The Naqāʾiḍ of Jarīr ibn ʿAṭiyya

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 1, 95 - 124, 13.06.2023

Esat Ayyıldız

https://doi.org/10.51447/uluifd.1197963

Öz

Jarīr ibn ʿAṭiyya al-Tamīmī (d. 110/728 [?]) was among the most well-known Arab poets of the Umayyad Period. It is possible to say that Jarīr, who is known for his praise and satire poems in Arabic literature, was among the few greatest poets of the Islamic Period, considering the voluminous poetic legacy he left behind and the wide recognition he has achieved. This academic study aims to focus only on the analysis of Jarīr’s naqāʾiḍ (flytings). Therefore, due to the limitations of the article, it is planned not to give any detailed information about the poet’s comprehensive biography or his activities in other poetic themes, apart from the brief information given in the introduction. The method adopted in the study aims to prove the arguments through the poet’s odes. For this reason, within the scope of this paper, it is planned to translate and analyze two naqīḍas of Cerîr in their full form. Jarīr’s naqāʾiḍ occupy an extremely important place in classical Arabic literature. Therefore, it is extremely important to examine these poems through concrete examples. The primary source of this research is the classical works recording Jarīr’s naqāʾiḍ with his rivals and the poet’s dīwān. In addition, modern academic studies on the subject will also be used. In this study, it is planned to select the samples based on Jarīr’s two naqīḍas, one targeting al-Farazdaq and the other al-Akhṭal
* [You may find an extended abstract of this article after the bibliography.].

Anahtar Kelimeler

Arabic Language and Literature, Classical Arabic Poetry, Jarīr ibn ʿAṭiyya, Naqīḍa, Naqāʾiḍ.

Cerîr b. Atıyye’nin Nakîzaları

Öz

Cerîr b. Atıyye et-Temîmî (öl. 110/728 [?]), Emevî Döneminin en tanınmış Arap şairleri arasında yer almaktadır. Arap edebiyatında, daha ziyade övgü ve yergi temalarıyla tanınan Cerîr’in ardında bıraktığı hacimli şiir mirası ve elde ettiği geniş tanınırlık göz önünde bulundurulduğunda, onun İslami Dönemin en önemli şairlerinden olduğunu söylemek mümkündür. Bu akademik çalışmanın, Cerîr b. Atıyye’nin yalnızca nakîzalarının incelenmesine hasredilmesi amaçlanmaktadır. Dolayısıyla makalenin sınırlılığı sebebiyle, şairin kapsamlı biyografisi veya diğer şiir temalarındaki faaliyetleri hakkında, giriş kısmında yapılan kısa tanıtımın haricinde detaylı bir bilgi verilmemesi ön görülmektedir. Çalışmada benimsenen metot, ortaya atılan savların şairin bizzat kendi kasideleri aracılığıyla temellendirilmesini hedeflemektedir. Bu nedenle makale kapsamında Cerîr’e ait iki nakîza kasidesinin tam haliyle Türkçeye tercüme edilmesi ve incelenmesi planlanmaktadır. Cerîr’in nakîzaları, klasik Arap edebiyatında son derece önemli bir yer işgal etmektedir. Dolayısıyla bu şiirlerin somut örneklemler üzerinden tetkik edilmesi, son derece önem arz etmektedir. Bu araştırmanın birincil kaynağı, Cerîr’in rakipleri ile giriştiği atışmaları kaydeden klasik eserler ve şairin kendi divanıdır. Bununla birlikte konuyla ilgili modern akademik çalışmalardan da istifade edilmiştir. Bu çalışmada örneklem, birisi Ferezdak’ı diğeri Ahtal’ı hedef alan Cerîr’in iki nakîzası üzerinden seçilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Arap Dili ve Edebiyatı, Klasik Arap Şiiri, Cerîr b. Atıyye, Nakîza, Nakâiz.

Kaynakça

• Ayyıldız, Esat. “el-Ahtal’ın Emevilere Methiyeleri”. Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 57/2 (2017), 936-960.
• Ayyıldız, Esat. Klasik Arap Şiirinde Emevî Dönemine Kadar Hiciv. Ankara: Gece Kitaplığı, 2020.
• Basrî, Ebû Ubeyde Maʿmer b. el-Müsennâ et-Teymî. Kitâbu’n-Naḳā’iż: Naḳā’iżu Cerîr ve’l-Ferazdaḳ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
• Bek, Halil Merdem. “Cerîr -3-”. Mecelletu mecmaʿi’l-ʿilmiyyi’l-ʿArabî bi-Dimaşḳ 30/4 (1955), 529-543.
• Cerîr. Ebû Hazra Cerîr b. Atıyye. Dîvânu Cerîr bi-şerḥi Muḥammed b. Ḥabîb. thk. Numan Muhammed Emin Taha. 3 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, 3. Basım, ts.
• Cerîr. Ebû Hazra Cerîr b. Atıyye. Şerḥu Dîvâni Cerîr. şrh. Muhammed İsmail Abdullah es-Sâvî. Mısır: Matbaatü’s-Sâvî, ts.
• Dayf, Şevkî. Târîḫu’l-edebi’l-ʿArabî: el-ʿAṣru’l-İslâmî. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif bi-Mısr, ts.
• Ebû Temmâm. Naḳā’iżu Cerîr ve’l-Aḫṭal. haz. Antûn Sâlihânî el-Yesûʿî. Beyrut: el-Matbaatü’l-Kâsûlikiyye li’l-Abâ’i’l-Yesûîyyîn, 1922.
• Farès, Bichr. L’Honneur chez les Arabes avant l’Islam. Paris: Librairie d’Amérique et d’Orient Adrien Maisonneuve, 1932.
• Farrin, Raymond. Abundance from the Desert: Classical Arabic Poetry. Syracuse: Syracuse University Press, 2011.
• Gökgöz, Turgay. “Arap Şiirinde Nakîza Türü”. Nüsha 20/51 (2020), 31-56.
• Gelder, G. J. H. van. “Jarīr ibn ‘Aṭiyya”. Encyclopedia of Arabic Literature, ed. J. S. Meisami vd. 1/412. Londra-New York: Routledge, 1998.
• Hân, Hazʿal. Rîyâżu’l-ḫazʿaliye fî’s-siyâseti’l-insâniyye. Mısır: Mektebu Hindiyye, 1321h.
• İbn Kuteybe. eş-Şiʿr ve’ş-şuʿarâʾ. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• İsfehânî, Ebü’l-Ferec Alî. Kitâbu’l-Eġānî. thk. İhsân Abbâs - İbrahim es-Seʿâfîn. 25 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1429/2008.
• Olçun, Muhammed Mahmut. “Cahiliye Döneminin Meşhur Üç Medîh Şairi en-Nâbiğa, Zuheyr ve el-‘Aşâ”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Uluslararası Filoloji ve Çeviribilim Dergisi 4/1 (2022), 1-17. https://doi.org/10.55036/ufced.1091010
• Qasımova, Aida. Ərəb Ədəbiyyatı: V-XIII Əsrlər. Bakü: Qasımova A.Ş. 2019.
• Schaade, A. “Cerîr”. İslâm Ansiklopedisi. 3/109. İstanbul: Milli Eğitim Basım Evi, 1977.
• Sezgin, Fuat. Geschichte des arabischen Schrifttums. 17 Cilt. Leiden: E. J. Brill, 1967-2015.
• Suzan, Yahya. Arap Şiirinde Hiciv: Başlangıçtan Abbâsî Dönemine Kadar. Konya: Aybil Yayınla-rı, 2012.
• Toprak, M. Faruk. Sıradışı Bir Emevî Valisi Haccâc. Ankara: Grafiker Yayınları, 2021.
• Tuleymât, Ğâzî - el-Eşkar, İrfan. eş-Şuʿarâʾ fî’l-ʿAṣri’l-Umevî. Şam: Dâru’l-Fikr, 2009.
• Tur, Salih. Ahtal, Ferezdak ve Cerîr’in Şiirlerinde Medih ve Hiciv. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 1997.
• Ürün, Ahmet Kâzım. “Fuḥûlu’ş-Şu‘arâ (el-Aḫṭal, Cerîr, el-Farazdaḳ) ve en-Naḳâ’iḍ”. S. Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Edebiyat Dergisi 11 (1997), 53-73.
• Zâhirî, Halîl b. Şâhîn. el-İşâra fî ʿilmi’l-ʿibârât. thk. Seyyid Kesrevî Hasan. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1993.
• Ziriklî, Hayreddîn. el-Aʿlâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 2002