Bazı Saf ve Melez Bal Arısı Genotiplerinin (Apis Mellifera L.) Farklı Mevsimlerdeki Hırçınlık Davranışlarının Belirlenmesi

Yıl 2003, Cilt: 03 Sayı: 3, 38 - 40, 26.08.2003

Yrd. Doç. Dr. E. Akyol Yrd. Doç. Dr. H. Yeninar Prof. Dr. O. Kaftanoğlu Dr. D. Özkök

Öz

Bu çalışma bal arısı kolonilerinde ırkın, melez veya saf olmanın ve mevsimin hırçınlık (sokma eğilimi) davranışına etkilerini araştırmak amacıyla yürütülmüştür. Araştırmada siyah renge boyanmış yaklaşık 5 cm çapındaki tenis-kortu topları bir ipe bağlanarak kovan giriş deliği önünde 60 sn. süre ile bir sarkaç gibi sallandırılarak bu süre sonunda üzerlerindeki iğne sayısı hırçınlığın belirlenmesinde kullanılmıştır. Bu işlem her gruptan 5 kolonide Nisan, Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos ve Eylül aylarında birer gün ve saat 930, 1300 ve 1530’da olmak üzere günde üç defa tekrarlanmıştır. Araştırma sonuçlarını değerlendirmek amacıyla yapılan istatistik analizler sonucuna göre genotipler ve dönemler arasındaki farklılıklar önemli (P<0.01) bulunmuştur. Genotiplerden saf Kafkas (Apis mellifera caucasica) grubu (KxK) 3.73 ± 0.77 adet ortalama iğne sayısı ile en uysal grubu oluştururken Kafkas ana Muğla babaya sahip melez koloni bireyleri (KxM) ortalama 7.73 ± 0.80 adet iğne sayısı ile 2. grupta yer almış, saf Muğla (MxM) genotipi ortalama 15.00 ± 1.33 adet iğne sayısı ile 3. grupta yer almış ve Muğla ana Kafkas babaya sahip koloniler (MxK) ise 19.9 ± 2.12 adet iğne sayısı ile en hırçın grubu oluşturmuştur. Dönemler arasında, iğne sayıları ve ilk iğneleme için geçen süreler arasındaki farklılıklar da önemli (P<0. 01) bulunmuş, tüm genotipler nektar ve polen kaynaklarının bol olduğu Temmuz ve Ağustos dönemlerinde daha geç iğnelemeye başlamışlar ve daha az sayıda iğneleme eğiliminde bulunmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Apis mellifera, Bal Arısı Genotipleri, Hırçınlık

Determination of the Aggresiveness Behavior of Some Pure and Reciprocal Crosses of Honeybee (Apis mellifera L.) Genotypes in Different Seasons

Öz

This study was conducted to determine the effects of to be crosses, pure and seasons on the aggresiveness (tendency of stinging) of some honeybee genotypes (Apis mellifera L.) In this research, about 5 cm. radius the black-coloured court-tennis balls was used and the balls was vibrated like a pendulum in front of the hive entrance during the 60 seconds and end of the this period, the stings numbers on the balls was used to determine the aggressiveness behaviour. This proccess was repeated in April, May, June, July, August, and September and at 930, 1300 ve 1530 o’clock and three times in a day on the genotypes which from each genotypes on five colonies. The statistical analysis have done to evaluate the results of the research and according to the statistical analysis results the genotypes and differences between the seasons were significantly (P<0.01) important. The pure Caucasian (Apis mellifera Caucasiaca) bees (K(♀)xK(♂)) were observed to be the most gentle with the average 3.73±0.77 sting numbers and included first group, Caucasian (♂) x Muğla (♀) crosses (KxM) in second group with average 7.73±0.80, pure Muğla (M(♀)xM(♂)) bees in third group with average 15.00±1.33 and Muğla (♀) x Caucasian (♂) crosses (MxK) in fourth group with average 19.9±2.12 sting numbers and included the most aggresive group, respectively. Between the differences of the seasons, sting numbers and first stinging time were significantly important (P<0.01), in all groups the aggresiveness decreased during the main nectar flow between July and August.

Anahtar Kelimeler

Apis mellifera, Honey Bee Genotypes, aggresiveness

Kaynakça

• Adam, B., 1983. In Search of the Best Strains of Honey Bee. Northern Bee Books, West Yorkshire, U. K.
• Budak, M. E., 1992. Ülkemizde Çeşitli Kurumlarca Yetiştirilen Ana Arıları ile Oluşturulan Kolonilerin Fizyolojik, Morfolojik ve Davranışsal Farklılıklarının Araştırılması. A.Ü. Fen Bilimleri Enst. Zootekni AD, Ankara.
• Doğaroğlu, M., Özdemir, M., Polat, C., 1992. Türkiye'deki Önemli Balarısı (Apis mellifera L. ) Irk ve Ekotiplerinin Trakya Koşullarında Performanslarının Karşılaştırılması. Doğa-Tr. J. of Veterinary and Animal Sciences, 16, 403-414, Ankara.
• Dülger, C., 1997. Kafkas, Anadolu ve Erzurum Balarısı (Apis mellifera L.) Genotiplerinin Erzurum Koşullarındaki Performanslarının Belirlenmesi ve Morfolojik Özellikleri. A.Ü. Fen Bilimleri Enst. Zootekni AD, Erzurum.
• Fıratlı, Ç., 1988. Arılarda (A. mellifera L.) Genetik Islah. Türkiye’de Hayvancılık, Genetik, İstatistik Semp. 13- 14 Ekim, 1988. A. Ü. Z. F. Toplantı Salonu Ankara.
• Gençer, H. V., 1996. Orta Anadolu Balarısı (Apis mellifera anatoliaca) Ekotiplerinin ve Bunların Çeşitli Yapısal ve Davranışsal Özellikleri Üzerinde Bir Araştırma. A. Ü. Fen Bilimleri Enst., Zootekni AD, Ankara.
• Güler, A., 1995. Türkiye’deki Önemli Balarısı (Apis mellifera L.) Irk ve Ekotiplerinin Morfolojik Özellikleri ve Performanslarının Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Ç. Ü. Fen Bilimleri Enst., Zootekni AD, Adana. Kaftanoğlu, O., Kumova, U., Bek, Y., 1993. GAP Bölgesinde Çeşitli Balarısı (Apis mellifera L.) Irklarının Performanslarının Saptanması ve Bölgedeki Mevcut Arı Irklarının Islahı Olanakları. Ç. Ü. Ziraat Fakültesi, GAP Yayınları No: 74, Adana