Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları

Yıl 2008, Cilt: 08 Sayı: 4, 130 - 142, 28.11.2008

Ş. Ömür Uygur A. Onur Girişgin

Öz

Türkiye 4 milyonun üzerindeki koloni varlığı ile Dünya’da dördüncü sırada olmasına rağmen bal üretiminde yedinci sırada bulunmaktadır. Ülkemizdeki koloni başına ortalama bal verimi oldukça düşüktür. Bunun en önemli nedenlerinden birisi de arı hastalık ve zararlıları hakkında yeterli bilgiye sahip olunmaması, gerekli mücadelenin zamanında ve doğru bir şekilde yapılmamasıdır. Bu durum ülke arıcılıındaki verim düşüklüğünün nedenlerinden birisi olmaktadır.Bu derlemede, bal arılarında görülen hastalıkların belirtileri, tehisi ve mücadele yöntemleri ile bal arısı zararlıları hakkında bilgi verilmiştir

Anahtar Kelimeler

Bal arısı, Apis mellifera, hastalık ve zararlılar, teşhis

Diseases and Pests of Honeybee

Öz

Although Turkey is ranked as the forth country in the world in terms of having more than 4 million bee colonies, it is ranked as the seventh in honey production, which indicates low average honey yield per colony. One of the most important reasons for this state is lack of information on bee diseases, pests and also the fact that necessary protection practices against these factors are not performed on time and properly causing significant economical losses in honey production of country. In this paper, information on symptoms, diagnosis and treatment methods of honeybee diseases and pests was reviewed and compiled. Diseases part divided into four groups as bacterial, viral, fungal and protozoan; and additionally pest part was added. American Foul Brood, European Foul Brood and septicemia disease are in the bacterial diseases chapter. Especially new developments on treatments were mentioned in these diseases. Adult and brood viral diseases which named Chronical Bee Paralysis Virus, Acut Bee Paralysis Virus and Sacbrood Virus were in this paper. There are chalk brood and stone brood diseases in fungals, and Nosema apis, Nosema cerenae and Amoeba diseases in protozoans. Finally major pests of honeybee part were divided into two groups. First of them was parasitic mites as Acarapis woodi, Varroa destructor and Tropilaelaps clareae; second of them was some insects which parasitize bees such as moths, bee louse and predator bees. All of the explanations and informations were based on recent developments. So this paper can help people who are related to beekeeping and need to control these diseases.

Anahtar Kelimeler

Honeybee, diseases and pests, diagnosis

Kaynakça

• Akbay, R. 1995. Arı ve İpekböceği Yetiştirme. Ankara Üniv. Zir. Fak. Yay. No: 1428, Ders Kitabı: 415. A. Ünv. Basımevi, Ankara.
• Akkaya, H. 1994. Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları. İstanbul Üniv. Ders Notları. İstanbul.
• Akyol, E., Korkmaz, A. 2005. Bal arısı (Apis mellifera) biyolojisi. Uludağ Arıcılık Dergisi. 5 (3): 122- 127. Varroa desructor’un Alippi, A.
• Terramycin R losing its
• effectiveness against AFB. Bee Biz. 11: 27- 29.
• Anderson, D.L., Trueman, J.W.H. 2000. Varroa jacobsoni (Acari: Varroidae) is more than one species. Acarology. 24(3): 165-189. and Applied
• Anonymous. 2001. Bal arılarının Amerikan Yavru Çürüklüğü Hastalıına Karşı Korunma ve Mücadele Talimatı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Müdürlüü. Ankara. ve Kontrol Genel
• Aslan, A. 1986. Amerikan yavru çürüklüü. Teknik Arıcılık. 5: 5-8.
• Aydın, L., Güleğen, E., Çetinbaş, H. 2001. Bursa yöresi bal arılarında Nosema apis (Zander, 1909)’in yaygınlığı. Bültendif, 17, 6-8.
• Aydın, L., Çakmak, İ., Güleğen, E., Korkut, M. 2003. Güney Marmara Bölgesi arı hastalıkları ve zararlıları anket sonuçları. Uludağ Arıcılık Dergisi. 3 (1): 37-40.
• Aydın, L., Çakmak, İ., Güleğen, E., Wells, H. 2005. Honeybee Nosema disease in the Republic of Turkey. Journal of Apicultural Research. 44(4): 196-197.
• Bailey, L., Ball, B.V.1991. Honey bee pathology. Academic Press, London, UK.
• Betts, A.D. 1932. Fungus diseases of bees. Bee World 40:156.
• Beyazıt, A., Seyisolu, M. A. 2002. Arılarda Amerikan yavru çürüklüü (A.Y.Ç) hastalıı. İzmir Veteriner Hekimleri Odası. 2002/1:26 - 31.
• Civan, M. 2006. Nosema ceranae hastalığı. Uludağ Arıcılık Dergisi.6(3): 91-92.
• Colin, M.E., Fernandez, P.G., Hamida, T.B. 1999. Varroosis. In Colin ME (Ed), Ball BV (Ed), Kilani M (Ed): Bee Disease Diagnosis, Zaragoza: CIHEAM-IAMZ, 121-142.
• Crane, E. 1990. Maintaining Honeybee Health (Part IV). p:315-351. In. Bees and Beekeeping: science, practice and world resource. Bath Pres Ltd, Avon, UK.
• Cymborowski, B. 2000. Temperature-dependent regulatory mechanism of larval development of the wax moth (Galleria mellonella). Acta Biochimica Polonica. 47(1), 215-221.
• Çağlar, Y. Ş. 2003. Bal arısı (Apis mellifera L.) zararlıları. Teknik Arıcılık. 79: 18- 23.
• Çakmak, İ., Aydın, L., Güleğen, AE. 2003a. Güney Marmara Bölgesinde balarısı zararlı ve hastalıkları. Uludağ Arıcılık Dergisi, 3(2), 33- 35.
• Çakmak, ., Aydın, L., Güleğen, AE., Wells H. 2003b. Varooa (Varroa destructor) and tracheal mite (Acarapis woodi) incidence in the Republic of Turkey. Journal of Apicultural Research, 42(4), 57-60.
• Doaroğlu, M. 1999. Modern Arıcılık Teknikleri. Anadolu Matbaa ve Ambalaj San. Tic. Ltd. Şti., İstanbul.
• Flores, J.M., Ruiz, J.A., Ruz, J.M., Puerta, F., Bustos, M., Padilla, F., Campano, F. 1996. Effect of temperature and humidity of sealed brood on chalkbrood development under controlled conditions. Apidologie. 27: 185- 192.
• Genç, F., Dodoloğlu, A. 2002. Arıcılığın Temel Esasları. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Ders Yayınları. No: 166. Erzurum.
• Gilliam, M, Taber, S., Richardson, G.V. 1983. Hygienic behavior of honey bees in relation to chalkbrood disease. Apidologie. 14: 29-39.
• Güleğen, A.E. 2002. Bal arılarında trake akarı (Acarapis woodi). Uludağ Arıcılık Dergisi. 1(2) : 27-29.
• Gülpınar, V. 2005. Bal arısı hastalık ve zararlıları. Teknik Arıcılık. 87: 2- 7.
• Hansen, H., Brodsgaard, C.J. 1999. American foulbrood: a review of its biology, diagnosis and control. Bee World. 80(1): 5-23.
• Higes, M., Martín, R., Meana, A. 2006. Nosema ceranae, a new microsporidian parasite in honeybees Invertebrate Pathology. 92(2):93-95. Journal of
• Hung, A.C.F., Adams, J,R., Shimanuki, H. 1995. Bee parasitic mite syndrome (II): the role of Varroa mite and viruses. American Bee Journal, 135(10):702-704.
• İnci, A. 1985. Varroa ile mücadele ve bu mücadelede TKV entegre arıcılık projesinin rolü. Teknik Arıcılık. 1: 8-16.
• Kaftanoğlu, O. 2002. Türkiye arıcılığının genel yapısı ve temel sorunları- II: Varroa jacobsoni ve kontrol yöntemleri. Uludağ Arıcılık Dergisi, 2(2): 4-6.
• Kevan, P.G., Hannan, M.A., Ostiguy, N., Guzman, E. 2006. A summary of the Varroa-virus disease complex in honeybees. American Bee Journal 146: 694 - 697.
• Korkmaz, A., Öztürk, C. 2003. Arıcılıkta büyük mum güvesi (Galleria mellonella L.) ile mücadele yöntemleri. Hayvancılık Grubu Bilgi Alışveriş Toplantısı Bildirileri. 06-08 Mayıs 2003. Menemen-İzmir.
• Kumova, U., Korkmaz, A. 2002. Depolanan peteklerin büyük mum güvesine (Galleria mellonella L.) karşı korunması üzerine bir aratırma. Teknik Arıcılık. 77: 19-23.
• Kumova, U. 2004. Varroa ile mücadele yöntemleri. II. Marmara Arıcılık Kongresi Bildiri Kitabı. Aydın, L. (Ed), Çakmak, İ. (Ed), Güneş, N. (Ed), Uludağ Üniv. Basımevi, Bursa, 83-131.
• Kutlu, M.A., Ekmen, F. 2003. Bingöl yöresi bal arılarında hastalığının varlıı ve enfeksiyon oranı. Teknik Arıcılık. 79: 24-26. L.) Nosema
• MAAF. 2000. Foul brood disease of honey bees: recognition Agriculture, Fisheries and Food Department, USA. Ministry of
• MID. 2000. Pests of honeybees. Mid-Atlantic Apicultural Consortium. February http://maarec.cas.psu.edu/ & Extension Publication 4.3, 2000. Erişim:
• Morse, R. A., Flottum, K. 1997. Honeybee Pests, Predators, Company, Ohio, USA. A. I. Root
• Oğuz, T. 1977. Yurdumuz arılarında tesbit ettiğimiz Braula Braulidae). Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 23 (3-4), 345-351. (Diptera,
• Öder, E. 1983. Balarısı Hastalıkları. Atatürk Üniversitesi Basımevi. Erzurum.
• Öder, E. 1990. Türkiye’de yaygın bal arısı hastalıkları, parazitleri ve zararlıları. Teknik Tavukçuluk Dergisi. 67: 21-26.
• Öder, E. 2006. Uygulamalı Arıcılık. Meta Basım Matbaacılık Hizmetleri. Bornova-İzmir.
• Öncüer, C., Benlioğlu, K. 1998. Balarısı Zararlıları, Hastalıkları Menderes Üniversitesi Yayınları. Yayın no: 3. Aydın. Adnan
• Özbek, H. 1983. Vespidae türlerinin zararları ve korunma yolları. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 14 (3-4): 149-156
• Öztürk, A. İ. 2000. Balarılarında yavru çürüklüğü hastalıklarının TYUAP Ege- Marmara Dilimi 2000 Yılı Hayvancılık Bildirileri. 25-27 Nisan 2000. Menemen-İzmir. Alışveriş Toplantısı
• Öztürk, A. . 2001. Balarısı hastalıkları. Muğla’da Tarım. 1(5): 57-59.
• Pettis, J.S, Feldlaufer, M.F. 2005. Efficacy of lincomycin and tylosin in controlling American foulbrood in hooney bee colonies. Journal of Apicultural Research. 44(3). 106-108.
• Russenova, N., Parvanov, P. 2005. European foulbrood disease- aetiology, diagnostics and control. Trakia Journal of Sciences. 3(2): 10- 16.
• Sanford, M.T. 2003. Diseases and pests of the honeybee. Cooperative Extension Service, Institute of Food and Agricultural Sciences. University http://edis.ifas.ufl.edu Florida. Eriim:
• Shimanuki, H., Knox, D.A., Furgala, B., Caron, D.M., Williams, J.L. 1993. Diseases and pests of honey bees. The Hive and The Honey Bee. Dadant and Sons, Hamilton. Chapter 25. p 1083-1151.
• Shimanuki, H., Knox, D.A. 2000. Diagnosis of Honey Bee Diseases. U.S. Department of Agriculture, Agriculture Handbook No. AH– 690, 61 pp.
• Sönmez, R., Altan, Ö. 1992. Teknik Arıcılık. Ege Üniversitesi Ziraat Fak. Yayınları. No: 499. Ege Üniv. Basımevi. Bornova-İzmir.
• Tolon, B. 1999. Yaban arılarında sosyal yaşam. Hayvansal Üretim. 39-40: 120-127.
• Tutkun, E. 1988. Yaban arılarının yaşayışı ve zarar şekilleri. Teknik Arıcılık. 18: 24-26.
• Tutkun, E., İnci, A. 1992. Bal Arısı Zararlıları, Hastalıkları Demircioğlu Matbaacılık. Ankara. Tedavi Yöntemleri.
• Tutkun, E. 2000. İlkbaharda en çok görülen bal arısı hastalık ve zararlıları. Teknik Arıcılık. 67: 6-8.
• Tutkun, E. 2001.Bal arısında solunum sistemi ve solunum yolu hastalıkları. Teknik Arıcılık. 74: 21-24.
• Tutkun, E., Boşgelmez, A. 2003. Bal Arısı Zararlıları ve Hastalıkları Teşhis ve Tedavi Yöntemleri. Bizim Büro Basımevi. Ankara.
• Yeninar, H., Kaftanoğlu, O. 1992. Kireç hastalığının balarısı üzerindeki etkileri ve kontrol yöntemleri. Doğu Anadolu Bölgesi. I. Arıcılık Semineri Bildirileri. 3-4 Haziran 1992. Erzurum. L.) kolonileri
• Zeybek, H. 1991. Arı Hastalıkları ve Zararlıları. Tarım Hastalıkları Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü. Etlik-Ankara. Bakanlığı. Hayvan
• ARI BİLİMİ / BEE SCIENCE
• U. Arı Drg. Kasım 2008 / U. Bee J. November 2008, 8(4):130-142 142