Bursa Ulucami’s Ehadith in Point of Content, Autenticity and Message

Yıl 2011, Cilt: 20 Sayı: 2, 97 - 126, 01.06.2011

Salih Karacabey

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

Muhtevâ, Sıhhat ve Mesajları Açısından Bursa Ulucâmi’de Yer Alan Hadisler

Öz

Hz. Peygamber’in Medine’ye hicretinden itibaren ibadethâne olarak inşa edilen camiler, aynı zamanda başta Kur’ân ve sünnet’in öğretildiği yaygın öğretim kurumu olarak da kullanılmışlardır. İbadetleri gereği gibi yerine getirmeyi ve sosyal hayatta güzel ahlak ve dürüstlük üzerine kurulu yardımlaşma ve sosyal dayanışmayı teşvik eden nasihatler de camilerde icra edilen eğitim öğretim proğramları içerisinde değerlendirilebilir. Bunların dışında bazı camilerde tezyinat maksatlı yazılan yazılarda ayet ve hadislerden seçilenler de bu amaca hizmet ederler. Bursa Ulucami, çeşitli sebeplerle birçoğu yok olmasına rağmen, hem sayı hem de içerik olarak zengin hat eserlerine sahip camilerden biridir. Her biri sanat değeri taşıyan hat örnekleriyle yazılmış hadisler, sadece muhtevaları ile değil, cami içerisinde seçilen yerleri ile de insanlara müslümanların gönlündeki peygamber sevgisini ve sünneti günlük hayatlarına yansıtma isteklerindeki samimiyeti tespit bakımından da bir anlam ifade etmektedir

Anahtar Kelimeler

Bursa Ulucami, hadis, tablo

Kaynakça

• Abdullah İbnü'l-Mubarek el-Mervezî, ez-Zühd, thk. Habîburrahman el- A'zamî, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, ty.
• Abdu Rabbi'n-Nebî, Düstûru'l-Ulemâ ev Câmiu'l-Ulûm fî Istılâhâti'l-Fünûn,(I- IV), 1. Baskı, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut 1421/2000.
• Abdurrazzak Ebu Bekir Abdurrazzak b. Hemmâm, el-Musannef, (I-XI), thk. Habîburrahman el-Azamî, 2. Baskı el-Mektebu’l-İslâmî, Beyrut 1403.
• Aclûnî, İsmail b. Muhammed, Keşfu'l-Hafâ, (I-II), 3. baskı, Dâru Ihyâı’t- türâsi’l-Arabî, Beyrut 1352.
• Ahmed b. Hanbel, Müsned, (I-VI) 5. Baskı el-Mektebetu’l-İslâmî, Beyrut 1985.
• Ali el–Kârî, el-Esrâru’l-Merfûa‘ fi’l-Ehâdîsi’l-Mevzû‘a, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1371/ 1971.
• _________, el-Masnû', thk. Abdulfettâh Ebû Ğudde, Müessesetü'r-Risâle, 2. baskı Beyrut 1398.
• _________, Mirkâtu'l-Mefâtîh, (I-XI), 1. baskı, Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1422/2001.
• Ali el-Muttekî el-Hindî, Kenzu’l-ummâl fî Süneni’l-Akvâl ve’l-Ef’âl, 5. Baskı Müessesetü’r-risale, 1401/1981.
• el-Âmirî Ahmed b. Abdulkerîm el-Ğazzî, el-Ciddu’l-Hasîs fi Beyani ma leyse bi Hadîs, thk. Fevvaz Ahmed Zemrelî, Daru İbn Hazm, Beyrut, ty.
• Baykal, Kazım, Bursa’da Ulucami, İbrahim Horoz Basımevi, İstanbul 1950.
• ____________, Bursa ve Anıtları, 3. baskı, Bursa 1993.
• Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. El-Huseyn, Şuabu’l-İman, (I-XIV) thk Dr. Abdulali Abdulhamîd Hâmid, 1. Baskı Mektebetu’r-Ruşd, Riyad, 1423/2003.
• _______, el-Esmâ ve's-Sıfât, (I-II) thk. Abdullah b. Muhammed el-Hâşedî, 1. baskı Mektebetü's-Sevâdî Cidde ty.
• _______, es-Sünenü’l-Kübrâ ve fî Zeylihi el-Cevheru’n-Nakî, (I-X), 1 baskı Haydarâbâd 1344, X, 192.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail, Sahih, (I-VI), Thk. Mustafa Dîb el-Boga, 3. baskı, Daru İbn Kesîr Yemame Beyrut 1407/1987.
• Dârakutnî, el-Ilelü’l-Varide fi’l-Ehâdisi’n-Nebeviyye, (I-XV) Thk. Mahfuz Abdurraman Zeynullah, 1. Baskı Riyad 1405/1985.
• Ebu Davud et-Tayâlisî, Müsned’u Ebî Dâvud et-Tayâlisî, (I-IV) Thk. Dr. Muhammed Abdulmuhsin et-Türkî, 1. Baskı Dâru Hıcr 1419/1999.
• Evliya Çelebi, Seyahatname, (I_X) İstanbul 1314.
• Ebû Davud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî, Sünen, Çağrı yay. İstanbul 1981.
• Ebû Avâne, Yakub b. İshak el-İsferâinî, Müsned, (I-V), Daru'l-Marife, Beyrut, ty.
• Ebu Ya‘la Ahmed b. Ali el-Mavsılî, Müsned, (I-XIII) thk. Hüseyin Selim Esed, Daru’l-Me’mûn, Dımeşk, 1404/1984.
• Elbânî Muhammed Nâsıruddîn, Silsiletü’l-Ehâdîsi’d-Daî‘fa ve’l-Mevzû‘a, (I- XIV) Riyad 1412/1992.
• Fettenî, Muhammed Tahir b. Ali, Tezkiretü’l-Mevzûât, 3. Baskı, Dâru ıhyâı’t- türâsi’l-Arabî, Beyrut 1399.
• Gazâlî, Ebû Hâmid Muhammed, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, (I-IV), Dâru’l-ma‘rife, Beyrut, IV,19.
• Hakîm Tirmizî, Nevâdiru’l-Usûl fî Ehâdîsi’r-Resûl, (I-IV), thk. Abdurrahman Umeyra, Dâru’l-cîl, Beyrut 1992.
• Hâkim en-Neysâbûrî, el-Müstedrek ale's-Sahîhayn, (I-IV) thk. Mustafa Abdulkadir Ata, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1411/1990.
• Hatîb el-Bağdâdî, el-Câmi' li Ahlakı'r-Râvî ve Âdâbi's-Sâmi', (I-II) thk. Mahmud et-Tahhân, Mektebetü'l-Meârif, Beyrut 1403.
• Hattâbî, Şe’nü’d-Duâ, Thk. Ahmed Yusuf ed-Dakkâk, 1. Baskı Dâru’l- Me’mûn, 1404/1984.
• Heysemî, Mecmau’z-Zevâid, (I-X), Dâru’l-fikr, Beyrut 1412.
• Humeydî, Muhammed b. Fettûh, el-Cem'u Beyne's-Sahîhayn el-Buharî ve Müslim, (I-IV) thk. Ali Hüseyin el-Bevvâb, 2. baskı, Dâru İbn Hazm, Beyrut 1423/2002.
• Hût, Muhammed Derviş, Esne'l-Metâlib fî Ehâdîsi Muhtelifi'l-Merâtib, Dâru'l- Kitabi'l-Arabî, Beyrut 1403/1983.
• Irâkî Ebû'l-Fazl, (ö. 806/), el-Muğnî an Hamli'l-Âsâr, (I-II) thk. Eşref Abdulmaksûd, 1. Baskı Mektebe Taberiyye, Riyad, 1415/1995.
• İbn Hacer el-Askalânî, Fethu'l-Bârî, (I-XIV), Dâru'l-Marife, Beyrut ty.
• İbn Hıbban, Ebû Hatim Muhammed b. Hıbban b. Ahmed el-Bustî, Sahih, (I- XVIII), Thk. Şuayb el-Arnavut, 2. baskı, Müessesetü'r-Risale, Beyrut, 1414/1993.
• İbn Mace, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd, Sünen, (I-II), Thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Dâru Ihyâı’t-Turâsi’l-Arabî, Beyrut 1975.
• İbnü’l-Cevzî, et-Tahkîk fî Ehâdîsi’l-Hılâf, (I-II) 1. Baskı Dâru’l-kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1415.
• İmam Malik, el-Muvatta, (I-II) thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Dâru Ihyâı’t- Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1951.
• İşbilî, Ebu Muhammed Abdullah, el-Ahkâmu’ş-Şerîati’l-Kubrâ, (I-V), Thk. Ebu Abdullah Hüseyin b. Ukkâşe, Mektebetu’r-Ruşd, Riyad 1422/2001.
• Kâvukcî, Ebu’l-Mehâsin Muhammed b. Halil, el-Lü’lü’l-Mersû fîmâ la Asla lehu ev bi Aslihî Mevzû, Thk. Fevvaz Ahmed Zemrelî, Dâru’l-beşâiri’l- İslâmiyye, Beyrut, 1415.
• Kelabâzî, Ebû Bekir Muhammed b. Ebû İshak, Bahru'l-Fevâidi'l-Meşhûr bi Meâni'l-Ahbâr, Thk. Muhammed Hasan İsmail – Ahmed Ferid el- Mezîdî, Daru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, 1420/1999.
• Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed, el-Câmı‘ li Ahkâmi’l-Kurân, (I- XX), Thk. Hişâm Semîr el-Buhârî, Dâru âlemil kutub, Riyad 1423/2003.
• el-Kuzâî, Ebû Abdillah Muhammed b. Selame b. Cafer, Müsnedü'ş-Şihâb, (I- II) Thk. Hamdi b. Abdilmecîd es-Silefî, Müessesetü'r-Risâle, Beyrut 1407/1986.
• Makdisî, el-Fevâidü'l-Mecmûa' fi'l-Ehâdîsi'l-Mevzû‘a, Thk. Muhammed b. Lutfî es-Sabbâğ, 3. baskı, Dâru'l-Varrâk Riyad 1419/1998.
• Ma'mer b. Râşid, el-Câmî', (I-II), 2. baskı, el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut 1403, (Abdurrazzak'ın el-Musannaf isimli eserinin sonunda).
• el-Mubarekfûrî, Ebû'l-Alâ Muhammed b. Abdurrahman, Tuhfetü'l-Ahvezî, (I- X), Dâru'l-Kütübi'l-İlmiyye, Beyrut, ty.
• Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccâc, Sahih, (I-V), Thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî, Dâru ıhyâı’t-türâsi’l-arabî, Beyrut, 1954.
• Nesâî, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, es-Sünenü’l-Kübrâ, (I-VI), thk. Abdulğaffâr Süleyman el-Bendârî, Seyyid Kisrevî Hasan, Dâru’l- kütübi’l-İlmiyye Beyrut, 1411/1991.
• Râzî, Fahruddîn Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Ğayb, (I-XXXII) 1. Baskı, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut, 1421/2000.
• Sa‘lebî, Ebu İshak Ahmed b. Muhammed b. İbrahim, el-Keşf ve’l-Beyan, (I-X) Thk. Ebu Muhammed b. Âşûr, 1. Baskı Dâru Ihyâı’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1422/2002.
• Subkî, Tâcuddîn b. Ali, (ö.771/), el-Ehâdîsü'l-letî fi’l-İhya ve lem Yecid lehâ es-Subkî İsnâden, Thk. Mahmud Muhammed et-Tanâhî ve Abdulfettâh Muhammed el-Hulv, 2. Baskı, Hicr, 1413.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali, el-Fevâidü'l-Mecmûa fi'l-Ehâdîsi'l-Mevzûa, thk. Abdurrahman Yahya el-Muallimî, 3. baskı, el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut 1407.
• Taberânî, Süleyman b. Ahmed, el-Mu'cem's-Sağîr, (I-II) Thk. Muhammed Şekkûr Mahmud, el-Mektebü'l-İslâmî, Beyrut, 1405/1985.
• _______, el-Mu‘cemü'l-Kebîr, (I-XX), Thk. Hamdi b. Abdilmecîd es-Silefî, Mektebetü'l-Ulûm ve'l-Hikem, Musul, 1404/1983.
• _______, el-Mu‘cemü’l-Evsat, (I-X), thk. Tarık b. Ivazullah Muhammed ve Abdulmuhsin b. İbrahim el-Huseynî, Dâru’l-Haremeyn, Kahire, 1415.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünen, (I-V), Thk. Ahmed Muhammed Şakir, Dâru Ihyâı’t-türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1938
• Zehebî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed, Mîzânu'l-İtidâl fî Nakdi'r-Ricâl, (I-IV), Thk. Ali Muhammed el-Becâvî, Dâru’l-Fikr, Beyrut, ty.
• Zerkeşî, Bedrüddîn Ebu Abdillah, et-Tezkira fi’l-Ehâdîsi’l-Müştehira, thk. Mustafa 1406/1986. Atâ,
• Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut,
• Zeyla'î, Tahrîcü'l-Ehâdîs ve'l-Âsâr, (I-IV), Thk. Abdullah b. Abdurrahman b. Es-Sa'd, 1. baskı, Dâru İbn Huzeyme, Riyad, 1414.