ÇEVRECİLİK BAĞLAMINDA YEŞİL YÖNETİM UYGULAMALARI: KÜRESEL BOYUTTA FAALİYET GÖSTEREN ULUSLARARASI İŞLETMELERDEN YEŞİL YÖNETİM UYGULAMA ÖRNEKLERİ

Yıl 2022, Cilt: 2 Sayı: 2, 131 - 146, 31.12.2022

Şaziye Behçet Hümeyra Taşçıoğlu Baysal

Öz

Küreselleşmenin meydana getirdiği aşırı tüketim alışkanlıklarının çevreye birçok yönden olumsuz etkisi vardır. Zamanla meydana gelen çevresel problemlerin artmasıyla bu problemlerinin önüne geçilemeyecek düzeyde büyümesi (küresel ısınma, iklim değişikliği vb.) üzerine çevreci işletmeler, gelecek nesillere temiz bir dünya bırakma konusunda düşünmeye ve bu konuda çalışmaya başlamışlardır. Yeşil yönetim uygulamaları hammadde temini, nakliye, üretim, pazarlama gibi pek çok aşamada çevresel korumayı ve sürdürmeyi hedef alarak işletmenin fonksiyonlarının tamamını ve örgüt içi süreçleri kapsamalıdır. Bununla birlikte işletmeler çevreyle ilgili sürdürülebilir koruma kararları alırken bir taraftan da bu konuda tüketicilerin satın alma tercihlerini ve davranışlarını da yüksek düzeyde çevre bilinci oluşturarak etkilemeleri gerekmektedir. Böylece tüketicilerin çevreye dost (yeşil ürün) ürünleri satın almayı istemeleri ve bu yönde kararlı olmaları gerekir. Bu çalışmaların gerçekleşebilmesi için dünya çapında adını duyurmuş uluslararası işletmelere büyük iş düşmektedir. Bu çalışmada, çevresel süreçler ve yeşil yönetim uygulamalarının öğeleri incelenecektir. Ayrıca günümüzde bu konuda dünyada adını duyurmuş uluslararası şirketlerin yaptıkları çeşitli uygulamalardan örnekler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çevre, Yeşil İşletme, Sürdürülebilirlik, Yeşil Yönetim

Kaynakça

• Akatay, A.ve Aslan, Ş. (2008). Yeşil Yönetim ve İşletmeleri ISO 14001 Sertifikası Almaya Yönelten Faktörler. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 10(1),313-339.http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/5402/10.1%2520akatay%2520aslan.pdf?sequence=1&isAllowed=y
• Alagöz, S. B. (2007). Yeşil Pazarlama ve Eko Etiketleme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi, 11(10.01), 2017. https://www.academia.edu/5427145/
• Ayyıldız, H.ve Genç, K. Y. (2008). Çevreye Duyarlı Pazarlama: Üniversite Öğrencilerinin Çevreye Duyarlı Pazarlama Uygulamaları ile İlgili Tutum ve Davranışları Üzerine Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 505-527. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunisosbil/issue/2822/38092 Büyüközkan, G.ve Vardaloğlu, Z. (2008). Yeşil Tedarik Zinciri Yönetimi. Lojistik Dergisi, 8, 66-73.
• Coşkun, S. ve Bozyiğit, S. (2019). Yeşil Tedarik Zinciri Uygulamaları Üzerine Kimya Sektöründe Bir Alan Araştırması. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 605-637. Doi: 10.16953/deusosbil.467196
• Çam, M. S. ve Ürün, E. (2017). Sürdürülebilirlik ve Yeşil Markalar: Toyota Örneği Üzerine Bir İnceleme. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 61, 1-11. https://www.researchgate.net/profile/Mehmet-Cam-3/publication/331787976
• Doğan, S. (2018). Kurumsal Sosyal Sorumluluk ve Muhasebenin Sosyal Sorumluluğu. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 100-107. http://www.ibaness.org/bnejss/2018_04_01/11_Dogan.pdf
• Ekinci, T. (2007). Yeşil Pazarlama Uygulamalarında Yaşanan Sorunlar ve Örnek Bir Uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. file:///C:/Users/TIP/Desktop/208697.pdf
• Gazda, G.ve Lampe, M. (1995). Green Marketing in Europe and United States: An Evolving Business And Society Interface. International Business Review, 4(3), 295-312. Doi: 10.1016/0969-5931(95)00011-N
• Gungor, A. ve Gupta, S. M. (1999). Issues in Environmentally Conscious Manufacturing and Product Recovery: A Survey. Computers & Industrial Engineering, 36(4), 811-853. Doi: 10.1016/S0360-8352(99)00167-9
• Güneş, E., Keskin, B.ve Kıymaz, T. (2014). Gıda Sanayiinde Yeşil Ekonomi ve Uygulamaları. XI. Tarım Ekonomisi Kongresi Kitabı, Samsun 19 Mayıs Üniversitesi, Samsun, 3-5 Eylül, 1528-1532. https://tarekoder.org/2014samsun/402-406.pdf
• Karakuş, G. ve Erdirençelebi, M. (2018). İşletmelerin Yeşil Yönetim Algılarının İşletme Performansı Üzerindeki Etkisini Ölçmeye Yönelik Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 681-704. Doi: 10.20491/isarder.2018.543
• Karaman, D. (2021). Yeşil Pazarlama Bilgi Düzeyi ve Yaşam Tatmininin Yeşil Ürün Satın Alma Davranışına Etkisi: Kuşaklararası Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (58), 155-176. Doi: 10.18070/erciyesiibd.755142
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (15), 170-189. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1156348
• Kocaşahin, S. B. (2019). Yeşil Pazarlama Stratejileri: Dünyadaki ve Türkiye’deki Örnek Uygulamaların Karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi) KTO Karatay Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya. file:///C:/Users/lenovo/Downloads/578767.pdf
• Koçer, L. L. ve Delice, T. (2016). Yeşil Reklamlara Yönelik Tutumların Çevresel Duyarlılığa Etkisi: Çevresel Kaygının Aracılık Rolü. Humanities Sciences, 11(2), 112-139. Doi: 10.12739/NWSA.2016.11.2.4C0206
• Kollmuss, A. ve Agyeman, J. (2002). Mind the Gap: Why Do People Act Environmentally and What are the Barriers to Pro-environmental Behavior? Environmental Education Research, 8(3). Doi: 10.1080/13504620220145401
• Korucuk, N. ve Çetin, F. A. (2019). Yeşil Pazarlama Bağlamında Yeşil Ürünlere İlişkin Tüketici Satın Alma Davranışı, Kafkas Üniversitesi Örneği. Kafkas University Journal of the Faculty of Economics and Administrative Sciences, 10(19), 250-289. Doi: 10.9775/kauiibfd.2019.011
• Lee, H. L. ve Billington, C. (1992). Managing Supply Chain Inventory: pitfalls and opportunities. Sloan management review, 33(3), 65-73. https://sloanreview.mit.edu/article/managing-supply-chain-inventory-pitfalls-and-opportunities/
• Nemli, E. (2001). Çevreye Duyarlı Yönetim Anlayışı. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, (23-24), 211-224. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iusiyasal/issue/610/6158
• Oncer, A. Z. (2019). Örgütlerde Yeşil İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamaları: Teorik Bir İnceleme. İş ve İnsan Dergisi, 6(2), 199-208. Doi: 10.18657/yonveek.1034727
• Orji, I. ve Wei, S. (2016). A Detailed Calculation Model for Costing of Green Manufacturing. Industrial Management & Data Systems, 116(1), 65-86. Doi:10.1108/IMDS-04-2015-0140
• Peattie, K. (2010). Green Consumption: Behavior and Norms. Annual Review of Environment and Resources, 35(1), 195-228. Doi: 10.1146/annurev-environ-032609-094328
• Pezikoğlu, F. (2016). Yeşil Ekonomi Göstergeleri ve Yeşil Etiketler. XII. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi Kitabı. Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 25-27 Mayıs, 1389-1398. https://tarekoder.org/2016isparta/71.pdf
• Sarkis, J. ve Rasheed, A. (1995). Greening the Manufacturing Function. Business Horizons, 38, 17-27. Doi: 10.1016/0007-6813(95)90032-2
• Sarkis, J. (2003). A Strategic Decision Framework for Green Supply Chain Management. Journal of Cleaner Production, 11, 397-409. Doi: 10.1016/S0959-6526(02)00062-8
• Sarkis, J., Zhu, Q. ve Lai, K. H. (2011). An Organizational Theoretic Review of Green Supply Chain Management Literature. International Journal of Production Economics, 130(1), 1-15. Doi: 10.1016/j.ijpe.2010.11.010
• Şengün, H. ve Yıldız, S. G. M. (2018). Avrupa Birliği Çevre Yönetim Sistemi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 10(18), 39-53. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksbd/issue/38325/443853
• Şenocak, B. ve Bursalı, Y. (2018). İşletmelerde Çevresel Sürdürülebilirlik Bilinci ve Yeşil İşletmecilik Uygulamaları ile İşletme Başarısı Arasındaki İlişki. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(1), 161-183. https://dergipark.org.tr/tr/pub/sduiibfd/issue/52998/702706
• Tekin, Z. (2021). Kahve Üretiminde Sürdürülebilirlik ve Yeşil İşletmecilik Uygulamaları: Dünyadan Örnekler. 7. Uluslararası Mardin Artuklu Bilimsel Araştırmalar Kongresi Kitabı, Mardin, 10-12 Aralık, 595-601. https://www.artuklukongresi.org/_files/ugd/614b1f_4e7859a733884d329bd89393ce104f06.pdf
• Tor Kadıoglu, C. ve Gürsoy, İ. (2021). Yeşil Pazarlama Örnekleri ve Yeşil Aklama Stratejileri. Şahin Karabulut (Ed.), Pazarlama ve Organizasyon Perspektifinden Kuramlar ve Tartışmalar (s. 109-130). Ankara: Gazi.
• Türk, M. ve Gök, A. (2010), Yeşil Pazarlama Anlayışı Açısından Üretici İşletmelerin Sosyal Sorumluluğu. Electronic Journal of Social Sciences, 9(32). https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6146/82512
• Üstündağlı, E. ve Güzeloğlu, E. (2015). Gençlerin Yeşil Tüketim Profili: Farkındalık, Tutum ve Davranış Pratiklerine Yönelik Analiz. Global Media Journal: Turkish Edition, 5(10), 341-362. https://globalmediajournaltr.yeditepe.edu.tr/sites/default/files/Elif%20U%CC%88STU%CC%88NDAG%CC%86LI%20%26%20Ebru%20GU%CC%88ZELOG%CC%86LU.pdf
• Yalçın, A. Z. (2009). Küresel Çevre Politikalarının Küresel Kamusal Mallar Perspektifinden Değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(21), 288-309. https://dergipark.org.tr/tr/pub/baunsobed/issue/50238/647992
• Yaman, K. ve Muşmul, G. (2018). Çevre ve Ekonomi İlişkisi Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Ekonomi İşletme ve Yönetim Dergisi, 2(1), 66-86. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/565913
• Yangınlar, G. ve Sarı, K. (2017). İşletmeleri Yeşil Lojistik Uygulamalarına Zorlayan Sebepler Üzerine Bir Araştırma. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(1), 101-121. https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyaiibf/issue/30831/311086
• Yıldız, B. ve Kütahyalı, D. N. (2021). Yeşil Ürün Tutumunun Yeşil Satın Alma Niyeti, Geri Dönüşüm ve Yalın Tüketim Üzerindeki Etkisi. Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 365-398. Doi: 10.33399/biibfad.875298
• Yılmaz, M. (2007). Marka Kişiliğinin Boyutları ve Ikea Uygulaması. (Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul. file:///C:/Users/lenovo/Downloads/219289.pdf
• Yüksel, H. (2003). İşletmelerin Çevreye Duyarlı Üretim Faaliyetlerinin Ampirik Bir Çalışma ile Değerlendirilmesi. Endüstri Mühendisliği, 14(2), 21-32. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/30936/
• https://blog.adgager.com/yesil-pazarlama-ve-yesil-yakalilar-the-body-shop/ (Erişim Tarihi: 04.10.2022)
• https://global.toyota/en/ (Erişim Tarihi: 05.11.2022)
• https://hmgroup.com/sustainability/Planet/recycling.html (Erişim Tarihi: 11.11.2022)
• https://money.cnn.com/2018/01/16/news/companies/mcdonalds-packaging-green/index.html (Erişim Tarihi: 21.11.2022)
• https://www.bartleby.com/essay/Mcdonalds-Green-Marketing-Strategy-F3RE4ZSX73GEY (Erişim Tarihi: 21.11.2022)
• https://www.bosch.com.tr/kesfet/1886-1905-ilk-atoelyeden-fabrikaya/ (Erişim Tarihi: 22.11.2022)
• https://www.bosch.com.tr/sirketimiz/sorumluluk/#suerdueruelebilirlik (Erişim Tarihi: 22.11.2022)
• https://www.haberler.com/guncel/tchibo-yuzde-100-surdurulebilirlik-yolunda-10906102-haberi/ (Erişim Tarihi: 22.11.2022)
• https://www.ikea.com.tr/surdurulebilirlik-saglikli-evler (Erişim Tarihi: 23.11.2022)
• https://www.markafikirleri.com/tchibo-nasil-kuruldu-neyi-farkli-yapti-basarisinin-sirri-ne/ (Erişim Tarihi: 22.11.2022)
• https://www.michelin.com.tr/lastigin-yasam-dongusu-boyunca-cevresel-ayak-izini-azaltmak-mumkun-mu (Erişim Tarihi: 21.11.2022)
• https://www.pazarlamasyon.com/starbucksda-artik-sadece-kagit-pipet-var/ (Erişim Tarihi: 10.11.2022)
• https://www.sony.com.tr/electronics/surdurulebilir-ses (Erişim Tarihi: 18.11.2022)
• https://www.sony.com/en/SonyInfo/csr/vision/ (Erişim Tarihi: 18.11.2022)
• https://www.starbucks.com.tr/responsibility/environment (Erişim Tarihi: 10.11.2022)
• https://www.starbucks.com.tr/responsibility/sustainability (Erişim Tarihi: 20.11.2022)
• https://www.tchibo.com/servlet/content/918884/-/root-page/company/tchiboda-suerdueruelebilirlik/suerdueruelebilir-kahve.html (Erişim Tarihi: 22.11.2022)
• https://www.thebodyshop.com.tr/anasayfa/hakkimizda/tarihcemiz (Erişim Tarihi: 20.11.2022)
• https://www.thedrum.com/news/2021/10/07/mcdonald-s-rolls-out-ad-campaign-talk-up-sustainability-goals (Erişim Tarihi: 21.11.2022)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/H%26M (Erişim Tarihi: 22.11.2022)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Michelin (Erişim Tarihi: 21.11.2022)
• https://tr.wikipedia.org/wiki/Sony (Erişim Tarihi: 20.11.2022)