Practical experience has shown that honey bees visit a tremendous variety of flowering
plant species, both in terms of flower morphology and floral reward. However, their ability to find
“nectar” extends far beyond plants themselves. They are in many respects the ultimate generalist
forager, which has been a boon for modern agriculture. But, how can they associate such a variety of
“objects” with food? Odors turn out to be a key component in other species of social bees.
Amaç:
Bu
derlemenin amacı bal arılarında yayılmacı arılar için çiçeklerin yerini bulmada
kokunun ne kadar önemli olduğu ve bal arılarının kokuya hassaslığı nedeni ile çiçekleri
bulmada en fazla kokuyu kullanmasıdır.
TartıĢma:
Bal
arıları çok sayıda farklı görünüşte ve çiçek ödüllerine sahip çiçekli bitkileri
ziyaret etmektedir. Fakat nektarı bulabilme yeteneği bitkilerden çok daha ötesine
gitmektedir. Birçok açıdan bal arıları esas genel tozlaştırıcı olarak modern
tarımda kabul edilmesine rağmen bal arılarının besinleri yani çiçekleri nasıl
bulabildiği anahtar bir soru olmuştur. Neredeyse bir asır önce Von Frisch‘un
liderlik yaptığı bu çalışmalarda yayılmacı arılar için çiçeklerin rengi ve
kokusunun önemi araştırılmıştır. Bu şekilde yayılmacı arılar renk ve kokuyu
ikisini kullanarak çiçeklerin yerini belirlemişitr. Bu çiçeklerin renginin değiştirilmesi
durumunda bazı arılar renge bazıları ise kokuya göre çiçekleri ziyaret etmeye
devam etmişlerdir. Bu şekilde yayılmacı arılar besin ve koku arasında ilişki
kurup tekrar aynı kokuyu aldıklarında bu çiçeklerin yerini hızlı ve direk uçuşla
bulabilmektedirler. Kovana başarılı yayılmacı arılar tarafından besin ile
birlikte bu çiçeklerin kokusuda getirilir ve bu koku diğer arılar tarafından alınır.
Her ne kadar kokuyu öğrenmek için arıların birbirleri ile direk temas haline geçmesi
gerekmesede birçok arı birbirini beslerken de bu kokuyu almış olurlar. Bal arıları
son zamanlarda çok iyi koku almaları nedeni ile havalaalanlarında patlayıcı ve
arazide mayın bulma konusunda bile eğitilmeye başlanmıştır.
Bal
arısında Gen sıralaması proje araştırma komisyonun da belirttiği gibi 170 koku
alıcı genleri belirlenmiş olup bu diğer böceklerin 2 katı civarındadır. Yine
komisyonun raporlarına göre bal arısı genomu verileri bal arılarında insandaki
gibi iletişimi sağlayacak konuşma-dil genleri olmadığını göstermiştir. Bal arısı
dansı ve koku aynı denemede kullanıldığı zaman ve ancak birinin
desteklenebileceği kritik çalışmalarda koku hipotezi desteklenmiştir.
Son
yıllarda robot arı dizayn edilmiş ve robot arı etrafındaki arılara şeker solüsyonu
sağladığı ve etrafındaki arılara besinle ilişkili koku verildiği zaman besinin
yeri yayılmacı arılar tarafından bulunabilmiştir. Robot arı ile yapılan çalışmalar
da kovanda belli bir kokuya şartlanma ve koku araştırma hipotezlerini
desteklemektedir.
Radar
ile izleme çalışmalarında ise yayılmacı arılar üzerlerine monte edilen alıcı-verici
ekipman ile takip edilmiş ve yayılmacı arılar sahada koku ile besin ilişkisi
olmadığı zaman koku ve dans hipotezlerinden hiç birisi desteklenmemiştir.
Sonuç:
Koku
besinin yerini bulmada belli bir çiçeğe giden yayılmacı arılar için kritik bir öneme
sahiptir. Geniş bir çeşitlilik ve koku alıcıların yüksek derecede hassaslığı
ekolojik/tarımsal ekonomide bal arılarını esas genel tozlaştırıcı durumuna
sokmaktadır. Belli çiçeğe giden yayılmacı arılar yeni bir çiçek kaynağının
kokusu kovana geldiğinde bu yeni kaynağa yönelir ve bu kokuyu çevrede araştırmaya
başlar. Yayılmacı arıların tek tip veya belli renkte çiçeğe bağımlılığı büyük
oranda koku faktörüne bağlıdır.
Yeni işçi arıların yayılmacı arılara katılması daha çok
kovana getirilen koku ile başlamakta ve bu kokuyu dışarıda aramakla devam
etmektedir. Bu yeni yayılmacı arılar kokunun geldiği çiçekleri bulduktan sonra
onlarda yayılmacı arılara katılmaktadır. Bu koku tarafından yönlendirilen arıların
yayılma işlevi tarımda birçok uygulamalara açıktır.
Birincil Dil | İngilizce |
---|---|
Konular | Yapısal Biyoloji |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 28 Şubat 2010 |
Kabul Tarihi | 1 Şubat 2010 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2010 Cilt: 10 Sayı: 1 |
Önemli Not: Dergimizde yazar-hakem bilgileri iki taraflı gizli tutulduğundan hem yazar ve hem de hakemlerin belgeyi incele kısmında kişisel bilgilerini kaldırdıktan sonra belgeyi sisteme yüklemesi gerekmektedir.
Akademik teşvik kapsamında makale bilgilerininin kopyalanmasının sorun olması durumunda dergimizin ana web sayfasının kullanılması bilgilerinize sunulur.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
work is licensed under Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International.