Rekabet Sarmalında ABD-Çin: Uzaya Yansıyan Rekabet

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 86 - 106

Melike Atlığ

Öz

Çalışma ABD-Çin arasında uzay konulu rekabetin çatışmaya dönüşüp dönüşmeyeceğini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Dünya üzerinde doğal kaynakların tükeniyor olması devletleri doğal kaynak zengini uzaya yönlendirmiştir. Ayrıca kontrolsüz nüfus artışı gelecekte yeni bir yaşam alanı ihtiyacını artıracaktır. Diğer yandan uzay, haberleşme, meteoroloji, güvenlik, vb. alanda kullanımı artacak bir alan olarak uluslararası politikanın gündeminde yer almaktadır. Teknolojik gelişmişliğin hızla artması uzayın keşfedilmesi ve kullanılması dürtüsünü harekete geçirmiştir. 1957’de başlayan uzay yarışı günümüzde birçok aktörün yer aldığı ancak ABD-Çin rekabetinin ön plana çıktığı bir sürece evrilmiştir. Bu rekabetin arka planında ise iki ülke arasında Çin’in yükselişe geçmesi çerçevesinde ekonomik ve ticari her alanda başlayan rekabet yatmaktadır. İki ülke arasında rekabet söz konusu olduğunda ise Thucydides Tuzağı ön plana çıkmaktadır. Çin’in yükselişi Thucydides Tuzağında öngörülen yükselen bir gücü temsil edebilecekken meydan okuyacağı kurulu güç ise ABD’yi temsil etmektedir. İki ülke arasındaki rekabet literatürde bu tuzak çerçevesinde ele alınmakta ve kaçınılmaz olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle uzay alanında iki ülke arasındaki rekabette bu tuzak çerçevesinde analiz edilecektir. Çalışma dâhilinde ABD-Çin arasındaki uzay konulu rekabetin katlanarak devam edeceği savunulmaktadır. Bu rekabetin uzayın silahlandırılması, uydu teknolojilerinde gelişme temelinde bir etki alanı oluşturarak uzay gücü olma çerçevesinde bir savaşa yol açması mümkün görünmektedir. Bu açıdan çalışmada ülkelerin uzay strateji belgeleri ve politikaları, literatür taraması sonucunda elde edilen veriler incelenerek rekabetin temeli analiz edilecektir. Uzay rekabetinin tuzakta bahsedildiği gibi bir süreç geçirip geçirmeyeceği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Uzay, ABD, Çin, Thucydides Tucağı, Rekabet

USA-China in The Competition Spiral: Competition Reflected in Space

Öz

The aim of the study is to analyze whether the US-China space competition will turn into a conflict. The depletion of natural resources on Earth has led states to the mysterious space. Uncontrolled population growth will also lead to the need for new living space in the future. In addition, space is used in areas such as communication, security and intelligence. This situation has brought space to the agenda of international politics. The desire to use of space will increase, especially with the development of technology. In 1957, the SSCB launched Sputnik 1 into orbit, starting the space race. Today, the US-China rivalry is at the forefront of this race. The background of this rivalry lies in the rivalry between the two, which started in every economic and commercial field, limited to China’s rise. When it comes to competition between two countries, the Thucydides Trap is at the forefront. While China’s rise may represent a rising power in the Thucydides Trap, it represents the established power it will challenge, the United States. Competition between the two countries is discussed within the framework of this trap in the literature and is thought to be inevitable. For this reason, the competition between the two countries in the field of space will be analyzed within the framework of this trap. The study argues that the space competition between the US and China continues to increase. It is possible for rivalry to turn into conflict. Indicators of conflict are the emphasis on space policies, weaponization of space, etc. As a result, the study analyzed the space strategy documents and policies of the countries. The basis of competition has been tried to be established.

Anahtar Kelimeler

Space, USA, China, Thucydides Trap, Competition

Kaynakça

• Acuyhan, J.P. (2006). “China’s Outer Space Programme: Diplomacy of Competition or Cooperation”, China Perspectives, Sayı: 63, ss. 1-16.
• Ağdemir, M. (2023). “Uluslararası Stratejik Ortaklık ve İş Birlikleri, Bölgesel, Çok Uluslu ve Uluslararası Oluşumlar”, Türk Uzay Ekosistemi, Mustafa Kemal Topçu (Ed), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Athanasopoulos, H.K. (2019), “The Moon Village and Space 4.0: The ‘Open Concept’ as a New Way of Doing Space?”, Space Policy, Sayı: 49, ss. 1-16.
• Biden, J.R., (2020), “Why America Must Lead Again: Rescuing U.S Foreign Policy After Trump”, Foreign Affairs, Cilt: 99, Sayı: 2, ss. 64-76.
• Cheng, D., (2012). “China’s Military Role in Space”, Strategic Studies Quarterly, Cilt: 6, Sayı: 1, ss. 55-77. China’s Space Program: A 2021 Perspective (2022). http://www.cnsa.gov.cn/english/n6465645/n6465648/c6813088/content.html, (Erişim Tarihi: 22.9.2023).
• Cordesman, A. H., Kendall, J. (2016). Chinese Space Strategy and Developments.
• Demir, E. (2020). “ABD’nin Biden Dönemi Çin Politikası Asya’ya Dönüş 2.0?”, Cappadocia Journal of Area Studies, 2(2): 232-248.
• Devres, M. (2017). “Tukidides Tuzağı ve Üçüncü Dünya Savaşı”, Birikim Dergisi, https://birikimdergisi.com/guncel/8322/tukidides-tuzagi-ve-ucuncu-dunya-savasi, (Erişim Tarihi: 7.9.2023).
• Dinç, C., Yurdabak, O. (2021), “Amerikan Hegemonyasının Son Dönemlerindeki Seyri ve Çin’in Yükselişi”, International Journal of Politics and Securty, Cilt: 3, Sayı 3, ss. 332-368.
• Donnely, T. (2000). Rebuilding America’s Defenses, Washington.
• Er, L.P. (2016), “China, the United States, Alliances, and War: Avoiding the Thucydides Trap?”, Asian Affairs: An American Review, Cilt: 43, Sayı: 2, ss. 39-40.
• Gökçe, G. (2022). Uzay Hukuku, İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Gül, B. (2021). “Amerika Birleşik Devletleri ve Çin Halk Cumhuriyeti Küresel Tehdit Algılamaları (2017-2021)”, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 2, ss. 18-48.
• Institute for Security&Development Policy (2018). Made-in-China-Backgrounder. International Trade Administration (2023). https://www.trade.gov/commercial-space, (Erişim Tarihi: 12.9.2023).
• İnan Şimşek, A. ve Atvur S. (2021), “21.Yüzyılda Uluslararası Uzay Rejiminin İnsanlığın Ortak Mirası Temelinde Yeniden İnşası”, Alternatif Politika, Cilt: 13, Sayı: 3, ss. 593-628.
• İnce, F. (2020), Uzay Bir İnsanlık Serüveni, Ankara: Nobel Yayınları.
• Karabulut, B. (2013). “Amerikan Dış Politikasında Uzayın Yeri ve Önemi: ABD Uzayı da Hegemonyası Altına Alabilecek mi?”, Uzay Güvenliği, Said Yılmaz (Der.), İstanbul: Milenyum Yayınları.
• Keyvan, Ö. Z. (2020). “Thucydides Tuzağı’na Karşı Karşılıklı Bağımlılık Kapsamında ABD ve Çin Ekonomik İlişkileri”, Asya-Pasifik Çalışmalarında Yeni Ufuklar, Çağdaş Üngör (Der.), Ankara: Küre Yayınları.
• Küçük, İ. (2023). “Türkiye Uzay Çalışmaları için Uzay Ekosistemi”, Türk Uzay Ekosistemi, Mustafa Kemal Topçu (Ed.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• NASA (T.Y.). https://science.nasa.gov/mission/viper/science-and-exploration/, (Erişim Tarihi: 1.10.2023). National Space Policy (1989). https://spp.fas.org/military/docops/national/nspd1.htm, (Erişim Tarihi: 27.09.2023).
• National Space Policy (1996). https://www.usgs.gov/media/files/1996-national-space-policy, (Erişim Tarihi: 29.9.2023).
• National Space Policy (2010). https://obamawhitehouse.archives.gov/sites/default/files/national_space_polic_6-28-10.pdf, (Erişim Tarihi: 29.8.2023).
• National Space Policy (2017). https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2017/12/NSS-Final-12-18-2017-0905.pdf, (Erişim Tarihi:27.8.2023).
• National Space Policy (2020). https://trumpwhitehouse.archives.gov/wp-content/uploads/2020/12/National-Space-Policy.pdf, (Erişim Tarihi: 15.9.2023).
• New Mineral Found bt Chinese Scientists (2022). http://www.cnsa.gov.cn/english/n6465652/n6465653/c6840851/content.html, (Erişim Tarihi: 7.9.2023).
• NTV (2022). “Çin Yapay Güneş’in Ardından Yapay Ay İnşa Etti: Taykonotlar Dünya'nın Uydusunda İnşaat Yapmayı Öğrenecek”, https://www.ntv.com.tr/galeri/teknoloji/cin-yapay-gunesin-ardindan-yapay-ay-insa-etti-taykonotlar-dunyanin-uydusunda-insaat-yapmayiogrenecek,fJrQHI3lIECtfyYMkzOE8w, (Erişim Tarihi: 9.22.2023).
• Our World in DATA (T.Y.). https://ourworldindata.org/space-exploration-satellites, (Erişim Tarihi: 3.10.2023).
• Örmeci, O. (2013). “21.Yüzyılda ABD-Çin Rekabeti”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 29, ss. 1-14.
• Pollpeter K. vd. (2019). China Dream, Space Dream, U.S.-China Economic and Security Review Commission.
• Seçkin, B. (2012). Yeni ABD Ulusal Uzay Politikası ve Uzay Alanında İş Birliği için Engeller ve Fırsatlar, SAVTEK Kongresi.
• Smith, M. (2003). “China’s Space Program: An Overview”, CRS Reports for Congress.
• Sökmen Alaca, A. İ. (2022). Dış Uzay Alanında Yeni Askeri Silah Teknolojileri, SETA Gelişen Askeri Teknolojiler Serisi 3.
• Sökmen, A. İ. (2020). Yeni Savaş Alanı: Uzay, Ankara: TASAM.
• STM Teknolojik Düşünce Merkezi (2023a). https://thinktech.stm.com.tr/uploads//docs/2023-yili-pdf-leri/1679668137_stmuzaymadenciliginingelecegi.pdf, (Erişim Tarihi: 17.9.2023).
• The State Council Information Office of the People’s Republic of China (2022). http://english.scio.gov.cn, (Erişim Tarihi: 11.9.2023).
• Tokatlı, S. G. ve Kocamaz, S. (2021). “Güç Dengesindeki Değişimin Uluslararası Sistem Üzerindeki Dönüştürücü Etkisi: ABD ve Çin Rekabeti Üzerine Bir Analiz”, Novus Orbis, Cilt: 3, Sayı: 2, ss. 105-142.
• UNOOSA (1967). Treaty on Principles Governing the Activities of States in the Exploration and Use of Outer Space, Including the Moon and Other Celestial Bodies, https://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/treaties/introouterspacetreaty.html., (Erişim Tarihi: 24.9.2023).
• UNOOSA (1979). Agreement Governing the Activities of States on the Moon and Other Celestial Bodies, https://www.unoosa.org/oosa/en/ourwork/spacelaw/treaties/intromoon-agreement.html, (Erişim Tarihi: 24.9.2023).
• Ünal Pirihan, A. (2023). “21.Yüzyılda Çinin Yumuşak Güç Politikası ve Uzay Alanındaki Yükselişi”, 21.Yüzyılda Uzay Gücü ve Hava Hakimiyeti, Ferdi Güçyetmez (Ed.), İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Xinhua, H. (2015). Ten Reasons China, Us can Avoid Thucydides Trap, http://www.china.org.cn/xivisitus2015/2015-09/27/content_36693162.htm, (Erişim Tarihi: 3.9.2023).