DKAB ve Sınıf Öğretmenlerinin İlkokul 1.-3. Sınıflarda Yürütülmesi Muhtemel DKAB Dersine İlişkin Önerileri

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 2, 277 - 311, 27.12.2024

Osman Taşkın , Semra Çinemre

https://doi.org/10.51447/uluid.1525574

Öz

Ülkemizde Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) dersi 4. sınıftan itibaren yürütülmektedir. 2014 yılında gerçekleştirilen 19. Milli Eğitim Şûrası’nda DKAB dersinin, eksik bırakılmış olduğu ilkokul 1.-3. sınıf düzeylerinde de okutulması yönünde bir tavsiye kararı alınmıştır. Bu noktada, böyle bir uygulama hayata geçirilmeden önce sahanın zeminini oluşturacak akademik çalışmalara ihtiyaç duyulduğu açıktır. Bu düşünceden hareketle bu çalışmada konunun uygulamaya yönelik çeşitli boyutlarının DKAB ve sınıf öğretmeni görüşleri ile araştırılması amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemine göre planlanan çalışmada durum çalışması deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2020-2021 Eğitim-Öğretim yılında Trabzon il merkezinde bulunan farklı ilkokullarda görev yapan sekiz sınıf, sekiz DKAB öğretmeni olmak üzere 16 öğretmenden oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre her iki branştan 16 öğretmenden 10’u ilkokul 1.-3. sınıf düzeylerinde yer alması muhtemel bir DKAB dersi için 2. sınıfın, beşi 1. sınıfın, biri de 3. sınıfın uygun olduğu kanaatindedir. Sınıf öğretmenlerinin yarısı bu dersin seçmeli, yarısı zorunlu; DKAB öğretmenlerinin ise altısı zorunlu, biri seçmeli olması gerektiği görüşünde olup biri de bu konuda kararsız kalmıştır. Sınıf öğretmenleri böyle bir derste ağırlıklı olarak ahlaki içeriğin işlenmesinden yana iken DKAB öğretmenlerinde dinî içerik ahlaki içeriğe nispeten yüksek çıkmıştır. Her iki branş öğretmenleri, ilgili dersin materyal destekli ve aktif yöntem-tekniklerle işlenmesi gerektiğini belirtmiştir. Sınıf öğretmenlerinden dört kişi böyle bir dersi DKAB öğretmeninin, üç kişi sınıf öğretmeninin yürütebileceğini belirtmişken, DKAB öğretmenlerinden ise bir katılımcı haricinde tüm katılımcılar bu dersin DKAB öğretmenleri tarafından verilmesi gerektiğinden yanadır. Her iki branştan katılımcıların böyle bir ders için fırsat olarak gösterdikleri en ağırlıklı yön çocuğun erken yaşta dinî ve ahlaki değerleri kazanması, risk olarak gösterdikleri yön ise dersin zorunluluğuna bazı ailelerin tepki göstermesi ihtimalidir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Örgün Din Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, İlkokul, Öğretmen Görüşleri.

Recommendations of Religious Culture and Moral Knowledge and Classroom Teachers for the Possible Religious Culture and Moral Knowledge Course to be Conducted in Primary School 1st-3rd Grades

Öz

In Turkey, Religious Culture and Moral Knowledge (abbreviated in Turkish as DKAB and will be abbreviated as RCMK in the article) is taught from the 4th grade onwards. In the 19th National Education Council held in 2014, a recommendation was made that the RCMK course should be taught in the 1st-3rd grades of primary school, where it had been omitted. At this point, academic studies are needed to lay the groundwork for such a practice before it is put into practice. Based on this idea this study aims to investigate the various dimensions of the subject regarding practice through the views of RCMK and classroom teachers. The case study design is used in this study, which is planned according to the qualitative research method. The study group consists of classroom teachers and RCMK teachers working at various primary schools in the city center of Trabzon. The semi-structured interview form prepared by the researchers was applied in January 2021, and the data obtained were analyzed by content analysis. According to research results, ten out of 16 teachers from both branches think that the 2nd grade is suitable for a RCMK course that is likely to take place in the 1st-3rd grades of primary school, five think that the 1st grade is suitable, and one thinks that the 3rd grade is suitable. Half of the classroom teachers thought that this course should be elective and the other half compulsory; six of the RCMK teachers thought that it should be compulsory, one was elective, and one was undecided. While classroom teachers were in favor of teaching moral content in such a lesson, religious content was relatively higher than moral content among RCMK teachers. Teachers of both branches stated that the relevant course should be taught with material-supported and active method-techniques. While four of the classroom teachers stated that such a course could be taught by a RCMK teacher and three of them stated that a classroom teacher could teach such a course, RCMK teachers were in favor of this course teaching all participants except one of the RCMK teachers. The most important aspect that participants from both branches pointed out as an opportunity for such a course is that the child acquires religious and moral values at an early age and the aspect that they pointed out as a risk is the possibility that some families will react to the necessity of the course.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Formal Religious Education, Religious Culture and Moral Knowledge Course, Primary School, Teacher Opinions.

Kaynakça

• Aktepe, Vedat vd. “Sınıf Öğretmenlerinin Perspektifinden Değerler ve Değerler Eğitimi Uygulamalarının Değerlendirilmesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22/4 (2020), 897-918.
• Akto, Semra - Akto, Akif. “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Din Eğitimi Hakkındaki Görüşlerinin İncelenmesi (Nitel Bir Araştırma)”. Şarkiyat 9/2 (2017), 1096-1121.
• Aşıkoğlu, Nevzat Y. - Genç, M. Fatih. “Yeni Anayasa Tartışmaları ve Zorunlu Din Dersleri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2012), 7-20.
• Aybey, Salih. “Okul Öncesi Öğretmenlerinin Okul Öncesi Dönemde Din Eğitimi Hakkındaki Görüşleri Üzerine Bir Araştırma”. Tasavvur / Tekirdağ İlahiyat Dergisi 8/2 (2022), 915-958.
• Ayhan, Halis. “Temel Eğitim ve Orta Öğretimde Din Eğitimi”. Milli Eğitim ve Din Eğitimi İlmi Semineri (Ankara 9-10 Mayıs 1981). İstanbul: Özal Matbaası, 1981.
• Bacanlı, Hasan. Eğitim Psikolojisi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık, 19. Basım, 2013.
• Batar, Yusuf. “Türkiye’de Din Eğitimi ve Toplumsal Beklentiler-Konya Örneği”. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi 2/4 (2012), 121-152.
• Cresswell, John W. - Plano Clark, Vicki L. Karma Yöntem Araştırmaları: Tasarımı ve Yürütülmesi. çev. Yüksel Dede - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Anı Yayıncılık, 2014.
• DİB. 4-6 Yaş Grubu Kur’an Kursları Öğretim Programı. Ankara: DİB Eğitim Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları, 2022.
• Elkind, David. “The Origins of Religion in the Child”. Review of Religious Research 12/1 (1970), 35-42.
• Erpay, İlyas. “Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Din Eğitimi: Erken Dönem Din Eğitimine İlişkin Ebeveyn Görüşleri”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 49 (2020), 179-215.
• Fowler, James W. “Faith Development at 30: Naming the Challenges of Faith in a New Millennium”. Religious Education 99/4 (2004), 405-421.
• Glesne, Corrine. Nitel Araştırmaya Giriş. çev. Ali Ersoy - Pelin Yalçınoğlu. Ankara: Anı Yayıncılık, 4. Basım, 2014.
• Goldman, Ronald. Religious Thinking from Childhood to Adolescence. London: Routledge, 2022.
• Harms, Ernest. “The Development of Religious Experience in Children”. American Journal of Sociology 50/2 (1944), 112-122.
• Hisar, Ahmet Hamdi. Ortaokullardaki Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Hakkında Veli Görüşleri. Amasya: Amasya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Hökelekli, Hayati. Din Psikolojisi. Ankara: TDV Yayıncılık, 2003.
• Kızılabdullah, Yıldız - Yörük, Tuğrul. “Din Eğitimi ve Öğretimin Temelleri”. Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü - Nurullah Altaş. 70-94. Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, 2012.
• Köylü, Mustafa. “Çocukluk Dönemi Dini İnanç Gelişimi ve Din Eğitimi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 45/2 (2004), 37-54.
• Köylü, Mustafa. “Yetişkinlik Dönemi Din Eğitimi”. Gelişimsel Basamaklara Göre Din Eğitimi. ed. Mustafa Köylü. 105-157. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 2010.
• Kuşcu, Turan Bilge. “Din Eğitiminin Hukuki Temelleri”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/28 (2016), 223-254.
• MEB. 19. Milli Eğitim Şurası Kararları, 2014. Erişim 22 Mart 2024. http://ttkb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_12/10095332_19_sura.pdf
• MEB. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı (İlkokul 4 ve 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara: MEB Yayınları, 2018.
• MEB. Milli Eğitim Temel Kanunu 1739 (14 Haziran 1973). Erişim 23 Mart 2024. https://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/08144011_KANUN.pdf
• Oruç, Cemil. Okul Öncesi Dönemde Çocuğun Din Eğitimi. İstanbul: DEM Yayınları, 2021.
• Oser, Fritz K. vd. “Religious and Spiritual Development Throughout the Life Span”. Hand-book of Child Psychology. ed. R. M. Lerner. 942-998. New Jersey: John Wiley& Sons Inc., 2006.
• Öztabak, Muhammet Übeydullah - Altıntaş, Suat. “Okul Öncesi ve İlkokul Öğrencilerindeki Allah Tahayyülünün İncelenmesi”. Talim 4/1 (2020), 43-77.
• Selçuk, Mualla. Çocuğun Eğitiminde Dini Motifler. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Sürmen, Sümeyye. Okul Öncesi Öğretmenlerinin Din ve Değerler Eğitimi Hakkındaki Görüşleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2021.
• Tamer, Fatma. Aile ve Din Eğitimi: İlkokul Düzeyindeki Öğrencilere Verilen Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinin Sosyalizasyona Etkisi. İstanbul: Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Kanun No: 2709, md. 24). Resmî Gazete 17863 (09 Aralık 1982). Erişim 22 Mart 2024. https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Türnüklü, Abbas. “Eğitimbilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 6/4 (2000), 543-559.
• Üçer, Yahya. Temel Eğitim (İlkokul) Öğretim Programlarında DKAB Derslerine Yer Verilmesi Konusunda Öğretmen ve Veli Görüşleri. Ankara: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2023.
• Vergote, Antoino. “Çocukta Din”. çev. Erdoğan Fırat. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi 22 (1978), 315-329.
• Yaşar, Büşra. İlkokul 3. Sınıf Düzeyi Din Öğretimi Öğrenci İhtiyaçları Merkezinde Bir Araştırma (Atlantı Gazi İlkokulu Örneği). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Yavuz, Kerim. Çocukta Dini Duygu ve Düşüncenin Gelişimi. Ankara: DİB Yayınları, 1983.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi, 9. Basım, 2013.
• Yılmaz Karakaş, Sevde. İlköğretim 1., 2. ve 3. Sınıflarda Din Eğitimi İhtiyacı. Çanakkale: Çanak-kale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2011.
• Zengin, Erdal. İlkokul Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersinde Sordukları Sorular ile Öğretmenlerin Verdikleri Cevaplara ilişkin Öğretmen Görüşleri. Elazığ: Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2017.