Reaching the Present in the Social Sciences: The Relationship Between Chronology and Whiggism

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 2, 333 - 351, 22.12.2023

Hatice Kübra Yücedoğru Dilekçi

https://doi.org/10.51447/uluid.1335379

Öz

In the social sciences, the use of past elements in the present is methodologically controversial. The dynamics of the temporal present is a process that extends from the past to the present but is subject to a certain ordering and selection. This article aims to examine this ordering and selection through the concepts of chronology and whiggism. Chronology is conceptually the ordering of past time. It also has a conceptual process where the idea of progress intersects with the beginning of the calendar culture based on the Christian tradition. The function and necessity of chronology for social sciences, which has two components including continuity and point moment, is discussed. The other concept of the article, whiggism, is a time problem in which the past is abstracted and interpreted in such a way as to give the present certain inferences. Whiggism is defined as a time problem because of the claim that it is possible to see the present in the past and to recognize the roots of the present in the past. The article examines the political background of whiggism and draws attention to its dominant role in the formation of the present in historiography. Ultimately, the article aims to reveal the possibility of labeling the chronological sequences used in the social sciences as whiggistic from a methodological perspective. In this context, the possibility of moving away from chronology is discussed. With qualitative time change content, the article puts forward a suggestion of cairological time as a proposal.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Religion, Present, Past, Chronology, Whiggism, Cairological Time.

Sosyal Bilimlerde Şimdiye Ulaşmak: Kronoloji-Vigizm İlişkisi

Öz

Sosyal bilimlerde geçmiş unsurların günümüzde kullanımı metodolojik olarak tartışmalıdır. Zamansal şimdinin dinamikleri, geçmişten günümüze uzanan bununla birlikte belirli bir sıralama ve seçime tabi olan bir süreçtir. Bu makalede, söz konusu sıralama ve seçimin kronoloji ve vigizm kavramları ekseninde incelenmesi amaçlanmaktadır. Kronoloji, kavramsal olarak geçmiş zamanın sıralanmasıdır. Ayrıca Hıristiyan geleneğine dayalı takvim kültürünün başlangıcıyla ilerleme fikrinin kesiştiği bir kavramsal sürece sahiptir. Süreklilik ve noktasal an unsurlarını içeren iki bileşene sahip kronolojinin sosyal bilimler için sahip olduğu işlev ve zorunluluk tartışılmaktadır. Makalenin diğer kavramı vigizm ise geçmişin soyutlanarak belirli çıkarımlar içerisinde günümüzü verecek şekilde yorumlandığı bir zaman problemidir. Vigizmin zaman problemi olarak tanımlanması, geçmişte şimdiyi görmenin ve şimdinin kökünün geçmişte fark edilebilmesinin mümkün olduğu iddiası nedeniyledir. Makalede vigizmin siyasi arka planı irdelenerek tarih yazımında şimdinin oluşumunda oynadığı baskın role dikkat çekilmektedir. Nihayetinde makale, sosyal bilimler alanında kullanılan kronolojik dizilimlerin vigistik olarak etiketlenmelerinin imkânını metodolojik bakışla ortaya koymayı hedeflemektedir. Bu bağlamda kronolojiden uzaklaşmanın imkânı tartışılmaktadır. Niteliksel bir zaman değişimi içeriğiyle kayrolojik zaman, makalede bir öneri olarak gündeme getirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Din Sosyolojisi, Şimdi, Geçmiş, Kronoloji, Vigizm, Kayrolojik Zaman.

Kaynakça

• Agamben, Giorgio. Çocukluk ve Tarih: Deneyimin Yıkımı Üzerine Bir Deneme. çev. Betül Parlak. İstanbul: Kanat Yayınları, 2010.
• Alkan, Necmettin. “Tarihin Çağlara Ayrılmasında ‘Üçlü Sistem’ ve Türk-İslam Tarihi’nin Çağ Taksimi Meselesi”. Turkish History Education Journal 3/2 (2014), 43–64.
• Anar, İhsan Oktay. Antik Yunan Felsefesinde Zaman Kavramı (Başlangıçtan Platon’a Kadar). İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1994.
• Assmann, Jan. Kültürel Bellek Eski Yüksek Kültürlerde Yazı, Hatırlama ve Politik Kimlik. çev. Ayşe Tekin. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Aveni, Anthony. Zamanın Kültürel Tarihi. çev. Sinan Coşkun. İstanbul: Ketebe Yayınları, 2021.
• Bilgin, Vejdi. Din ve Toplum Din Sosyolojisine Giriş. İstanbul: Beyan Yayınları, 2021.
• Borst, Arno. Computus: Avrupa Tarihinde Zaman ve Sayı. çev. Zehra Aksu Yılmazer. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 1997.
• Braudel, Fernand. Tarih Üzerine Yazılar. çev. Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: Doğu Batı Yayınları, 2016.
• Bury, John Bagnel. The Idea of Progress. New York: Dover Publication, 1960.
• Butterfield, Herbert. The Whig Interpretation of History. New York: The Norton Library, 1965. https://doi.org/10.1007/BF00127631
• C. T. McIntire. Herbert Butterfield: Historian as Dissenter. London: Yale University Press, 2004.
• Cevizci, Ahmet. Paradigma Felsefe Sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları, 2002.
• Chakrabarty, Dipesh. Avrupa’yı Taşralaştırmak: Postkolonyal Düşünce ve Tarihsel Farklılık. çev. İlker Cörüt. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi, 2012.
• Goff, Jacques Le. Tarihi Dönemlere Ayırmak Şart Mı? çev. Ali Berktay. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
• Grafton, Anthony. Joseph Scaliger: A Study in the History of Classical Scholarship. Oxford: Clarendon Press, 1993.
• Halbwach, Maurice. Kolektif Hafıza. çev. Banu Barış. Ankara: Heretik Yayınları, 2017.
• Jordheim, Helge. “Return to Chronology”. Rethinking Historical Time: New Approaches to Presentism. ed. Laurent Olivier Marek Tamm. 43–57. London: Bloomsbury Academic, 2019.
• Küçükalp, Kasım. Nietzsche ve Postmodernizm. İstanbul: Kibele Yayınları, 2010.
• Levi-Strauss, Claude. Irk, Tarih ve Kültür. çev. Işık Ergüden Haldun Bayrı vd. İstanbul: Metis Yayınları, 1997.
• Levi-Strauss, Claude. Mit ve Anlam. çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: İthaki Yayınları, 2013.
• Levi-Strauss, Claude. Yaban Düşünce. çev. Tahsin Yücel. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1994.
• Lewis, Mumford. Technics and Civilization. London: Routledge, 1934.
• Mitchell, Leslie. The Whig World 1760-1837. London: Hambledon Continuum, 2007.
• Persky, Richard. Kairos: a Cultural History of Time in the Greek Polis. Michigan: University of Michigan, 2009.
• Pollmann, Judith. Memory in Early Modern Europe: 1500- 1800. Oxford: Oxford University Press, 2017.
• Race, William. “The Word Kairos in Greek Drama”. Transactions of the American Philological Association 111 (1981), 197-213.
• Ricoeur, Paul. Hafıza, Tarih, Unutuş. çev. M. Emin Özcan. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
• Serres, Michel - Latour, Bruno. Conversations on Science, Culture and Time. çev. Roxanne Lapidus. USA: The University of Michigan Press, 1995.
• Şimşek, Ahmet. “Kronoloji ve Zaman Algısı”. Tarih Nasıl Öğretilir? Tarih Öğretmenleri İçin Özel Öğretim Yöntemleri. ed. Mustafa Safran. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi, 2011.
• Tanaka, Stefan. History Without Chronology. California: Lever Press, 2019. https://doi.org/10.1215/08992363-3325064
• Taylor, Alan John. Essays in English History. New York: Penguin Books, 1976.
• Veyne, Paul. Tarih Nasıl Yazılır? çev. Nihan Özyıldırım. İstanbul: Metis Yayınları, 2014.
• Willcox, William B. “The Tory Tradition”. The American Historical Review 48/4 (1943), 707–721. https://www.jstor.org/stable/1840484
• Williams, Basil. The Whig Supremacy 1714-1760. Oxford: Oxford University Press, 1962.