Pollen Preferences Of Honeybee Colonıes (Apis Mellifera L. Anatoliaca) In The Bloomıng Perıod Of Gorukle–Bursa, Turkey

Yıl 2007, Cilt: 07 Sayı: 3, 88 - 93, 20.08.2007

Aycan Bilişik İbrahim Çakmak Hulusi Malyer Adem Bıçakçı

Öz

Pollen preferences of honeybees was analyzed in the blooming period of GörükleBursa, Turkey. Pollen loads were collected from the hives that belong to Apis mellifera anatoliaca, local honeybee subspecies in the region. Pollen grains of 47 taxa were identified (including unidentified), of which 11 of them reached the percentages higher than 1 % and 0,18 % of the total could not have been identified. Dominant taxa are; Helianthus annuus L. (34.84 %), Trifolium pratense L. (15.96 %), Cruciferae (15.34 %), Paliurus spina-christi Mill. (6.79 %), Rosaceae (6.44 %), Papaver spp. (6.12 %), Compositae (3.12 %), Punica granatum L. (1.59 %), Melilotus spp. (1.28 %), Trifolium repens L. (1.06 %), Zea mays L. (1.02 %) and these are representing 93.56 % of the total.

Anahtar Kelimeler

Pollen, Apis mellifera, honeybee, Görükle, Bursa, Turkey

Görükle-Bursa’da Yoğun Çiçeklenme Döneminde Bal Arılarının (Apis mellifera L. anatoliaca) Polen Tercihleri

Öz

Dünya üzerinde balın botanik orijini ile ilgili çok sayıda çalışma bulunmasına rağmen, polen yüklerinin bitkisel orijinleri ve balarılarının polen tercihleri ile ilgili çalışmaların sayısı azdır (Andrada & Tellería, 2005; García-García et al., 2001; Webby, 2004). Aynı şekilde Türkiye’de de bu konu ile ilgili olarak yapılmış az sayıda çalışma bulunmaktadır (Baydar & Gürel, 1998; Sabuncu et al., 2003; Sorkun et al, 2003; Süer & Sorkun, 2003). Polen, toplayıcı bal arıları tarafından çiçeğin stamenlerinden alınmakta, nektar, salya veya bal ile nemlendirilerek arka bacaklarında toplanmakta ve bu yapı polen yükü veya polen topu adını almaktadır (García-García et al., 2004). Polenler, arıların yaşamı için en önemli protein kaynaklarıdır (AlmeidaMuradian et al., 2005). Toplayıcı bal arılarının pollen toplama kararlılıkları kovandaki larva miktarına, stoklanmış olan pollen miktarına, toplayıcıların genotipine ve çevredeki kullanılabilir kaynaklara göre değişiklik göstermektedir (Pankiw et al., 1998). Bunun yanı sıra, polen yükleri içerdikleri kimyasal kompozisyon ve botanik orijinlerine göre değişmek üzere beyaz, krem, kahverengi, sarı, turuncu, kırmızı, yeşil ve gri gibi çok çeşitli tonlarda renklere sahip olabilmektedirler (Stanley and Linskens, 1974; Almeida-Muradian et al., 2005) Bu çalışmada amaç; Görükle-Bursa’da yoğun çiçeklenme döneminde bal arılarının polen tercihleri ve polen toplamak için yararlandığı bitkileri belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda Görükle Kampus alanında (40o 13.8’ N, 28 o 49.8’ E – Ca: 155 m) yoğun çiçeklenme döneminde bal arılarının topladığı polenler analiz edilmiştir. Bölge, Akdeniz iklim ve vejetasyonuna sahip olmakla birlikte yaklaşık 16000 hektarlık bir alanı kapsamaktadır. Polen yüklerini örneklemek için Apis mellifera L. anatoliaca ırkı bal arılarına ait olan yirmi üç adet Langstroth tip kovan kullanılmıştır. Polen çekmecelerinden polenler, 1 Haziran–1 Temmuz 2004 tarihleri arasında üçer günlük periyotlarda alınmış ve toplam 230 örnek cam şişelere konularak analiz edilene kadar +4oC’de korunmuştur. Bal arılarının bölgede kullandıkları bitki kaynaklarını saptayabilmek için örnek şişelerinden 500 polen yükü rasgele seçilerek renklerine göre ayrılmıştır (Kirk, 1994). Her renkten polen yükleri Wodehouse (1935) metoduna göre preparat haline getirilmiştir. Tayinler ışık mikroskobu ile yapılmış ve her bir taksona ait yüzde oranları hesaplanmıştır. Toplanan polenler 47 taksona ait olup, bunlardan 11 tanesine ait oran % 1’ den fazladır, toplanan polen yüklerinin % 0,18’i ise tanımlanamamıştır. Dominant taksonlar; Helianthus annuus L. (%34.84), Trifolium pratense L. (%15.96), Cruciferae (%15.34), Paliurus spina-christi Mill. (%6.79), Rosaceae (%6.44), Papaver spp. (%6.12), Compositae (%3.12), Punica granatum L. (%1.59), Melilotus spp. (%1.28), Trifolium repens L. (%1.06), Zea mays L. (%1.02) olup bunlar toplamın %93,56’sını temsil etmektedirler. Sonuç olarak bal arılarının sadece nektar toplayıcılığı için değil aynı zamanda polen toplayıcılığı için de bazı tercihlerinin bulunduğu ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Polen, Apis mellifera, balarısı, Görükle, Bursa, Türkiye

Kaynakça

• Almeida-Muradiana, L.B., Pamplona, L.C., Coimbra, S., Barth, O.M. 2005. Chemical composition and botanical evaluation of dried bee pollen pellets. J. Food Compos. Anal. 18: 105–111.
• Andrada, A.C., Tellería, M.C. 2005. Pollen collected by honey bees (Apis mellifera L.) from south of Caldén district (Argentina): botanical origin and protein content. Grana 44: 115–122.
• Baydar, H., Gürel, F. 1998. Antalya Doğal Florasında Bal Arısı (Apis mellifera)’nın Polen Toplama Aktivitesi, Polen Tercihi ve Farklı Polen Özellikleri. Tr. J. of Agriculture and Forestry 22: 475–482. ve Kalite
• Brown, B., Scott, R.R., Macfarlane, R.P. 1992. An assessment of Vicia faba and Trifolium pratense as forage crops for Bombus hortorum. New Zeal. Entamol. 15: 42–47.
• Çakmak, I., Wells, H. 2001. Reward frequency: effects on flower choices made by different honey bee races in Turkey. Tr. J. of Zoology, 25: 169–176.
• Free, J.B. 1963. Flower constancy of honeybees. J Anim. Ecol.. 32: 119–131.
• Free, J.B., Williams, I.H. 1974. Influence of the Location of Honeybee Colonies on Their Choice of Pollen Sources. J Appl. Ecol. 11: 925–935.
• Free, J.B. 1993. Insect pollination of crops. Academic Press.
• García-García, M.C., Ortiz, P.L., Díez Dapena, M.J. 2001. Pollen collecting behaviour of Apis mellifera during one day. Grana 40 (4–5): 205–209.
• Garcia-Garcia, M.C., Ortiz, P.L., Díez Dapena, M.J. 2004. Variations in the weights of pollen loads collected by Apis mellifera L. Grana 43: 183–192.
• Kirk, W.D.J. 1994. A Colour Guide to Pollen Loads of the Honeybee. International Bee Research Association, Cardiff. 54 pages.
• Lieux, M.H. 1972. A Melissopalynological study of 54 Palaeobot. Palyno. 13: 95–124. honeys. Rev.
• Low, A., Pistillo, G. 1986. The self fertility status of some sunflower cultivars in Australia. Field Crop. Res. 14: 233–245.
• Pankiw, T., Page, R.E., Fondrk, M.K. 1998. Brood pheromone stimulates pollen foraging in honeybees (Apis mellifera). Behav. Ecol. Sociobiol. 44: 193–198.
• Sabuncu, İ., Bıçakçı, A., Tatlıdil, S., Malyer, H. 2003. Bursa Piyasasında satılan Değişik Yörelere Ait Polenlerin Mikroskobik Analizi. II. Marmara Arıcılık Kongresi Bildiri Kitabı, 216.
• Sorkun, K., Süer, B., Özkök, A. 2003. Bursa Yöresinde Polenlerin Mikroskobik Analizi ve Önemli Polen Bitkilerinin Çiçeklenme Dönemlerinin Saptanması. II. Marmara Arıcılık Kongresi Bildiri Kitabı, 247. Toplanan
• Stanley, R.G., Linskens, H.F. 1974. Pollen. Berlin, Springer.
• Süer, B., Sorkun, K. 2003. Bursa’nın Narlıdere, Cumalıkızık ve Baraklı Yöreleri’nden Apis mellifera L. Tarafından Toplanan Polenlerin Mikroskobik (Çiçeklenme) Takvimi. II. Marmara Arıcılık Kongresi Bildiri Kitabı, 248. ve Fenolojik
• Apicult.Res. 43 (3): 83–92.
• Wodehouse, R.P. 1935. Pollen grains. Hafner Publishing Company, New York.