1930’lu Yıllarda SSCB'nin Kırım'da Uyguladığı Sovyetleştirme Politikaları ve Yaşanan Suni Açlık

Yıl 2017, Cilt: 1 Sayı: 1 - AUİLS | 2017 Özel Sayısı, 42 - 58, 18.08.2017

Şeyma Gürhan

Öz

Dünya tarihinde önemli devletlerden biri olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB), Rus kökenli olmayan milletleri asimile etme yolunda çeşitli dil ve eğitim politikaları, ekonomi politikaları, zorunlu göç, sürgünler şeklinde sıralanabilecek politikaları ile kendisine yayılma sahası yaratma amacında oldu. Bu doğrultuda, Sovyetler Birliği’nde 1920’li yıllardan itibaren “Yeni Sovyet İnsanı” yaratarak, Rusya’da farklı halkların birleşmesi ve Rus milliyetçiliğinin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir. Rus Çarlığı'nın Kırım’ı ilhak ettikten sonra asıl amacı, bu bölgeyi Slavlaştırmak ve anavatanın bölünmez bir parçası haline getirmek idi ve SSCB, aynı politikaları burada da uygulamaya koydu. Bu politikaların uygulandığı 1930’lu yıllar, eski SSCB halklarının kaderinde, bugün hala kanı sızmakta olan büyük bir yara bırakarak, trajik bir devri meydana getirmiştir. Özellikle ekonomi alanında uygulanan politikalarla suni bir açlık yaratılarak, halk ölümün pençesine terk edildi. Bu noktadan hareketle, bu çalışmada, SSCB'nin Kırım Türklerine yönelik uygulamaları ve 1931-1933 aralığında Kırım’da yaşanan suni açlık, Kırım Tatar aydınlarından binlercesinin idam edilmesi ya da sürgüne gönderilmesi, Tatarların uygulanan bu kolektifleştirme hareketlerine karşı direnişleri ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kırım, Kırım Türkleri, Sovyet Rusya, Stalin

USSR’s Policies of Sovietization Executed in Crimea and the Artificial Famine in 1930s

Öz

USSR, which is one of the most important states in world history, aimed to create a spreading area for itself with policies that can be ranked as various language and educational policies, economic policies, forced migration and exile to assimilate nations that are not Russian. In this direction, the Soviet Union created homo-Sovyeticus from the 1920s onwards, aiming to unite different peoples in Russia and to remove Russian nationalism. After dominating the Crimea, the main purpose of the Russian Empire was to make this region Slavic and also make it indivisible part of homeland. USSR applied the same policies here as well. In 1930s, when these policies were implemented have brought a tragic period to the fate of the former USSR people by leaving a big wound that stil seeps blood today. Especially in the field of economics, the people were abondoned to death by creating an artificial hunger. From this point of view, this study focuses on the applications of Russia towards the Crimean Turks and artificial hunger in Crimea during the period of 1931-1933, the execution of thousands of Crimean Tatar intellectuals or their exile, and the resistance of the Tatars against these collectivization movements.

Anahtar Kelimeler

Crimea, Crimean Turks, Soviet Russia, Stalin

Kaynakça

• Abdülhamitoğlu, Necip, Sovyet Rusya’da Ölüm Kampları, Ankara, Güven Yayınları, 1974.
• Alaç, M., “Bolşeviklerin İkinci İşgalinden Sonra Kırım’da Neler Oldu?”, Emel, No 29, 1965, s. 5-20.
• Bennigsen, Alexander, Sovyet Müslümanları, çev. Yuluğ Tekin Kurat, Ankara, Forum Yayınları, 1988.
• Bozkurt, Giray Saynur, “Kırım Tatarları ve Sürgün”, Emine Gürsoy Naskali (der.), Stalin ve Türk Dünyası, İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2007, s. 221-232.
• Bozkurt, Giray Saynur, “Ukrayna Şartlarında Kırım Tatarlarının Kendilerini Siyasi Platformda Tanıtma Mücadeleleri”, Alâeddin Yalçınkaya (der.), Türk Cumhuriyetleri ve Petrol Boru Hatları, İstanbul, Bağlam Yayıncılık, 1998, s. 137-166.
• Coşkuner, Buket, Sibirya’dan Nazi Kamplarına, İstanbul, Ufukötesi Yayınları, 2007.
• Dağı, Zeynep, Kimlik, Milliyetçilik ve Dış Politika-Rusya’nın Dönüşümü, İstanbul, Boyut Yayınları, 2002.
• Ercilasun, Güljanat, “Stalin Dönemi Kazak Aydınların Tasfiyesi”, Emine Gürsoy Naskali ve Liaisan Şahin (der.), Stalin ve Türk Dünyası, İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2007, s. 127-137.
• Fisher, Alan, Kırım Tatarları, Ankara, Selenge Yayınları, 2009.
• Galiullin, Telgat, "Stalin Devri Tatar Kültür Hayatı", Vatanım Tataristan Gazetesi, 1 Ağustos 1997.
• Gürsoy Naskali, Emine ve Şahin, Liaisan (der.), Stalin ve Türk Dünyası, İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2007.
• Hablemitoğlu, Necip, Kırım’da Türk Soy Kırımı, İstanbul, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, 2002.
• Hablemitoğlu, Necip, Sovyet Rusya’da Devlet Terörü, Ankara, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 2004.
• Hayit, Baymirza, Sovyetler Birliği’ndeki Türklüğün ve İslamın Bugünkü Durumu, İstanbul, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları, 1987.
• İnalcık, Halil, “Sürgünün Ellinci Yıl Dönümü 18 Mayıs 1994- Dünya, Kırım’da Türk Tatarları’nın Varlığını Tanıyor”, Kırım Dergisi, No 7, 1994, s. 14-15.
• İpek, Alper, “Sovyetler Birliği’nin Dağılması Karşısında Sovyet İnsanının Tepkisizliğinin Nedenleri”, Savunma Bilimleri Dergisi, Cilt 14, No 1, 2015, s. 89-118.
• Karabulut, Ferhat, “İktidar ve Meşrulaştırma Mücadelesinin Odağı Orta Asya: Sovyetlerin Dil ve Eğitim Politikaları”, Bilig Dergisi, No 50, 2009, s. 65-94.
• Kılınç, Arzu, “Stalin Dönemi İnsan Kayıpları”, Emine Gürsoy Naskali ve Liaisan Şahin(der.), Stalin ve Türk Dünyası, İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2007.
• Kırımal, Edige, "Kırım Türkleri", Emel Dergisi, No 59, 1970, s. 1-6.
• Kırımal, Edige, “Kırım’da Topyekün Tehcir ve Katliam”, Dergi, No 5, Münih, 1956, s. 21-25.
• Kırımlı, Hakan, “Kırım (Rus İdaresi Dönemi)”, Türkiye Diyanet İslam Ansiklopedisi, Cilt 25, Ankara, 2002, s. 458-465.
• Lewin, Moshe, Sovyet Yüzyılı, İstanbul, İletişim Yayınları 2008.
• Özcan, Kemal, “Stalin Döneminde Sürgünler”, Emine Gürsoy Naskali ve Liaisan Şahin (der.), Stalin ve Türk Dünyası, İstanbul, Kaknüs Yayınları, 2007, s. 193-215.
• Özel, Merve Suna, “Stalin Dönemi Rus Milliyetçiliği ve Politikaları”, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, No 2, 2014, s. 99-122.
• Sel, Ünver, Kırım ve Kırım Türkleri, Ankara, Kendi Yayını, 1997.
• Şahin, Cemile, “Rus Yayılmacılığına Bir Örnek: 1944 Kırım Türklerinin Sürgünü”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, No 39, 2015, s. 326-339.
• Vozgrin, Valeri, “Bolşevik İhtilâlından Sonra Kırım”, Türkler Ansiklopedisi, Cilt 18, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2002, s. 760-774.