The Two Faces of Terrorism in Africa: A Bibliometric Analysis of Boko Haram and Al-Shabaab

Yıl 2025, Cilt: 5 Sayı: 2, 133 - 158, 30.06.2025

Begüm Çardak , Pınar Begüm Koncagül , Şeyda Öcal Arslan

https://doi.org/10.62334/ulipod.1660431

Öz

Terrorism is one of the greatest international security challenges of the 21st century. This phenomenon is not limited to physical violence but also creates global impacts through its economic, social, and political dimensions. Boko Haram and Al-Shabaab, two prominent terrorist organizations active in Africa, have garnered significant attention at both national and international levels in recent years. These organizations not only cause instability in their respective regions through acts of violence but also deeply disrupt social structures. In this context, this study aims to examine how Boko Haram and Al-Shabaab are addressed in the academic literature by employing bibliometric analysis. Bibliometric analysis offers an effective tool to understand the structure and dynamics of scientific production in a particular field. This method highlights the areas where the literature is concentrated by analyzing metrics such as the number of publications, author networks, citation counts, and keyword distributions. This article first outlines the historical development and characteristics of Boko Haram and Al-Shabaab and then discusses the findings obtained from academic studies on these organizations through bibliometric analysis. Thus, the article seeks to provide a new perspective on the comparative study of two different organizations within terrorism research.

Anahtar Kelimeler

Terrorism , Africa , Boko Haram , Al-Shabaab

Afrika’da Terörizmin İki Yüzü: Boko Haram ve El-Şebab’ın Bibliyometrik Bir Analizi

Öz

Terörizm, 21. yüzyılın en büyük uluslararası güvenlik sorunlarından biridir. Bu olgu, sadece fiziksel şiddetle sınırlı kalmayıp ekonomik, sosyal ve siyasal boyutlarıyla küresel ölçekte etkiler yaratmaktadır. Afrika kıtasında etkinlik gösteren Boko Haram ve El-Şebab terör örgütleri, son yıllarda hem ulusal hem de uluslararası düzeyde dikkat çeken iki önemli terör örgütüdür. Bu iki örgüt, şiddet eylemleriyle bölgede istikrarsızlığa neden olmakla kalmayıp toplumsal yapıları da derinden sarsmıştır. Bu bağlamda çalışma, Boko Haram ve El-Şebab’ın akademik literatürde nasıl ele alındığını inceleyerek bu iki örgütü bibliyometrik analiz yöntemiyle incelemeyi amaçlamaktadır. Bibliyometrik analiz, bir alandaki bilimsel üretimin yapısını ve dinamiklerini anlamak için etkili bir araç sunar. Bu yöntem, yayınların sayısı, yazar ağı, atıf sayısı ve anahtar kelime dağılımları gibi metrikleri inceleyerek literatürün hangi boyutlarda yoğunlaştığını gözler önüne sermektedir. Bu kapsamda makale, öncelikle Boko Haram ve El-Şebab’ın tarihsel gelişimini ve özelliklerini ele almakta, akabinde ise bibliyometrik analiz yöntemiyle bu iki örgütü konu alan akademik çalışmalardan elde edilen bulguları tartışmaktadır. Makale, Afrika kıtasındaki terörizm hadisesini yeni bir bakış açısı sunarak ele almayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Terörizm , Afrika , Boko Haram , El-Şebab

Kaynakça

• Ahmed, M. S. (2020). “From Civil War among Clans to War on Terror: The Regionalization and Internationalization of the Somali Conflict”, International Journal of Politics and Security, 2(5), 47-70.
• Alagöz, H. L. (2013). Uluslararası İlişkilerde İnsani Diplomasinin Rolü: Türkiye Somali Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi.
• Alsharif, A. H. vd. (2020). “Bibliometric Analysis, Journal of Theoretical And Applied Information Technology”, 98(15), 2948-2962.
• Anderson, D. M. ve McKnight, J. (2015). “Understanding al-Shabaab: Clan, Islam and İnsurgency In Kenya”, Journal of Eastern African Studies, 9(3), 536-557.
• Artokça, İ. (2013). El Şebab Terör Örgütü Somali, Tasam, https://tasam.org/Files/Icerik/File/es_sebab_teror_orgutu_somali_03acd2a2-f8af-4314-9368-d8f23fcb9acb.pdf, (Erişim Tarihi: 01.03.2025).
• Bacon, T. ve Muibu, D. (2019). “Foreign Fighter Influence in Al-Shabaab”, (Ed. M. Keating ve M. Waldman), War and Peace in Somalia: National Grievances, Local Conflict and Al-Shabaab (ss. 413–424), Oxford: Oxford University Press.
• Bah, A. (2018), “An Assesment of The Boko Haram Insurgency In Nıgerıa”, Florya Chronicles of Political Economy, 4(2), 1-8.
• Barnes, C. ve Hassan, H. (2007). “The Rise and Fall Of Mogadishu’s Islamic Courts”, Journal of Eastern African Studies, 1(2), 151-160.
• Bauer, W. (2018), Çalınan Hayatlar: Boko Haram ve Afrika’nın Kalbindeki Terör, (Çev. S. Özhan), İstanbul: Kor Yayınları.
• Doboš, B. (2017). “Shapeshifter of Somalia: Evolution of The Political Territoriality of Al-Shabaab”, (Ed. P. B. Rich ve R. Burchill), In Jihadist Insurgent Movements (ss. 209-229), New York: Routledge.
• Donthu, N. vd. (2021). “How to Conduct A Bibliometric Analysis: An Overview And Guidelines”, Journal of Business Research, 133, 285-296.
• Duman, G. ve Çelik, İ. M. (2021). “Afrika’nın Bölgesel Terör Sorunu: Boko Haram Üzerine Bir İnceleme”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 9(1), 78-96.
• Duodu, C, (2009). Mohammed Yusuf’s Final Days, Guardian, https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2009/aug/06/mohammed-yusuf-boko-haram-nigeria, (Erişim Tarihi: 01.03.2025).
• Ellegaard, O. ve Wallin, J. A. (2015). “The Bibliometric Analysis of Scholarly Production: How Great Is The Impact?”, Scientometrics, 105, 1809-1831.
• Ezeani, vd. (2021), “From a Religious Sect to a Terrorist Group: The Military and Boko Haram in Northeast Nigeria”, African Renaissance, 18(2), 125-145.
• Felbab-Brown, V. (2018). In Nigeria, We Don’t Want Them Back, Brookings, https://www.brookings.edu/articles/in-nigeria-we-dont-want-them-back/, (Erişim Tarihi: 01.03.2025).
• Hansen, S. J. (2013). Al-Shabaab in Somalia: The History and Ideology of a Militant Islamist Group, Oxford: Oxford University Press.
• Kassim, A. (2015). “Defining and Understanding The Religious Philosophy of Jihādī-Salafism and The Ideology of Boko Haram Politics”, Religion & Ideology, 16(2-3), 173-200.
• Keating, M. ve Waldman, M. (2018), War and Peace in Somalia National Grievances, Local Conflict and Al-Shabaab, Oxford: Oxford University Press.
• Keatinge, T. (2014). The Role of Finance In Defeating Al-Shabaab, RUSI, https://static.rusi.org/201412_whr_2-14_keatinge_web_0.pdf, (Erişim Tarihi: 01.03.2025).
• Klobucista, C. vd. (2022). Al-Shabab, Council of Foreign Relations, https://www.cfr.org/backgrounder/al-shabab, (Erişim Tarihi: 19.02.2025).
• Küresel Terör Olayları Raporu (2023). Küresel Terör Olayları Raporu, Ankara: Jandarma ve Sahil Güvenlik Akademisi Yayınları.
• Maraş, H. (2017). “İslami Söylemli Terörizmin Nijerya’ya Yansımaları: Boko Haram Terör Örgütünün İncelenmesi”, Electronic Turkish Studies, 12(3), 441-466.
• Maszka, J. E. (2017). A Strategic Analysis of Al Shabaab, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Bournemouth: Bournemouth Üniversitesi.
• McChonnel, T. (2016). A Year Later, 5 Reasons Al Shabaab Attacked Kenya That Still Matter, Global Post, https://theworld.org/stories/2016/07/30/year-later-5-reasons-al-shabaab-attacked-kenya-still-matter, (Erişim Tarihi: 19.02.2025).
• Montclos, M. (2015). Boko Haram: Islamism, Politics, Security And The State In Nigeria, Los Angeles: Tsehai Publishers.
• Okemi, M. E. (2013). “Boko Haram: A Religious Sect or Terrorist Organization”, Global Journal of Politics and Law Research, 1(1), 1-9.
• Okpaga, A. Chijioke, U. S. ve Eme, O. I. (2012). “Activities of Boko Haram and Insecurity Question in Nigeria, Arabian Journal of Business and Management Review”, 1(9), 77-99.
• Omenma, J. T, Onyishi, I. E. ve Okolie, A. M. (2020). “A Decade of Boko Haram Activities: The Attacks, Responses and Challenges Ahead”, Securtiy Journal, 33(2), 337-356.
• Onapajo, H. ve Uzodike, U. O. (2012). “Boko Haram Terrorism in Nigeria”, African Security Review, 21(3), 24-39.
• Onuoha, F. C. ve Oyewole, S. (2018). Anatomy of Boko Haram: The Rise and Decline of a Violent Group in Nigeria, Aljazeera Centre for Studies https://studies.aljazeera.net/en/reports/2018/04/anatomy-boko-haram-rise-decline-violent-group-nigeria-180422110920231.html, (Erişim Tarihi: 04.02.2025).
• Oyewole, S. (2015). “Boko Haram: Insurgency and The War Against Terrorism in The Lake Chad Region “, Strategic Analysis, 39(4), 428-432.
• Önal, B. (2023). “Afrika’da Terör: Boko Haram Terör Örgütü ve Kadın Teröristler”, Terörizm ve Radikalleşme Araştırmaları Dergisi, 2(2), 353-386.
• Özdemir, Ö. ve Bural, E. B. (2021). “Bir Terör Eylemi Yöntemi Olarak Adam Kaçırma: Boko Haram ve Chibok Kızları Örneği”, Akdeniz Havzası ve Afrika Medeniyetleri Dergisi, 3(2), 9-24.
• Özdemir, Ö. ve Sarıoğlu, E. B. (2021). “Eşitsizlik ve El Şebab Arasında Sıkışan Kadın Militanlar “, Fenerbahçe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 3-17.
• Özkan, M. (2014), Doğu Afrika Jeopolitiği ve Türkiye’nin Somali Politikası, SETA, https://file.setav.org/Files/Pdf/20141021153934_40_somali_web.pdf, (Erişim Tarihi: 04.02.2025).
• Passas, I. (2024). “Bibliometric Analysis: The Main Steps”, Encyclopedia, 4(2), 1014-1025.
• Pijovic, N. (2014). The Sources of Al-Shabaab’s Strength and Resilience, Australian Strategic Policy Institute, https://www.aspistrategist.org.au/the-sources-of-al-shabaabs-strength-and-resilience/, (Erişim Tarihi: 01.03.2025).
• Pricopi, M. (2016). “Tactics Used By The Terrorist Organisation Boko Haram”, Scientific Bulletin, 21(1), 40-45.
• Regens, J. L. ve Mould, N. (2017). “Continuity and Change in the Operational Dynamics of the Islamic State “, Journal of Strategic Security, 10(1), 53-80.
• Roig-Tierno, N. vd. (2017). “An Overview of Qualitative Comparative Analysis: A Bibliometric Analysis”, Journal of Innovation & Knowledge, 2(1), 15-23.
• Salkida, A. (2009). Nigeria: Sect Leader Vows Revenge, WWRN, https://wwrn.org/articles/31419/, (Erişim Tarihi: 01.03.2025).
• Sergie, M. A. ve Johnson, T. (2014). Boko Haram, Council on Foreign Relations, https://www.files.ethz.ch/isn/180698/Nigeria’s%20Boko%20Haram%20and%20Ansaru%20.pdf, (Erişim Tarihi: 18.02.2025).
• Shinn, D. (2011). “Al Shabaab’s Foreign threat to Somalia”, Orbis, 55(2), 203-215.
• Shire, M. (2021). Now is the Time to Engage Al-Shabaab, Religious Leaders and Clan Elders Can Help, War on The Rock, https://warontherocks.com/2021/10/now-is-the-time-to-engage-al-shabaab-religious-leaders-and-clan-elders-can-help/, (Erişim Tarihi: 18.02.2025).
• Shola, O. (2015). “Globalization of Terrorism: A Case Study of Boko Haram in Nigeria”, International Journal of Politics and Good Governance, 6, 1-22.
• Sıradağ, A. (2015). Sahra Altı Afrikası’nda Terörist Grupların Yükselişi: Boko Haram ve Eş-Şebab, SETA, https://file.setav.org/Files/Pdf/20150520201544_125_afrika_web.pdf, (Erişim Tarihi: 04.03.2025).
• Söğütlü, G. (2019). Başarısız Devlet Olgusunun Terörizmle İlişkisi: Somali ve El Şebab Örneği̇, (Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi), Bursa: Uludağ Üniversitesi.
• Sönmez, G. ve Arslan, M. E. (2021). Nijerya’da Artan Boko Haram Hareketliliği ve Olası Sonuçları, ORSAM, https://www.orsam.org.tr/tr/nijeryada-artan-boko-haram-hareketliligi-ve-olasi-sonuclari/, (Erişim Tarihi: 04.03.2025).
• Tektaş, E. (2023). “Nijerya’nın Ulusal Güvenliği Kapsamında Bir Terör Örgütünün Anatomisi: Boko Haram”, Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi, 7(1), 206-235.
• Turbiville, G, Meservey, J. ve Forest, J. (2014). Countering The Al-Shabaab Insurgency in Somalia: Lessons for US Special Operations Forces, Florida: JSOU Press.
• Vilkko, V. (2011). Al-Shabaab: From external support to internal extraction. Department of Peace and Conflict Research, http://www.uu.se/digitalAssets/57/57537_MFS_paper_Vilkko.Pdf, (Erişim Tarihi: 01.02.2025).
• Wise, R. (2021). Al Shabaab, Center for Strategic & International Studies, https://www.csis.org/analysis/al-shabaab, (Erişim Tarihi: 05.02.2025).
• Yalçın, M. (2016). “Türkiye Somali İlişkilerinde El Şebab Örgütünün Etkisi”, Barış̧ Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi”, 4(2), 18-49.
• Yılmaz, K. (2014). “Ülke Savunmasından Küresel Dini İstismar Eden Terörizme: El Şebab Örneği ve Türkiye Açısından Yansımaları”, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, 5(1), 27-48.