Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

The Iran-Saudi Arabia Power Struggle

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 75 - 90, 10.01.2025
https://doi.org/10.62334/ulipod.1564286

Öz

The purpose of this study is to comprehensively analyze the power and influence struggle between Iran and Saudi Arabia. As is well known, Iran and Saudi Arabia have been engaged in a long-standing battle for power and influence in the Middle East, shaped by historical, ideological, and strategic differences. In pursuit of increasing its regional influence, Iran continues to seek the development of nuclear capabilities, while Saudi Arabia has consistently attempted to prevent this process and has taken a firm stance against Iran’s nuclear activities. In areas where their interests conflict, the two countries use Shia-Sunni religious identities as strategic tools in their pursuit of dominance in the Middle East.
This study analyzes Iran's efforts to become a nuclear power within the framework of Saudi-Israeli relations and regional dynamics, by evaluating data from official state sources through content analysis methods. The analysis, conducted via document analysis, reveals that the U.S. withdrawal from the 2015 Iran nuclear deal in 2018 and the subsequent sanctions imposed on Tehran have pushed Iran closer to the China-Russia axis. Meanwhile, Saudi Arabia has diversified its energy diplomacy by continuing nuclear cooperation negotiations with the U.S., while also forging agreements with other countries. In this context, Saudi Arabia's resumption of relations with Iran under Chinese mediation in 2023 has had a significant impact on the regional balance.

Kaynakça

  • Acar, N. (2022a). “İran-Suudi Arabistan, Rekabeti Karşısında Çin Dış Politikası”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, ss. 187-216.
  • Acar, N. (2022b). “Suudi Arabistan’ın İran’ı Dengeleme Politikasının Değişimi”, İran Çalışmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 173-202.
  • Akbaş, Z. ve Baş, A. (2013). “İran’ın Nükleer Enerji Politikası ve Yansımaları”, History Studies, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 21-44.
  • Amwaj (2024). “Deep Dive: Is Saudi Arabia Relaying US Massages to Iran?”, https://amwaj.media/media-monitor/is-saudi-arabia-relaying-us-messages-to-iran, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Aslan, M. (2018). ABD’nin Nükleer Anlaşmadan Çekilmesinin Ekonomik Sonuçları, Ankara: İRAM Center.
  • Aslan, R. (2023). “ABD Yaptırımlarının İran Ekonomisine Etkileri”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, ss. 25-49.
  • Bardakçı, M. (2024). “Yemen Savaşı ve İran-Suudi Arabistan Rekabeti”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E – Dergi, Cilt: 13, Sayı: 1, ss. 1-21.
  • Berg, R. (2023). “Iran and Saudi Arabia to Renew Ties After Seven-Year Rift”, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-64906996, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Beyaz, F. (2023). “Çin-İran Suudi Arabistan Üçgeninde Diplomasi”, TASAM, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/70307/cin_-_iran_-_suudi_arabistan_ucgeninde_diplomasi, (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
  • Bonesh, F. R. (2024). “Iran-Saudi Relations, Opportunities and Challenges, Prospects”, https://mepei.com/iran-saudi-relations-opportunities-and-challenges-prospects/, (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
  • Cafiero, G. (2024). “A Year Ago Beijing Brokered An Iran-Saudi Deal. How Does Détente Look Today?” https://www.atlanticcouncil.org/blogs/iransource/iran-saudi-arabia-china-deal-one-year/, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Caner, M. (2023). “İran-Suudi Arabistan Normalleşme Anlaşması Sebepleri ve Sonuçları”, SETA Perspektif, Sayı: 365, ss. 1-5.
  • Congar, K. (2018). “İran OPEC Temsilcisi: Rusya ve Suudi Arabistan Petrol Piyasasını Ele Geçirmek İstiyor”, https://tr.euronews.com/2018/09/15/iran-opec-temsilcisi-rusya-ve-suudi-arabistan-petrol-piyasasini-ele-gecirmek-istiyor, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Crisisgroup (2024). “Great Expectations: The Future of Iranian-Saudi Détente”, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iran-saudi-arabia/b92-great-expectations-future, (Erişim Tarihi: 18.09.2024).
  • Crissisgroup (2023). “The Impact of the Suudi-Iranian Raprochement on Middle East Conflicts”, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iran-saudi-arabia/impact-saudi-iranian, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
  • Çiçekçi, C. (2020). “Sistematik Dönüşüm ve Orta Doğu: İsrail-Arap İttifakını Bağlamsallaştırmak”, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/sistemik-donusum-ve-orta-dogu-israil-arap-ittifakini-baglamsallastirmak/1961666, (Erişim Tarihi: 14.08.2024).
  • Dağ, A. (2019). “Körfez Ülkeleri ve İsrail Arasındaki Derin İlişkiler”, Umran Dergisi, Sayı: 303, ss. 42-45.
  • Domazeti, R. (2023). “Çin Arabulucuğunda Suudi Arabistan-İran Anlaşması: İçeriği Bölgesel ve Küresel Jeopolitiğe Etkileri ve Çıkmazları”, İNSAMER Analiz.
  • Eren, G. (2023). Şii İslam ve İsrail: İran İslam Devrimi Sonrası İkili İlişkilerin Şekillenmesinde Mezhepçiliğin Rolü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Nevşehir: Kapadokya Üniversitesi.
  • Ergül, Y. (2023). “2015 İran Nükleer Antlaşması ve 3 Düzey Üzerinden Analiz”, III. Uluslararası Hitit Güvenlik Çalışmaları Kongresi.
  • Farhat, B. (2024). “Saudi Arabia Ramps up Regional Diplomacy to Avert Iran-Israel War”, https://www.al-monitor.com/originals/2024/04/saudi-arabia-ramps-regional-diplomacy-avert-iran-israel-war, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Gündüz, R. (2018). “Kral Selman Kaşıkçı Cinayetine Değinmeden İran’a Karşı Uluslararası Topluma Çağrı Yaptı”, https://tr.euronews.com/2018/11/19/kral-selman-kasikci-cinayetine-deginmeden-iran-a-karsi-uluslararasi-topluma-cagri-yapti, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Haberler (2024). “Prens Selman’dan Filistinlilerin Yüreğini Yaralayan Çıkış: Umurumda Değil”, https://www.haberler.com/dunya/prens-selman-dan-filistinlilerin-yuregini-17872442-haberi/, (Erişim Tarihi: 29.09.2024).
  • Huaxia (2024). “Iran Says Ready to Expand Military Cooperation With Saudi Arabia”, https://english.news.cn/20240214/6b3abe244ca04ca7baa3af5fdd0f064a/c.html, (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
  • Ilishev, I. (2016). “The Iran-Saudi Arabia Conflict and its Impact on the Organization of Islamic Cooperation”, https://www.wilsoncenter.org/publication/the-iran-saudi-arabia-conflict-and-its-impact-the-organization-islamic-co, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024a). “Iran Saudi FMs Hold Phone Conversation Talk Gaza Zionist Crimes”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/752204, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024b). Iran FM Meets Saudi Counterpart in Riyadh”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/754683, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024c). “Iranian FM Discusses Regional Stability, Bilateral Ties With Saudi Crown Prince in Riyadh”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/754695, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024d). “Iran Saudi FMs Hold Phone Call Talk Regional Developments”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/755756, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • İnat K., Kurt V., Yeğin, A., Gürler, R. ve Özdemir, Ö., (2016). “İran-Suudi Arabistan Rekabetinin Bölgesel Yansımaları”, SETA Analiz, Sayı: 148, ss. 1-32.
  • Jane, M. (2017). “İran’ın Nükleer Politikasının Gelişimi ve Uygulanan Ambargo ve Yaptırımların Dış Politikasına Etkilerinin Analizi”, ANKASAM, Cilt: 1, Sayı: 2, ss. 264-314.
  • Jash, A. (2023). “Saudi-Iran Deal: A Test Case of China’s Role as an International Mediators”, https://gjia.georgetown.edu/2023/06/23/saudi-iran-deal-a-test-case-of-chinas-role-as-an-international-mediator/, (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
  • Karadağ, S. (2021). “İran ve İsrail’in Transkafkasya Politikaları: Azerbaycan’ın Rolü”, Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, ss. 52-73.
  • Keskin, Y. (2023). “Ortadoğu’da Bölgesel Güvenliğin Geleceği Açısından İran-Suudi Arabistan Normalleşmesi”, (Ed. R. Yılmaz ve C. Çiçekçi), Tekirdağ Namık Kemal Universty Faculty of Economics and Administrative Sciences International Symposium on International Relations Proceedings (ss. 13-17), Tekirdağ.
  • Koç, M. (2018). “Nükleer Anlaşma Çöktü, Sırada Ne Var?”, https://iramcenter.org/nukleer-anlasma-coktu-sirada-ne-var-1143, (Erişim Tarihi: 01.09.2024).
  • Konukçu, Y. (2018). “İran’ın Bölgesel Güvenlik Stratejisi: Bir Güç Döngüsünün Değerlendirilmesi”, Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 3, ss. 74-91.
  • Kökçan, S. (2024). “Suudi Arabistan İsrail’in Normalleşme Hayallerini Suya Düşürdü”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistan-israilin-normallesme-hayallerini-suya-dusurdu-879492.html, (Erişim Tarihi: 02.10.2024).
  • Küçük, B. (2020). “Suudi Kral Selman bin Abdülaziz, BM’de İran’ı Hedef Aldı: Kaos, Aşırılık ve Mezhepçilik Üretiyor”, https://tr.euronews.com/2020/09/23/suudi-kral-selman-bin-abdulaziz-bm-de-iran-hedef-ald-kaos-as-r-l-k-ve-mezhepcilik-uretiyor, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Mehdi, S. (2023). “İran ve Suudi Arabistan Yakınlaşmanın Bir Parçası Olarak İkili Ticareti Yeniden Başlatı”, https://www.aa.com.tr/en/economy/iran-saudi-arabia-resume-bilateral-trade-as-part-of-rapprochement-/2881481, (Erişim Tarihi: 16.09.2024).
  • Nouri, M. A. ve Azimi, S. (2023). “Why Iran-Saudi Reconcilation May be Shaky”, https://www.stimson.org/2023/why-iran-saudi-reconciliation-may-be-shaky/, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • NTV (2023a). “İran ve Suudi Arabistan Arasında Kritik Görüşme”, https://www.ntv.com.tr/dunya/iran-ve-suudi-arabistan-arasindakritik-gorusme,yinJdAvgrEGUXAWxV_QISQ, (Erişim Tarihi: 08.06.2024).
  • NTV (2023b). “İran’dan Suudi Arabistan’a 7 Yıl Aradan Sonra En Üst Düzey Ziyaret”, https://www.ntv.com.tr/dunya/irandan-suudi-arabistana-7-yil-aradan-sonra-en-ust-duzey-ziyaret,zKdNS6Qp4kqBHFGRcXmk_g, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • NTV (2023c). “İran ile Suudi Arabistan’ın İlişki Kurması Arap Ülkelerini Memnun Etti”, https://www.ntv.com.tr/dunya/iran-ile-suudi-arabistanin-iliski-kurmasi-arap-ulkelerini-memnun-etti,ZVfi6P-1QE-qikWXFlFwbA, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • NTV (2024d). “Çin, Rusya ve İran’dan Umman Körfezi’nde Ortak Deniz Tatbikatı”, https://www.ntv.com.tr/dunya/cin-rusya-ve-irandan-umman-korfezinde-ortak-deniz-tatbikati,3lV7tXXHBUSwkp9SDLc8dw, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • NTV (2024e). “İran’da 9 Yıl Aradan Sonra Umre Seferleri Yeniden Başladı”, https://www.ntv.com.tr/dunya/iranda-9-yil-aradan-sonraumre-seferleri-yeniden-basladi,mRjx4jL6AUyAWPUOsxfRGQ#google_vignette, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • Omar, M. (2018). “Suudi Arabistan-İran İlişkileri Bağlamında Ortadoğu’nun Güncel Sorunları”, ANKASAM, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 203-243.
  • Ottoway, D. (2024). “Saudi Iranian Relations Restored But Remain Tense”, https://www.wilsoncenter.org/article/saudi-iranian-relations-restored-remain-tense, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Özev, M. (2016). “İran-Suudi Arabistan İlişkileri 1932-2014”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 66, ss. 83-104.
  • Öztürk, S. (2019). “Son Dönem İsrail-Körfez Ülkeleri Yakınlaşması”, ORSAM, Cilt: 85, ss. 1-10.
  • Pekar, Ç. (2023). “Suudi Arabistan’ın Nükleer Enerji Programı: ABD-Suudi Arabistan Nükleer İşbirliği Müzakerelerindeki Zorluklar ve Endişeler”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 50, ss. 1206-1226.
  • Perliger, A. (2024). “America’s Iran Policy is A Failure-Piecemeal Deterrence And Sanctions Can Go Only So Far”, https://theconversation.com/americas-iran-policy-is-a-failure-piecemeal-deterrence-and-sanctions-can-go-only-so-far-236633, (Erişim Tarihi: 04.09.2024).
  • Rakipoğlu, M. ve Kurt, M. (2019). “Suudi Arabistan-İsrail Örtülü İttifakını Anlamlandırmak”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 101-132.
  • Samar, K. (2018). “Muhammed bin Salman: Hitler, Ali Hamaney’den Daha İyi”, https://tr.euronews.com/2018/04/03/muhammed-bin-salman-hitler-ali-hamaney-den-daha-iyi, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Sarı, İ. (2023). “İran-Suudi Arabistan Anlaşmasının Ortadoğu’ya Etkileri: Yeni Bir Bölgesel Normalleşme Dalgası mı?”, ORSAM, Cilt: 322, ss. 1-24.
  • Saudi Arabia Ministry of Foreign Affairs (2024a). “His Highness the Foreign Minister Receives a Phone Call From The Iranian Foreign Minister”, https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/news/Pages/His-Highness-the-Foreign-Minister-receives-a-phone-call-from-the-Iranian-Foreign-Minister.aspx, (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
  • Saudi Arabia Ministry of Foreign Affairs (2024b). “His Highness Foreign Minister HH Prince Faisal bin Ferhan met with US Secratery of State Antony Blinken on the Sidelines of the G20 Foreign Ministers’ Meeting”, https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/news/Pages/-His-Highness-Foreign-Minister-HH-Prince-Faisal-bin-Farhan-met-with-U.S.-Secretary-of-State-Antony-Blinken,-on-the-sideline.aspx, (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
  • Saudi Arabia Ministry of Foreign Affairs (2024c). “Minister of Foreign Affairs His Highness Prince Faisal bin Ferhan bin Abdullah receives a phone call from the United States Secratery of State, Antony Blinken”, https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/news/Pages/Minister-of-Foreign-Affairs-His-Highness-Prince-Faisal-bin-Farhan-bin-Abdullah-receives-a-phone-call-from-the-United-States.aspx, (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
  • Shokri, U. (2024). “Saudi Iranian Relations Remain Cool Despite Renewed Diplomatic Ties”, https://www.iranintl.com/en/202403187814, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Tebrizi, A. (2016). “The Oil War Between Iran and Saudi Arabia”, https://www.rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/oil-war-between-iran-and-saudi-arabia, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • Tehran Times (2023), “Iran, Saudi Arabia Discuss Military Cooperation”, https://www.tehrantimes.com/news/492027/Iran-Saudi-Arabia-discuss-military-cooperation, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • Telci, İ. (2018). “Ağırlaştırılmış Ekonomik Yaptırımlar: Trump İran’dan Ne İstiyor?”, SETA Perspektif, Cilt: 208, ss. 1-6.
  • Tossi, S. ve Vaez, A. (2024). “Out of the Shadows: The Implications of Iran’s Recent Duel With Israel”, https://www.armscontrol.org/act/2024-06/features/out-shadows-implications-irans-recent-duel-israel, (Erişim Tarihi: 04.09.2024).
  • TR Euronews (2018b). “Suudi Veliaht Prensinden İsrail Açılımı”, https://tr.euronews.com/2018/04/03/suudi-veliaht-prensinden-israil-ac-l-m-, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2019c). “İran, Çin ve Rusya 4 Gün Sürecek Ortak Askeri Tatbikata Başlıyor”, https://tr.euronews.com/2019/12/25/iran-cin-ve-rusya-4-gun-surecek-ortak-askeri-tatbikata-basliyor, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2020d), “İran’dan, BAE ve Bahreyn’in İsrail ile Normalleşme Anlaşması Yorum: Trump’ın Sirkinde Oynadılar”, https://tr.euronews.com/2020/09/15/iran-dan-bae-ve-bahreyn-in-israil-ile-normallesme-anlasmas-yorumu-trump-n-sirkinde-oynad-l, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2020e). “Pompeo, Suudi Arabistan’ı İsrail’le İlişkilerini Normalleştirmeye Davet Etti”, https://tr.euronews.com/2020/10/14/pompeo-suudi-arabistan-israil-le-iliskilerini-normallestirmeye-davet-etti, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2021f). “Rusya, İran ve Çin Basra Körfezinde Ortak Tatbikat Planlıyor, https://tr.euronews.com/2021/08/23/rusya-iran-ve-cin-basra-korfezi-nde-ortak-tatbikat-planl-yor, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2022g). “Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı: İran Nükleer Silah Edinirse Tüm Bahisler Kapanır”, https://tr.euronews.com/2022/12/11/suudi-arabistan-disisleri-bakani-iran-nukleer-silah-edinirse-tum-bahisler-kapanir, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TR Euronews (2023h). “İran Dışişleri Bakanı, Suudi Veliaht Prens bin Selman’la Görüştü”, https://tr.euronews.com/2023/08/18/iran-disisleri-bakani-suudi-veliaht-prens-bin-selmanla-gorustu, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2023ı). “Suudi Arabistan Heyeti, Yemen’de Husi Yetkililerle Barış Konusunu Görüştü”, https://tr.euronews.com/2023/04/10/suudi-arabistan-heyeti-yemende-husi-yetkililerle-baris-konusunu-gorustu, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2024k). “Rusya, İran ve Çin Umman Körfezi’nde Savaş Gemileriyle Ortak Tatbikata Başlıyor, https://tr.euronews.com/2024/03/11/rusya-iran-ve-cin-umman-korfezinde-savas-gemileriyle-ortak-tatbikata-basliyor, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2015a). “İran Nükleer Anlaşmayı Onayladı”, https://tr.euronews.com/2015/10/14/iran-nukleer-anlasmayi-onayladi, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2023j). “Suudi Arabistan ile İran’ın Çin’in Arabuluculuğunda Anlaşması ABD’de Nasıl yorumlandı, https://tr.euronews.com/2023/03/13/suudi-arabistan-ve-iranin-cinin-arabuluculugunda-anlasmasi-abdde-nasil-yorumlandi, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TRT Haber (2021a). “Suudi Arabistan, İran’ın Nükleer Tesislerinin Denetlenmesi İçin Çağrı Yaptı”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistan-iranin-nukleer-tesislerinin-denetlenmesi-icin-cagri-yapti-590168.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2021b). “Suudi Arabistan ve Umman’dan İran’a Karşı İş Birliği Anlaşması”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistan-ve-ummandan-irana-karsi-is-birligi-anlasmasi-595238.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2022c). “Rusya Yaptırımlara Rağmen İran ile İşbirliğini Güçlendireceğiz, https://www.trthaber.com/haber/dunya/rusya-yaptirimlara-ragmen-iran-ile-is-birligini-guclendirecegiz-668312.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2022d). “Suudi Arabistan’dan İran’a Çağrı: Güven İnşa Edici Adımlar Atın”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistandan-irana-cagri-guven-insa-edici-adimlar-atin-716416.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2022e). “İran, ABD’nin Nükleer Anlaşma Görüşlerine Yanıtını İletti”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/iran-abdnin-nukleer-anlasma-goruslerine-yanitini-iletti-705817.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2023f). “İran, Rusya ve Çin Ortak Deniz Kuvvetleri Tatbikatı Başladı”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/iran-rusya-ve-cin-ortak-deniz-kuvvetleri-tatbikati-basladi-753184.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2023g). “İran’dan Suudi Arabistan’a 7 Yıl Aradan Sonra En Üst Düzey Ziyaret”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/irandan-suudi-arabistana-7-yil-aradan-sonra-en-ust-duzey-ziyaret-789058.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • Turak, N. (2023). “Things Will Just Have to be Accepted as Tense: Saudi-Iran Relations Have a Long Way to Go Despite Rapprochement Efforts”, https://www.cnbc.com/2023/06/21/saudi-iran-ties-have-a-long-way-to-go-despite-rapprochement-efforts.html, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • Turan, K. (2008). “İran Nükleer Krizinde Bıçak Sırtında Siyaset”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, ss. 39-55.
  • White, P. ve Clarly, M. (2024). “Auburn University Experts Say World War III Unlikely After Israel’s Attack on Iranian Consulate”, https://wire.auburn.edu/content/ocm/2024/04/110842-israel-iran-ea.php, (Erişim Tarihi: 04.09.2024).
  • Yılmaz, C. (2011). “İran ve Suudi Arabistan’ın Bitmeyen Bölgesel Rekabeti”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 3, Sayı: 26, ss. 53-62.

İran-Suudi Arabistan Güç Mücadelesi

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 1, 75 - 90, 10.01.2025
https://doi.org/10.62334/ulipod.1564286

Öz

Bu çalışmanın amacı, İran ve Suudi Arabistan arasındaki güç ve nüfuz mücadelesini kapsamlı bir şekilde analiz etmektir. Bilindiği üzere, İran ve Suudi Arabistan, Ortadoğu’da jeopolitik dengeyi şekillendirmek için tarihsel, ideolojik ve stratejik farklılıkları üzerinden uzun süredir güç ve nüfuz mücadelesi vermektedir. İran, bölgesel etkinliğini artırma hedefi doğrultusunda nükleer kapasite geliştirme arayışını sürdürürken, Suudi Arabistan bu süreci başından beri engellemeye çalışmakta ve İran’ın nükleer faaliyetlerine karşı sert bir duruş sergilemektedir. İki ülke, menfaatlerinin çatıştığı alanlarda Şii-Sünni eksenli dini kimlikleri stratejik birer araç olarak kullanarak Ortadoğu’da baskın güç olma hedefiyle hareket etmektedir.
Bu çalışma, İran ve Suudi Arabistan’ın resmi devlet kaynaklardan elde edilen verileri içerik analiz yöntemiyle değerlendirerek, İran’ın nükleer güç olma çabaları çerçevesinde Suudi Arabistan-İsrail ilişkileri ve bölgesel dinamikleri analiz etmektedir. Belge çözümlemesi yöntemiyle yapılan analizde, ABD’nin 2018 yılında İran nükleer anlaşmasından çekilmesiyle uygulamaya koyduğu yaptırımların Tahran’ı Çin-Rusya eksenine yaklaştırdığını ortaya koymaktadır. Suudi Arabistan ise bir yandan ABD ile nükleer iş birliği müzakerelerini sürdürürken, diğer yandan çeşitli ülkelerle anlaşmalar yaparak enerji diplomasisini çeşitlendirmiştir. Bu kapsamda Suudi Arabistan’ın özellikle 2023’te Çin arabuluculuğunda İran ile ilişkilerini yeniden başlatması, bölgedeki dengeleri etkilemiştir.

Kaynakça

  • Acar, N. (2022a). “İran-Suudi Arabistan, Rekabeti Karşısında Çin Dış Politikası”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, ss. 187-216.
  • Acar, N. (2022b). “Suudi Arabistan’ın İran’ı Dengeleme Politikasının Değişimi”, İran Çalışmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 173-202.
  • Akbaş, Z. ve Baş, A. (2013). “İran’ın Nükleer Enerji Politikası ve Yansımaları”, History Studies, Cilt: 5, Sayı: 2, ss. 21-44.
  • Amwaj (2024). “Deep Dive: Is Saudi Arabia Relaying US Massages to Iran?”, https://amwaj.media/media-monitor/is-saudi-arabia-relaying-us-messages-to-iran, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Aslan, M. (2018). ABD’nin Nükleer Anlaşmadan Çekilmesinin Ekonomik Sonuçları, Ankara: İRAM Center.
  • Aslan, R. (2023). “ABD Yaptırımlarının İran Ekonomisine Etkileri”, Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2, ss. 25-49.
  • Bardakçı, M. (2024). “Yemen Savaşı ve İran-Suudi Arabistan Rekabeti”, Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E – Dergi, Cilt: 13, Sayı: 1, ss. 1-21.
  • Berg, R. (2023). “Iran and Saudi Arabia to Renew Ties After Seven-Year Rift”, https://www.bbc.com/news/world-middle-east-64906996, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Beyaz, F. (2023). “Çin-İran Suudi Arabistan Üçgeninde Diplomasi”, TASAM, https://tasam.org/tr-TR/Icerik/70307/cin_-_iran_-_suudi_arabistan_ucgeninde_diplomasi, (Erişim Tarihi: 12.09.2024).
  • Bonesh, F. R. (2024). “Iran-Saudi Relations, Opportunities and Challenges, Prospects”, https://mepei.com/iran-saudi-relations-opportunities-and-challenges-prospects/, (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
  • Cafiero, G. (2024). “A Year Ago Beijing Brokered An Iran-Saudi Deal. How Does Détente Look Today?” https://www.atlanticcouncil.org/blogs/iransource/iran-saudi-arabia-china-deal-one-year/, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Caner, M. (2023). “İran-Suudi Arabistan Normalleşme Anlaşması Sebepleri ve Sonuçları”, SETA Perspektif, Sayı: 365, ss. 1-5.
  • Congar, K. (2018). “İran OPEC Temsilcisi: Rusya ve Suudi Arabistan Petrol Piyasasını Ele Geçirmek İstiyor”, https://tr.euronews.com/2018/09/15/iran-opec-temsilcisi-rusya-ve-suudi-arabistan-petrol-piyasasini-ele-gecirmek-istiyor, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Crisisgroup (2024). “Great Expectations: The Future of Iranian-Saudi Détente”, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iran-saudi-arabia/b92-great-expectations-future, (Erişim Tarihi: 18.09.2024).
  • Crissisgroup (2023). “The Impact of the Suudi-Iranian Raprochement on Middle East Conflicts”, https://www.crisisgroup.org/middle-east-north-africa/gulf-and-arabian-peninsula/iran-saudi-arabia/impact-saudi-iranian, (Erişim Tarihi: 19.09.2024).
  • Çiçekçi, C. (2020). “Sistematik Dönüşüm ve Orta Doğu: İsrail-Arap İttifakını Bağlamsallaştırmak”, https://www.aa.com.tr/tr/analiz/sistemik-donusum-ve-orta-dogu-israil-arap-ittifakini-baglamsallastirmak/1961666, (Erişim Tarihi: 14.08.2024).
  • Dağ, A. (2019). “Körfez Ülkeleri ve İsrail Arasındaki Derin İlişkiler”, Umran Dergisi, Sayı: 303, ss. 42-45.
  • Domazeti, R. (2023). “Çin Arabulucuğunda Suudi Arabistan-İran Anlaşması: İçeriği Bölgesel ve Küresel Jeopolitiğe Etkileri ve Çıkmazları”, İNSAMER Analiz.
  • Eren, G. (2023). Şii İslam ve İsrail: İran İslam Devrimi Sonrası İkili İlişkilerin Şekillenmesinde Mezhepçiliğin Rolü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Nevşehir: Kapadokya Üniversitesi.
  • Ergül, Y. (2023). “2015 İran Nükleer Antlaşması ve 3 Düzey Üzerinden Analiz”, III. Uluslararası Hitit Güvenlik Çalışmaları Kongresi.
  • Farhat, B. (2024). “Saudi Arabia Ramps up Regional Diplomacy to Avert Iran-Israel War”, https://www.al-monitor.com/originals/2024/04/saudi-arabia-ramps-regional-diplomacy-avert-iran-israel-war, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Gündüz, R. (2018). “Kral Selman Kaşıkçı Cinayetine Değinmeden İran’a Karşı Uluslararası Topluma Çağrı Yaptı”, https://tr.euronews.com/2018/11/19/kral-selman-kasikci-cinayetine-deginmeden-iran-a-karsi-uluslararasi-topluma-cagri-yapti, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Haberler (2024). “Prens Selman’dan Filistinlilerin Yüreğini Yaralayan Çıkış: Umurumda Değil”, https://www.haberler.com/dunya/prens-selman-dan-filistinlilerin-yuregini-17872442-haberi/, (Erişim Tarihi: 29.09.2024).
  • Huaxia (2024). “Iran Says Ready to Expand Military Cooperation With Saudi Arabia”, https://english.news.cn/20240214/6b3abe244ca04ca7baa3af5fdd0f064a/c.html, (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
  • Ilishev, I. (2016). “The Iran-Saudi Arabia Conflict and its Impact on the Organization of Islamic Cooperation”, https://www.wilsoncenter.org/publication/the-iran-saudi-arabia-conflict-and-its-impact-the-organization-islamic-co, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024a). “Iran Saudi FMs Hold Phone Conversation Talk Gaza Zionist Crimes”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/752204, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024b). Iran FM Meets Saudi Counterpart in Riyadh”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/754683, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024c). “Iranian FM Discusses Regional Stability, Bilateral Ties With Saudi Crown Prince in Riyadh”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/754695, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • Islamic Republic of Iran Ministry of Foreign Affairs (2024d). “Iran Saudi FMs Hold Phone Call Talk Regional Developments”, https://en.mfa.ir/portal/newsview/755756, (Erişim Tarihi: 25.11.2024).
  • İnat K., Kurt V., Yeğin, A., Gürler, R. ve Özdemir, Ö., (2016). “İran-Suudi Arabistan Rekabetinin Bölgesel Yansımaları”, SETA Analiz, Sayı: 148, ss. 1-32.
  • Jane, M. (2017). “İran’ın Nükleer Politikasının Gelişimi ve Uygulanan Ambargo ve Yaptırımların Dış Politikasına Etkilerinin Analizi”, ANKASAM, Cilt: 1, Sayı: 2, ss. 264-314.
  • Jash, A. (2023). “Saudi-Iran Deal: A Test Case of China’s Role as an International Mediators”, https://gjia.georgetown.edu/2023/06/23/saudi-iran-deal-a-test-case-of-chinas-role-as-an-international-mediator/, (Erişim Tarihi: 17.09.2024).
  • Karadağ, S. (2021). “İran ve İsrail’in Transkafkasya Politikaları: Azerbaycan’ın Rolü”, Artuklu Kaime Uluslararası İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 1, ss. 52-73.
  • Keskin, Y. (2023). “Ortadoğu’da Bölgesel Güvenliğin Geleceği Açısından İran-Suudi Arabistan Normalleşmesi”, (Ed. R. Yılmaz ve C. Çiçekçi), Tekirdağ Namık Kemal Universty Faculty of Economics and Administrative Sciences International Symposium on International Relations Proceedings (ss. 13-17), Tekirdağ.
  • Koç, M. (2018). “Nükleer Anlaşma Çöktü, Sırada Ne Var?”, https://iramcenter.org/nukleer-anlasma-coktu-sirada-ne-var-1143, (Erişim Tarihi: 01.09.2024).
  • Konukçu, Y. (2018). “İran’ın Bölgesel Güvenlik Stratejisi: Bir Güç Döngüsünün Değerlendirilmesi”, Bitlis Eren Üniversitesi Akademik İzdüşüm Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 3, ss. 74-91.
  • Kökçan, S. (2024). “Suudi Arabistan İsrail’in Normalleşme Hayallerini Suya Düşürdü”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistan-israilin-normallesme-hayallerini-suya-dusurdu-879492.html, (Erişim Tarihi: 02.10.2024).
  • Küçük, B. (2020). “Suudi Kral Selman bin Abdülaziz, BM’de İran’ı Hedef Aldı: Kaos, Aşırılık ve Mezhepçilik Üretiyor”, https://tr.euronews.com/2020/09/23/suudi-kral-selman-bin-abdulaziz-bm-de-iran-hedef-ald-kaos-as-r-l-k-ve-mezhepcilik-uretiyor, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Mehdi, S. (2023). “İran ve Suudi Arabistan Yakınlaşmanın Bir Parçası Olarak İkili Ticareti Yeniden Başlatı”, https://www.aa.com.tr/en/economy/iran-saudi-arabia-resume-bilateral-trade-as-part-of-rapprochement-/2881481, (Erişim Tarihi: 16.09.2024).
  • Nouri, M. A. ve Azimi, S. (2023). “Why Iran-Saudi Reconcilation May be Shaky”, https://www.stimson.org/2023/why-iran-saudi-reconciliation-may-be-shaky/, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • NTV (2023a). “İran ve Suudi Arabistan Arasında Kritik Görüşme”, https://www.ntv.com.tr/dunya/iran-ve-suudi-arabistan-arasindakritik-gorusme,yinJdAvgrEGUXAWxV_QISQ, (Erişim Tarihi: 08.06.2024).
  • NTV (2023b). “İran’dan Suudi Arabistan’a 7 Yıl Aradan Sonra En Üst Düzey Ziyaret”, https://www.ntv.com.tr/dunya/irandan-suudi-arabistana-7-yil-aradan-sonra-en-ust-duzey-ziyaret,zKdNS6Qp4kqBHFGRcXmk_g, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • NTV (2023c). “İran ile Suudi Arabistan’ın İlişki Kurması Arap Ülkelerini Memnun Etti”, https://www.ntv.com.tr/dunya/iran-ile-suudi-arabistanin-iliski-kurmasi-arap-ulkelerini-memnun-etti,ZVfi6P-1QE-qikWXFlFwbA, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • NTV (2024d). “Çin, Rusya ve İran’dan Umman Körfezi’nde Ortak Deniz Tatbikatı”, https://www.ntv.com.tr/dunya/cin-rusya-ve-irandan-umman-korfezinde-ortak-deniz-tatbikati,3lV7tXXHBUSwkp9SDLc8dw, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • NTV (2024e). “İran’da 9 Yıl Aradan Sonra Umre Seferleri Yeniden Başladı”, https://www.ntv.com.tr/dunya/iranda-9-yil-aradan-sonraumre-seferleri-yeniden-basladi,mRjx4jL6AUyAWPUOsxfRGQ#google_vignette, (Erişim Tarihi: 06.08.2024).
  • Omar, M. (2018). “Suudi Arabistan-İran İlişkileri Bağlamında Ortadoğu’nun Güncel Sorunları”, ANKASAM, Cilt: 2, Sayı: 1, ss. 203-243.
  • Ottoway, D. (2024). “Saudi Iranian Relations Restored But Remain Tense”, https://www.wilsoncenter.org/article/saudi-iranian-relations-restored-remain-tense, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Özev, M. (2016). “İran-Suudi Arabistan İlişkileri 1932-2014”, İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt: 66, ss. 83-104.
  • Öztürk, S. (2019). “Son Dönem İsrail-Körfez Ülkeleri Yakınlaşması”, ORSAM, Cilt: 85, ss. 1-10.
  • Pekar, Ç. (2023). “Suudi Arabistan’ın Nükleer Enerji Programı: ABD-Suudi Arabistan Nükleer İşbirliği Müzakerelerindeki Zorluklar ve Endişeler”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 21, Sayı: 50, ss. 1206-1226.
  • Perliger, A. (2024). “America’s Iran Policy is A Failure-Piecemeal Deterrence And Sanctions Can Go Only So Far”, https://theconversation.com/americas-iran-policy-is-a-failure-piecemeal-deterrence-and-sanctions-can-go-only-so-far-236633, (Erişim Tarihi: 04.09.2024).
  • Rakipoğlu, M. ve Kurt, M. (2019). “Suudi Arabistan-İsrail Örtülü İttifakını Anlamlandırmak”, Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, ss. 101-132.
  • Samar, K. (2018). “Muhammed bin Salman: Hitler, Ali Hamaney’den Daha İyi”, https://tr.euronews.com/2018/04/03/muhammed-bin-salman-hitler-ali-hamaney-den-daha-iyi, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • Sarı, İ. (2023). “İran-Suudi Arabistan Anlaşmasının Ortadoğu’ya Etkileri: Yeni Bir Bölgesel Normalleşme Dalgası mı?”, ORSAM, Cilt: 322, ss. 1-24.
  • Saudi Arabia Ministry of Foreign Affairs (2024a). “His Highness the Foreign Minister Receives a Phone Call From The Iranian Foreign Minister”, https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/news/Pages/His-Highness-the-Foreign-Minister-receives-a-phone-call-from-the-Iranian-Foreign-Minister.aspx, (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
  • Saudi Arabia Ministry of Foreign Affairs (2024b). “His Highness Foreign Minister HH Prince Faisal bin Ferhan met with US Secratery of State Antony Blinken on the Sidelines of the G20 Foreign Ministers’ Meeting”, https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/news/Pages/-His-Highness-Foreign-Minister-HH-Prince-Faisal-bin-Farhan-met-with-U.S.-Secretary-of-State-Antony-Blinken,-on-the-sideline.aspx, (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
  • Saudi Arabia Ministry of Foreign Affairs (2024c). “Minister of Foreign Affairs His Highness Prince Faisal bin Ferhan bin Abdullah receives a phone call from the United States Secratery of State, Antony Blinken”, https://www.mofa.gov.sa/en/ministry/news/Pages/Minister-of-Foreign-Affairs-His-Highness-Prince-Faisal-bin-Farhan-bin-Abdullah-receives-a-phone-call-from-the-United-States.aspx, (Erişim Tarihi: 28.11.2024).
  • Shokri, U. (2024). “Saudi Iranian Relations Remain Cool Despite Renewed Diplomatic Ties”, https://www.iranintl.com/en/202403187814, (Erişim Tarihi: 25.09.2024).
  • Tebrizi, A. (2016). “The Oil War Between Iran and Saudi Arabia”, https://www.rusi.org/explore-our-research/publications/commentary/oil-war-between-iran-and-saudi-arabia, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • Tehran Times (2023), “Iran, Saudi Arabia Discuss Military Cooperation”, https://www.tehrantimes.com/news/492027/Iran-Saudi-Arabia-discuss-military-cooperation, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • Telci, İ. (2018). “Ağırlaştırılmış Ekonomik Yaptırımlar: Trump İran’dan Ne İstiyor?”, SETA Perspektif, Cilt: 208, ss. 1-6.
  • Tossi, S. ve Vaez, A. (2024). “Out of the Shadows: The Implications of Iran’s Recent Duel With Israel”, https://www.armscontrol.org/act/2024-06/features/out-shadows-implications-irans-recent-duel-israel, (Erişim Tarihi: 04.09.2024).
  • TR Euronews (2018b). “Suudi Veliaht Prensinden İsrail Açılımı”, https://tr.euronews.com/2018/04/03/suudi-veliaht-prensinden-israil-ac-l-m-, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2019c). “İran, Çin ve Rusya 4 Gün Sürecek Ortak Askeri Tatbikata Başlıyor”, https://tr.euronews.com/2019/12/25/iran-cin-ve-rusya-4-gun-surecek-ortak-askeri-tatbikata-basliyor, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2020d), “İran’dan, BAE ve Bahreyn’in İsrail ile Normalleşme Anlaşması Yorum: Trump’ın Sirkinde Oynadılar”, https://tr.euronews.com/2020/09/15/iran-dan-bae-ve-bahreyn-in-israil-ile-normallesme-anlasmas-yorumu-trump-n-sirkinde-oynad-l, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2020e). “Pompeo, Suudi Arabistan’ı İsrail’le İlişkilerini Normalleştirmeye Davet Etti”, https://tr.euronews.com/2020/10/14/pompeo-suudi-arabistan-israil-le-iliskilerini-normallestirmeye-davet-etti, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2021f). “Rusya, İran ve Çin Basra Körfezinde Ortak Tatbikat Planlıyor, https://tr.euronews.com/2021/08/23/rusya-iran-ve-cin-basra-korfezi-nde-ortak-tatbikat-planl-yor, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2022g). “Suudi Arabistan Dışişleri Bakanı: İran Nükleer Silah Edinirse Tüm Bahisler Kapanır”, https://tr.euronews.com/2022/12/11/suudi-arabistan-disisleri-bakani-iran-nukleer-silah-edinirse-tum-bahisler-kapanir, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TR Euronews (2023h). “İran Dışişleri Bakanı, Suudi Veliaht Prens bin Selman’la Görüştü”, https://tr.euronews.com/2023/08/18/iran-disisleri-bakani-suudi-veliaht-prens-bin-selmanla-gorustu, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2023ı). “Suudi Arabistan Heyeti, Yemen’de Husi Yetkililerle Barış Konusunu Görüştü”, https://tr.euronews.com/2023/04/10/suudi-arabistan-heyeti-yemende-husi-yetkililerle-baris-konusunu-gorustu, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2024k). “Rusya, İran ve Çin Umman Körfezi’nde Savaş Gemileriyle Ortak Tatbikata Başlıyor, https://tr.euronews.com/2024/03/11/rusya-iran-ve-cin-umman-korfezinde-savas-gemileriyle-ortak-tatbikata-basliyor, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TR Euronews (2015a). “İran Nükleer Anlaşmayı Onayladı”, https://tr.euronews.com/2015/10/14/iran-nukleer-anlasmayi-onayladi, (Erişim Tarihi: 08.08.2024).
  • TR Euronews (2023j). “Suudi Arabistan ile İran’ın Çin’in Arabuluculuğunda Anlaşması ABD’de Nasıl yorumlandı, https://tr.euronews.com/2023/03/13/suudi-arabistan-ve-iranin-cinin-arabuluculugunda-anlasmasi-abdde-nasil-yorumlandi, (Erişim Tarihi: 07.08.2024).
  • TRT Haber (2021a). “Suudi Arabistan, İran’ın Nükleer Tesislerinin Denetlenmesi İçin Çağrı Yaptı”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistan-iranin-nukleer-tesislerinin-denetlenmesi-icin-cagri-yapti-590168.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2021b). “Suudi Arabistan ve Umman’dan İran’a Karşı İş Birliği Anlaşması”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistan-ve-ummandan-irana-karsi-is-birligi-anlasmasi-595238.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2022c). “Rusya Yaptırımlara Rağmen İran ile İşbirliğini Güçlendireceğiz, https://www.trthaber.com/haber/dunya/rusya-yaptirimlara-ragmen-iran-ile-is-birligini-guclendirecegiz-668312.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2022d). “Suudi Arabistan’dan İran’a Çağrı: Güven İnşa Edici Adımlar Atın”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/suudi-arabistandan-irana-cagri-guven-insa-edici-adimlar-atin-716416.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2022e). “İran, ABD’nin Nükleer Anlaşma Görüşlerine Yanıtını İletti”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/iran-abdnin-nukleer-anlasma-goruslerine-yanitini-iletti-705817.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2023f). “İran, Rusya ve Çin Ortak Deniz Kuvvetleri Tatbikatı Başladı”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/iran-rusya-ve-cin-ortak-deniz-kuvvetleri-tatbikati-basladi-753184.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • TRT Haber (2023g). “İran’dan Suudi Arabistan’a 7 Yıl Aradan Sonra En Üst Düzey Ziyaret”, https://www.trthaber.com/haber/dunya/irandan-suudi-arabistana-7-yil-aradan-sonra-en-ust-duzey-ziyaret-789058.html, (Erişim Tarihi: 05.08.2024).
  • Turak, N. (2023). “Things Will Just Have to be Accepted as Tense: Saudi-Iran Relations Have a Long Way to Go Despite Rapprochement Efforts”, https://www.cnbc.com/2023/06/21/saudi-iran-ties-have-a-long-way-to-go-despite-rapprochement-efforts.html, (Erişim Tarihi: 24.09.2024).
  • Turan, K. (2008). “İran Nükleer Krizinde Bıçak Sırtında Siyaset”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt: 4, Sayı: 7, ss. 39-55.
  • White, P. ve Clarly, M. (2024). “Auburn University Experts Say World War III Unlikely After Israel’s Attack on Iranian Consulate”, https://wire.auburn.edu/content/ocm/2024/04/110842-israel-iran-ea.php, (Erişim Tarihi: 04.09.2024).
  • Yılmaz, C. (2011). “İran ve Suudi Arabistan’ın Bitmeyen Bölgesel Rekabeti”, Ortadoğu Analiz, Cilt: 3, Sayı: 26, ss. 53-62.
Toplam 84 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Bölgesel Çalışmalar, Ortadoğu Çalışmaları
Bölüm Araştırma Makaleleri
Yazarlar

Ahmet Özdemir 0000-0002-3364-9805

Erken Görünüm Tarihi 4 Ocak 2025
Yayımlanma Tarihi 10 Ocak 2025
Gönderilme Tarihi 9 Ekim 2024
Kabul Tarihi 1 Ocak 2025
Yayımlandığı Sayı Yıl 2025 Cilt: 5 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Özdemir, A. (2025). İran-Suudi Arabistan Güç Mücadelesi. Uluslararası İlişkiler Ve Politika Dergisi, 5(1), 75-90. https://doi.org/10.62334/ulipod.1564286

Creative Commons Lisansı                      Bu eser Creative Commons Atıf-GayriTicari 4.0 Uluslararası Lisansı ile lisanslanmıştır.

27232  

27418 Dergimize gönderilen çalışmalar Turnitin tarafından taranmaktadır.