance, 32(8), 1541-1551. https://doi.org/10.1016/j.jbankfin.2007.07.014
• Akyüz, F. (2020). Taş ve Toprağa Dayalı Sektörde Faaliyet Gösteren Şirketlerin Finansal Başarısızlık Risklerinin Tahmin Edilmesi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 40-51.
• Altman, E. I. (1968). Financial Ratios, Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy. The Journal of Finance, 23(4), 589–609. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.1968.tb00843.x
• Bağcı, H., and Sağlam, Ş. (2020). Sağlık ve Spor Kuruluşlarında Finansal Başarısızlık Tahmini: Altman, Springate ve Fulmer Modeli Uygulaması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(1), 149-164.
• Bilir, H. (2015). Finansal Sıkıntının Tanımı ve Piyasa Odaklı Çözümleri: Borç Yapılandırma, Varlık Satışı ve Yeni Sermaye Enjeksiyonu. Sosyoekonomi, 23(23), 9-24. https://doi.org/10.17233/se.72179
• Deloitte. (2023). Perakende Sektörünün 2023 Yılı Değerlendirme Raporu: Ekonomik Zorluklar ve Sektörel Dayanıklılık. Deloitte Türkiye. https://www.deloitte.com/tr/perakende-2023-degerlendirme
• Dizgil, E. (2018). BİST Ticaret Endeksinde Yer Alan Şirketlerin Springate Finansal Başarısızlık Modeli ile İncelenmesi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 248-267.
• Gezer, F. (2021). BİST 100 İçerisinde Bilişim Firmalarının Finansal Başarısızlıklarının Altman-Z, Ohlson, Springate ve Fulmer Yöntemleriyle Tahmin Edilmesi. (Yüksek lisans tezi). İstanbul Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Grover, J. S., Lavin, A. M., and Segal, D. (2001). Financial Ratios, Discriminant Analysis and the Prediction of Corporate Bankruptcy: A Review and Further Evidence. International Journal of Finance, 13(4), 2763–2795.
• Güçlü, F. (2021). İslami Hisse Senedi Piyasalarında Finansal Sıkıntı Riskinin Altman-Z ve Springate Modelleri ile İncelenmesi: Katılım 50 endeksi örneği. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 10(4), 3667-3684.
• Helastica, M. and Paramita, S. (2020). Analysis Financial Distress Prediction with Model Altman Z-Score, Zmijewski, and Grover in the Sub-Sector Retail Listed on the Indonesian Stock Exchange (IDX) 2014-2018 Period. Proceedings of the International Conference on Environmental and Technology of Law, Business and Education on Post Covid 19, ICETLAWBE, Indonesia. https://doi.org/10.4108/eai.26-9-2020.2302717 Hertina, D., Kusmayadi, D., and Yulaeha. (2020). Comparative analysis of the Altman, Springate, Grover, and Zmijewski models as predicting financial distress. PalArch’s Journal of Archaeology of Egypt / Egyptology, 17(5), 552–561. https://archives.palarch.nl/index.php/jae/article/view/2854
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP). Finansal Raporlar ve Bildirimler. https://www.kap.org.tr/ (Erişim Tarihi: 11 Ağustos 2024).
• Karadeniz, E. ve Öcek, C. (2018). Konaklama İşletmelerinde Finansal Başarısızlık Riskinin Ölçümü: Türkiye ve Avrupa Karşılaştırması. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 55(645), 9-59.
• Lestari, R., Situmorang, M., Pratama, M., and Bon, A. (2021, March). Financial Distress Analysis Using Altman (Z-Score), Springate (S-Score), Zmijewski (X-Score), and Grover (G-Score) Models in the Tourism, Hospitality and Restaurant Subsectors Listed on the Indonesia Stock Exchange Period 2015-2019. 11th Annual International Conference on Industrial Engineering and Operations Management, https://doi.org/10.46254/AN11.20210755.
• Müller, A. and Schmidt, W. (2020). Bankruptcy Prediction in the German Wholesale Trade Sector: An Analysis using Zmijewski and Springate Models. Journal of Business Economics, 90(4), 567-589. https://doi.org/10.1007/s11573-020-00972-3
• Panigrahi, A. (2019). Validity of Altman’s “Z” Score Model in Predicting Financial Distress of Pharmaceutical Companies. NMIMS Journal of Economics and Public Policy, 4(1), 65-73.
• Sarıay, M. İ. (2023). İşletmelerin Finansal Sağlamlığının Belirlenmesinde Finansal Oranlarla Oluşturulan Çok Değişkenli Modellerin Karşılaştırılması: BİST’te İşlem Gören Toptan Ticaret Sektöründe Bir Uygulama. Journal of Accounting and Taxation Studies, 16(1), 77-98. https://doi.org/10.29067/ay.1234567
• Sarıdoğan, H. Ö. (2020). BİST Teknoloji Endeksine Kayıtlı Firmaların Finansal Performanslarının Analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2), 22-36.
• Springate, G. L. V. (1978). Predicting the Possibility of Failure in a Canadian Firm: A Discriminant Analysis (Master’s Thesis). Simon Fraser University.
• Şahin, T. ve Özkan, N. (2022). COVID-19’un Borsa İstanbul’da İşlem Gören Otomotiv Firmalarının Finansal Başarısına Etkisi. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(3), 516-527. https://doi.org/10.29106/fesa.1152427
• Şahin, Y. (2023). Toptan ve Perakende Ticaret İşletmelerinin Finansal Başarısızlık Risklerinin Analizi: Borsa İstanbul Örneği. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(141), 225-243. https://doi.org/10.29228/ASOS.69633
• Tanaka, K., ve Yamamoto, S. (2019). Assessing Financial Health of Japanese Retail Companies Using The Fulmer H-Score Model. Asian Journal of Business and Accounting, 12(1), 45-67. https://doi.org/10.22452/ajba.vol12no1.3
• Tekin, B. ve Gör, Y. (2022). Finansal Başarısızlık Tahmin Modelleri ve Bankacılık Sektörü Mali Tabloları Üzerinden Bir Uygulama: Altman ve Springate Modelleri. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (40), 373-404.
• Türkiye Perakendeciler Federasyonu. (2023). Türkiye Perakende Sektörü Değerlendirme Raporu. https://www.tpf.org.tr/rapor2023.pdf
• Turkrating. (2023). Perakende Ticaret Sektörü Raporu. https://www.turkrating.com/perakende-ticaret-sektoru-aralik-2023 (Erişim tarihi: 21 Kasım 2024)
• Wahyuningsih, T., and Venusita, L. (2022). Financial Analysis of Retail Companies Using The Altman, Springate, Zmijewski, Fulmer, and Grover Bankruptcy Prediction Models. Journal of Accounting Entrepreneurship and Financial Technology, 3(2), 149-168. https://doi.org/10.37715/jaef.v3i2.2661
• Yılmaz, H. (2024). Altman Z ve Springate S Skor Modelleri ile Finansal Başarısızlık Tahmini: BIST Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü İşletmeleri Üzerine Uygulama. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(3), 971-991. https://doi.org/10.33206/mjss.1405395