Spectrum of Pollen Collected By Honeybees In Bursa Lowland Area In High Season

Yıl 2008, Cilt: 08 Sayı: 4, 143 - 148, 28.11.2008

Aycan Bilişık İbrahim Çakmak Gulsah Saatcioğlu Adem Bıçakçı Hulusi Malyer

Öz

Pollen spectrum collected by honeybee foragers (Apis mellifera anatoliaca) was recorded during the main pollen flow in Bursa (N-W Anatolia) lowland region in order to prepare a calendar of honeybee used pollen loads, which will be useful for regional and itinerant beekeepers. Fifty one plant taxa were identified and eighteen of them had percentages higher than 1%. Dominant taxa were; Brassicaceae (13.00%), Papaver spp. (11.99%), Paliurus spina-christi (10.23%), Cistaceae (8.03%), Ranunculus spp. (7.29%) and Rosaceae (6.32%), while Echium spp. (4.34%), Trifolium repens (4.33%), Quercus spp. (4.33%), Salix spp. (4.29%), Plantago spp. (3.87%), Vicia spp. (3.48%), Trifolium pratense (3.15%), Asteraceae (2.35%), Helianthus annuus (2.15%) and Fabaceae (2.11%) were appeared with medium percentages. There is a strong reliance on some indigenous plant species for pollen foraging activity but a number of cultivars are also seen within the samples. The most diverse period for collecting various pollen types was June.

Anahtar Kelimeler

Pollen, Pollen spectrum, , Pollen calendar, Apis mellifera anatoliaca, Bursa

Bursa Ovasında Bal Arılarının Yoğun Sezonda Topladıkları Polenlerin Yayılımı

Öz

 Anadolu arısının polen tercihlerini, bölgenin polen kaynaklarını ortaya koymak ve yöresel veya gezgin arıcılar için kullanıĢlı olan bal arısı polen takviminin çıkartılması amacı ile Bursa ovasında, ana polen akımı döneminde bal arılarının (Apis mellifera anatoliaca) topladıkları polenlerin yayılımı araĢtırılmıĢtır. Bu amaç doğrultusunda Bursa‟nın MustafakemalpaĢa ilçesinde Langstroth tip beĢ adet kovan seçilmiĢtir. Kovanlardan polenler, yoğun polen akımı döneminin baĢlangıcından bitimine kadar olan 10 Nisan–1 Temmuz 2005 tarihleri arasında, her kovanın çekmecesinden rastgele alınarak örneklenmiĢtir. Bu yolla 130 örnek elde edilmiĢ ve örnekler analiz edilene kadar +4oC‟de saklanmıĢtır. Bal arılarının bölgede kullandıkları bitki kaynaklarını teĢhis edebilmek için her örnek ĢiĢesinden rastgele 500 polen pelleti seçilerek renklerine göre ayırt edilmiĢtir (Kirk 1994). Her bir renge ait pollen pelletinden alınan bir parça Wodehouse metoduna (1935) göre preparat haline getirilmiĢ ve polenler ıĢık mikroskobunda incelenmiĢtir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda her taksona ait polen miktarı yüzde cinsinden hesaplanmıĢtır. Renklerine göre ayrılan polen pelletlerinin analiz edilmesi ile elli bir takson teĢhis edilmiĢ ve bunların on sekiz tanesi toplamın %1‟inden fazla bulunmuĢtur. %0,17‟si ise tanımlanamayan olarak kaydedilmiĢtir. Dominant taksonlar; Brassicaceae (%13,00), Papaver spp. (%11,99), Paliurus spina-christi (%10,23), Cistaceae (%8,03), Ranunculus spp. (%7,29), Rosaceae (%6,32), Echium spp. (%4,34), Trifolium repens (%4,33), Quercus spp. (%4,33), Salix spp. (%4,29), Plantago spp. (%3,87), Vicia spp. (%3,48), Trifolium pratense (%3,15), Asteraceae (%2,35), Helianthus annuus (%2,15), Fabaceae (%2,11), Liliaceae (%1,53), Thalictrum spp. (%1,25) olup bunlar toplamın %94,01‟ini oluĢturmaktadır. Sonuç olarak bal arılarının bölgenin zengin florasına rağmen birkaç bitki türü üzerinde yoğunlaĢtıkları görülmüĢtür. Bal arılarının bazı bitkilerin polenleri için net bir tercih göstermeleri bölge arıcıları ile gezginci arıcılar için iĢlevsel olabilecek ve polen tiplerinin varyasyonunu gösteren bir takvim hazırlanmasına zemin hazırlamıĢtır. Polen toplama aktivitesinde bazı yerli bitkilere kuvvetli bir bağlılık görülmüĢ olmasına rağmen örneklerde birçok kültür formlarının polenlerine de rastlanmıĢtır. Haziran ayı farklı polen tiplerinin toplanması açısından çeĢitliliğin en yüksek olduğu dönem olarak bulunmuĢtur. Özellikle Nisan ayında polen sağlayan bitkiler arı kolonilerinin ilkbahar geliĢiminde oldukça rol oynamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Polen, Polen yayılımı, Polen takvimi, Apis mellifera anatoliaca, Bursa

Kaynakça

• Almeida-Muradiana, L.B., Pamplona, L.C., Coimbra, S. and Barth, OM. 2005. Chemical composition and botanical evaluation of dried bee pollen pellets. .1]ourn1a1l1of Food Composition and Analysis 18: 05— .
• Andrada, A.C. and Telleria, M.C. 2005. Pollen collected by honey bees (Apis mellifera L.) from south of Caldén district (Argentina): botanical origin and protein content. Grana 44: 115—122.
• Bhusari, N.V., Mate, DM. and Makde, K.H. 2005. Pollen of Apis honey from Maharashtra. Grana 44: 216— 224.
• Bilisik, A., Cakmak, l., Malyer, H. and Bicakci, A. 2007. Analysis of pollen collected by honeybee foragers (Apis mellifera L. anatoliaca) in the blooming period of Görükle-Bursa. Uludag Bee Journal 7(3): 88—93.
• Bilisik, A., Cakmak, |., Bicakci, A. and Malyer, H. 2008. Seasonal Variation of Collected Pollen Loads of Honeybees (Apis mellifera anatoliaca). Grana 47(1 ): 70-77.
• Cook, S.M., Awmack, C.S., Murray, D.A. and Williams, |.H. 2003. Are honey bees’ foraging preferences affected by pollen amino acid composition?. Ecological Entomology 28: 622-627.
• Free, J.B. 1993. Insect pollination of crops. 2nd Ed., London: Acad. Pres, 768 pp.
• Kim, Y.S. and Smith, B.H. 2000. Effect of an amino acid on feeding preferences and learning behavior in the honey bee, Apis mellifera. Journal of Insect Physiology 46: 793—801.
• Kirk, W.D.J. 1994. A colour guide to pollen loads of the honeybee. Cardiff: International Bee Research Association, 54|§p. pheromone stimulates pollen foraging in honeybees (Apis mellifera). Behavioral Ecology and Sociobiology 44: 193—198.
• Pernal, S.F. and Currie, R.W. 2001. The influence of pollen quality on foraging behavior in honeybees (Apis mellifera L.). Behavioral Ecology and Sociobiology 51 : 53—68.
• Sharma, M. 1970. An analysis of pollen loads of honey bees from Kangra, India. Grana 10: 35—42.
• Silici, S. and Gökceoglu, M. 2007. Pollen analysis of honeys from Mediterranean region of Anatolia. Grana 46: 57—64.
• Sorkun, K. and Inceoglu, O. 1984a. Pollen Analysis of Honey from Central Anatolia. Doga Bilim Degisi A2 8 (2): 222—228.
• Sorkun, K. and Inceoglu, O. 1984 b. Secondary Pollens in Honey of the Central Anatolia Regions. Doga Bilim Dergisi A2, 8(3): 382—384.
• Sorkun, K. and Inceoglu, O. 1984 c. Dominant Pollens in Honey of the Central Anatolia Regions. Doga Bilim Dergisi A2, 8: 377—381.
• Stanley, R.G. and Linskens, HF. 1974. Pollen. Berlin: Springer, 307 pp.
• Terrab, A., Valdes, B. and Diez, M.J. 2005. Study of plants visited by honeybees (Apis mellifera L.) in the Central Rif Region (N. Morocco) using pollen analysis. Grana 44: 209—215.
• Thrasyvoulou, A. and Manikis, J. 1995. Some physicochemical and microscopic characteristics of Greek unifloral honeys. Apidologie 26: 441— 452.
• Tsigouri, A., Passaloglou-Katrali, M. and Sabatakou, O. 2004. Palynological characteristics of different unifloral honeys from Greece. Grana 43: 122—128.
• Webby, R. 2004. Floral origin and seasonal variation of bee collected pollens from individual colonies in New Zealand. Journal of Apicultural Research 43(3): 83—92.
• Winston, ML. 1987. The biology of the honey bee. Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.
• Wodehouse, RP. 1935. Pollen grains. New York: Hafner Publishing Company, 574 pp.
• U. Arı Drg. Kasım 2008/ U. Bee J. November 2008, 8(4):143-148 147
• ARI BİLİMİ / BEE SCIENCE
• Özet: Anadolu arısının polen tercihlerini, bölgenin polen kaynaklarını ortaya koymak ve yöresel veya
• gezgin arıcılar için kullanışlı olan bal arısı polen takviminin çıkartılması amacı ile Bursa ovasında, ana
• polen akımı döneminde bal arılarının (Apis mellifera anatoliaca) topladıkları polenlerin yayılımı
• araştırılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Bursa’nın Mustafakemalpaşa ilçesinde Langstroth tip beş adet
• kovan seçilmiştir. Kovanlardan polenler, yoğun polen akımı döneminin başlangıcından bitimine kadar
• olan 10 Nisan—1 Temmuz 2005 tarihleri arasında, her kovanın çekmecesinden rastgele alınarak
• örneklenmiştir. Bu yolla 130 örnek elde edilmiş ve örnekler analiz edilene kadar +4°C'de saklanmıştır.
• Bal arılarının bölgede kullandıkları bitki kaynaklarını teşhis edebilmek için her örnek şişesinden
• rastgele 500 polen pelleti seçilerek renklerine göre ayırt edilmiştir (Kirk 1994). Her bir renge ait pollen
• pelletinden alınan bir parça Wodehouse metoduna (1935) göre preparat haline getirilmiş ve polenler
• ışık mikroskobunda incelenmiştir. Elde edilen bilgiler doğrultusunda her taksona ait polen miktarı
• yüzde cinsinden hesaplanmıştır. Renklerine göre ayrılan polen pelletlerinin analiz edilmesi ile elli bir
• takson teşhis edilmiş ve bunların on sekiz tanesi toplamın %1'inden fazla bulunmuştur. %0,17'si ise
• tanımlanamayan olarak kaydedilmiştir. Dominant taksonlar; Brassicaceae (%13,00), Papaver spp.
• (%11,99), Paliurus spina-Christi (%10,23), Cistaceae (%8,03), Ranunculus spp. (%7,29), Rosaceae
• (%6,32), Echium spp. (%4,34), Trifolium repens (%4,33), Ouercus spp. (%4,33), Salix spp. (%4,29),
• Planfago spp. (%3,87), Vicia spp. (%3,48), Trifolium pratense (%3,15), Asteraceae (%2,35),
• Helianthus annuus (%2,15), Fabaceae (%2,11), Liliaceae (%1,53), Thalicfrum spp. (%1,25) olup
• bunlar toplamın %94,01'ini oluşturmaktadır. Sonuç olarak bal arılarının bölgenin zengin florasına
• rağmen birkaç bitki türü üzerinde yoğunlaştıkları görülmüştür. Bal arılarının bazı bitkilerin polenleri için
• net bir tercih göstermeleri bölge arıcıları ile gezginci arıcılar için işlevsel olabilecek ve polen tiplerinin
• varyasyonunu gösteren bir takvim hazırlanmasına zemin hazırlamıştır. Polen toplama aktivitesinde
• bazı yerli bitkilere kuvvetli bir bağlılık görülmüş olmasına rağmen örneklerde birçok kültür formlarının
• polenlerine de rastlanmıştır. Haziran ayı farklı polen tiplerinin toplanması açısından çeşitliliğin en
• yüksek olduğu dönem olarak bulunmuştur. Özellikle Nisan ayında polen sağlayan bitkiler arı
• kolonilerinin ilkbahar gelişiminde oldukça rol oynamaktadır.
• Anahtar Kelimeler: Polen, Polen yayılımı, Polen takvimi, Apis mellifera anatoliaca, Bursa.
• U. Arı Drg. Kasım 2008/ U. Bee J. November 2008, 8(4):143-148 148