İzmirli İsmail Hakkı’nın Cehennemin Sonluluğu Hakkındaki Risalesi

Yıl 2009, Cilt: 18 Sayı: 1, 529 - 557, 01.01.2009

Veysel Kaya

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

İzmirli İsmail Hakkı’nın Cehennemin Sonluluğu Hakkındaki Risalesi

Öz

Genelde ahiret hayatının, özelde ise inanmayanlar için Cehennem hayatının sonlu olup olmadığı meselesi, kelâmın ilk temsilcileriyle beraber İslâm düşüncesinde yerini bulmuştur. Bu noktada Kur’ân-ı Kerîm’de ahiret hayatına ve bunun niteliğine sıkça yapılan vurguları göz önünde bulundurmak gerekir. Genel olarak, gerek sünnî çizgiye mensup olanların gerekse diğer fırkaların inanmayanlar için azabın sonsuz olacağına inandıkları bilinmektedir. Ancak tarih içerisinde farklı düşünen alimler ortaya çıkmış ve belli bazı dönemlerde bu konu daha bir önem kazanmıştır. Bu makalede, söz konusu genel kanaatten ayrı yaklaşımların, bu konu özelinde de bir örneğini teşkil eden İbn Teymiyye ve İbn Kayyım el-Cevziyye’nin “hümanist” diye nitelenebilecek bir bakış açısı sundukları, İzmirli İsmail Hakkı gibi modern dönemdeki İslâmcı düşünürlerin de, makalenin konusunu oluşturan risalede görüleceği üzere, Batılı değerler karşısında bu bakış açısını tekrar gündeme getirdikleri gösterilmeye çalışılacaktır

Anahtar Kelimeler

Cehennem, Azap, Ebediyyet, Hudus, Teselsül, Fıtrat, Dinde İnsancı Yaklaşım.

Kaynakça

• Ahmed Hamdi, İlm-i kelâmdan Akâ’id-i ‘Adudiyye Şerhi Celâl terce- mesi, Trabzon: Serasi Matbaası 1311. [Serasi Matbaası, Serasi Dimitraki Efendi tarafında kurulmuştur ve Trabzon’un ikinci matbaasıdır].
• Birinci, Ali, “İsmail Hakkı İzmirli (1869-1946) Bir İlim Adamının Hikayesi”, Pax Ottomana Studies in Memoriam Prof.Dr.Nejat Göyünç, Ankara 2001.
• Cürcânî, Seyyid Şerif, Şerhu’l-Mevâkıf, Kahire 1907.
• Devvânî, Celalüddin, Şerhu’l-Akîdeti’l-‘Adudiyye (Celâl), İstanbul: Dersaadet 1314.
• Eş‘arî, Ebü’l-Hasan, Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve’htilâfü’l-musallîn (nşr. H. Ritter), Wiesbaden 1963.
• Frank, Richard, The Methaphysics of created being according to Abu’l- Hudhayl al-Allaf, İstanbul 1966.
• el-Hayyât, Ebü’l-Hüseyn, el-İntisâr (nşr. H.S.Nyberg), Kahire 1993.
• Hoover, Jon, “Perpetual Creativity on the Perfection of God: Ibn Taymiyya’s Hadith Commentary on God’s Creation of This World”, Journal of Islamic Studies, XV/3 (2004).
• İbn Ebi’l-‘İzz el-Hanefî, Şerhu’l-‘Akîdeti’t-Tahâviyye, Beyrut 1988.
• İbn Hacer el-Askalânî, Tehzîbu’t-Tehzîb, Haydarabad 1326.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Hâdî’l-Ervâh ilâ bilâdi’l-efrâh, Dımaşk 1998.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Şifâ’ü’l-‘alîl fî mesâ’ili’-kadâ’ ve’l-kader ve’l- hikme ve’t-ta‘lîl, Beyrut ts.
• İbn Teymiyye, er-Redd ‘alâ men kâle bi fenâi’l-cenne ve’n-nâr ve beyânü’l-akvâl fî zâlik (nşr. Muhammed b. Abdillah es- Semherî), Riyad: Daru Belensiyeti’r-Riyad 1995 (www.ahlalhdeeth.com).
• İbn Teymiyye, Mecmû‘u Fetavâyi Şeyhi’l-İslâm Ahmed İbn Teymiyye (nşr. Abdurrahman b. Muhammed b. Kâsım el-‘Âsımî en- Necdî), Riyad 1382.
• Musa Carullah Bigiyef, Rahmet-i İlâhiyye Burhânları, Orenburg: Şark Kütüphanesi 1911.
• Nâsıruddîn el-Elbânî, Silsiletü’l-ehâdîsi’d-da‘îfe ve’l-mevzû‘a, Umman 1404.
• Özervarlı, M. Sait, İbn Teymiyye’nin düşünce metodolojisi ve Kelâmcı- lara eleştirisi, İstanbul 2008.
• Razi, Fahruddin, Kitâbü’l-Erba‘în fî Usûli’d-Dîn (nşr. Ahmed Hicazî es- Sekkâ), Beyrut 2004.
• Süyûtî, ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîri’l-Me’sûr, Beyrut ts.
• Takıyyuddin es-Subkî, el-İ’tibâr bi Bekâi’l-Cenneti ve’n-Nâr (er-Resâil es-Sübkiyye fi’r-redd ‘alâ İbn Teymiyye içinde) Beyrut 1983.
• Topaloğlu, Bekir, “Cehennem”, DİA, XII.
• Yavuz, Yusuf Şevki,“Azap”, DİA, IV.