İlk Türkçe Kur’ân Tercümelerine Göre Esmâ-i Hüsnâ

Yıl 2007, Cilt: 16 Sayı: 2, 215 - 285, 01.06.2007

Suat Ünlü

Öz

-

Anahtar Kelimeler

-

İlk Türkçe Kur’ân Tercümelerine Göre Esmâ-i Hüsnâ

Öz

Bu makalede,Türk dili tarihinde erken dönem Kur’an tercümeleri olarak bilinen Doğu ve Batı Türkçesi Kur’an tercümelerinde Allahın yansımaları ele alınırken Türk dili tarihinin önemli parçalarından olan dini metinlerdeki Türkçecilik başarısı gösterilmeye çalışılacaktır. Bilindiği gibi Kur’an gibi bir metni tercüme etmeye çalışırken tercüme edenler çok dikkatli davranmak zorundadırlar; çünkü yanlış anlamlandırma ve yanlış ifade etme sonucu ortaya çıkacak dini ve sosyal sorumluluktan tercüme edenler sorumlu tutulacaklardır. Bu yüzden en dikkatli tercüme edilen, kelimeleri en dikkatli secilen ve en uygun gramer kurallarını uygulamaya çalışan metinler dinî metinlerdir. Bu yüzden Kur’an tercümeleri dilcilik açısından en önemli ve en güvenilir kaynaklardır

Anahtar Kelimeler

Kur’an, Eski Türkçe, Harezm Türkçesi, Eski Anadolu Türkçesi, Satır-Arası Kur’an Tercümeleri

Kaynakça

• ALİ, Osman Tatlısu, “Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi”, İstanbul, Başak yay.
• AGAH, Sırrı Levent, “Dini Edebiyatımızın Başlıca Ürünleri” Ankara, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Bellleten 1972, s. 44.50
• ATA, Aysu, “Türk Dilinde Esma-i Hüsna”, IV. Uluslar arası Türk Dil Kurultayı, İzmir, 2000
• ATA, Aysu, Türkçe İlk Kur’an Tercümesi (Rylands Nüshası) Karahanlı Türkçesi, Giriş-Metin-Notlar Dizin, Ankara, TDK, 2004.
• ATEŞ, Süleyman, Kur’ân-ı Kerîm ve Cümle Meali, İstanbul, Yeni Ufuklar Neşriyat 1975.
• BİLMEN, Ömer Nasuhi, Tefsir Tarihi, c.I-II, Ankara, 1987.
• BOROKOV, A. K., Orta Asya’da Bulunmuş Kur’an Tefsirinin Söz Varlığı (XII. - XIII. Yüzyıllar), (Rusçadan Çeviren: USTA, Halil İbrahim, AMANOĞLU Ebülfez), Ankara,TDK, 2002.
• CLAUSON, Sir Gerard, An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth Century Turkish, Oxford , 1972.
• ÇANGA, Mahmut, Kur’an-ı Kerim Lugatı, İstanbul, 1999
• DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI, Kur’an-ı Kerim ve Açıklamalı Meāli, 2. Baskı, Ankara. 1993.
• ECKMANN, J., Middle Turkic Glosses of the Rylands Interlinear Koran Translation, Budapest, 1976.
• İBN İSĀ, SARUHĀNİ, Esmâ-i Hüsnâ Şerhi (Hazırlayan Numan Külekçi) Akçağ yay. Ankara
• KARABACAK,Esra An Inter-Linear Translation Of The QurǾan Into Old Anatolian Turkish = Eski Anadolu Türkçesi Satır Arası Kurǿan Tercümesi: Introduction and Text I, Sources Of Oriental Languages and Literatures 22, Turkish Sources XX, Harvard University The Department Of Near Eastern Languages and Civilizations. 1994; (Part II: Glossary: Section one, p. 1-384. Section Two, p. 385-786), 1995; (Part III: Facsimilie of the MS Manisa İl Halk Library No. 931, Section one: 1a-224a.1997; (Part III: Facsimilie of the MS Manisa İl Halk Library No. 931, Section two: 224b-451a, 1999.
• KÖK, Abdullah, Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 73, 1v/ 235v/2), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2004.
• İZZETTİN, Cemel, Ayet ve Hadislerle El-Esmâü’l-Hüsnâ, İstanbul. Ravza yay, 2001.
• MUSTAFA, Necati Bursalı, Ayet ve Hadislerle El-Esmâü’l-Hüsnâ Şerhi, İstanbul, Erhan yay,
• RAUF, Pehlivan , Esmâü’l-Hüsnâ, İstanbul, 2005, Motif yay.
• SAĞOL, Gülden Old Turkish and Persian Inter-Linear Qurǿan Translations II: An Inter-Linear Translation of the Qurǿan into Khawarazm Turkish, Introduction, Text, Glossary and Facsimile (Part I: Introduction and Text), Harvard, (410 pages), 1993; (Part II: Glossary) Harvard, 1995, (310 pages); (Part III Facsimile of the MS Süleymaniye Library, Hekimoğlu Ali Paşa No.2 Section One: 1b-300b), Harvard, 1996; (Part III: Facsimile of the MS Süleymaniye Library, Hekimoğlu Ali Paşa No.2 Section Two:301a-587b), Harvard,1999.
• SAĞOL, Gülden, “Kur’an’ın Türkçe Tercüme ve Tefsirleri Üzerinde Yapılan Çalışmalar”, Türklük Araştırmaları Dergisi, Sayı: 8, İstanbul, 1997.
• SAĞOL, Gülden, Türkçede Dinî Tabirler, Türkçede Dinî Tabirler Sempozyumu Yıldız Teknik Üniversitesi, İstanbul, 2004.
• SARI, Mevlüt, El-Mevārid, Arapça –Türkçe Lūgat, İstanbul, 1982.
• TOPALOĞLU, Ahmet, Muhammed Bin Hamza, XV. Yüzyıl Başlarında Yapılmış “Satır Arası Kur’an Tercümesi, I Giriş ve Metin, İstanbul,1976; II, Sözlük, İstanbul, I978.
• TÜRK DİL KURUMU, Türkçe Sözlük, Ankara, 2000.
• USTA, Halil İbrahim, XIII. Yüzyıl Doğu Türkçesiyle Yazılmış Anonim Kurǿan Tefsirinin Söz ve Şekil Varlığı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 1989.
• UZUNOĞLU, Nurettin, Allah’ın 99 Sıfatı Esma-ül Hüsna, Ankara 2004.
• ÜNLÜ, Suat, Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi (TİEM 73, 235v/3-450r/7), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2004.
• ......., Suat,” “Karahanlı Türkçesi Satır-Arası Kur’an Tercümesi’nde Esmâ-i Hüsnâ Kavramı”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Çağdaş Türklük Sempozyumu Ankara, 2005.
• ......., Suat, “İlk Türkçe Doğu ve Batı Türkçesi Kur’an Çevirilerinde Peygamber Kavramı”, Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü, Çağdaş Türklük Sempozyumu, Ankara, 2006.